Çin ve ABD Ukrayna savaşını sona erdirebilir mi?

Muhtemelen dünyada Vladimir Putin üzerinde tesirde bulunabilecek Biricik kişi, kendisini Rusya Devlet Lideri’nin dostu ilan eden, Çin Devlet Lideri Şi Cinping’dir. Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nin Putin hakkındaki yakalama kararı bile Şi’yi Moskova’yı ziyaret etmekten caydırmadı.

Çin’in Moskova üzerindeki nüfuzu, diplomatik kararlar ile ekonomik bağımlılığın bir sonucu: Dünyanın en Aka ikinci iktisadına sahip Çin, Rusya’nın Ukrayna işgalini bugüne kadar kınamadı. batı Rusya’ya giderek ağırlaşan yaptırımlar uygularken Çin tam zıddını yapıyor, Moskova ile ticaretini güçlendiriyor.

Ortak amaç: Batı’nın hakimiyetini kırmak

International Politik Quartely Genel Yayın Direktörü Henning Hoff DW’ye, “Aslında Rusya’nın Ukrayna’ya acımasız saldırısı Çin’in çıkarına değil” değerlendirmesini yaptı.

Bu savaşın Çin’in, üç yıllık “Sıfır Covid” sürecinin akabinde umduğu ekonomik toparlanmayı sekteye uğrattığına dikkat çeken Hoff, “Üstelik savaşın gidişatı, Pekin’i kaybeden tarafta olma tehlikesiyle karşı karşıya bırakıyor” diye konuştu.

Ancak Hoff, Çin’in birebir vakitte savaştan ekonomik Menfaat sağlamaya çalıştığına da işaret ederken, Pekin’in Rusya’dan petrol ve doğal gazı daha ucuza satın almasını, batı ile ticari münasebetleri zora girerken Rusya’ya artan ihracatını Örnek olarak gösterdi.

Tüm bu gelişmeler, Rusya’nın Çin’e bağımlılığını gitgide artırıyor ve Pekin, hiç kimsede olmadığı kadar, Kremlin üzerinde tesirde bulunma gücüne sahip.

Şi sahiden istese, savaşa nihayet verilmesi için Putin’i müzakere masasına oturması için ikna edebilir. Lakin bugüne kadar bunu yapmadı. Şi, Biricik bir Kırmızı çizgi çizdi, o da nükleer silahların kullanılmaması gerektiği ile ilgili oldu. Zira Çin’in savaştan daha Değerli bir gayesi var. Bu maksat, Batı’nın hakimiyeti altında olmayan yeni bir dünya nizamının inşası. Bunun için de partner ülke olarak Rusya’ya gereksinimi var. Bu nedenle Çin, Rusya’nın bu savaşı kaybetmesini istemiyor. Ayrıyeten Putin’in mağlubiyeti, Şi için de bir nevi mağlubiyet manasına gelir, zira Çin de tıpkı Rusya üzere, otoriter Yönetim modeli ile yönetiliyor.

 Çin’in arabuluculuk inisiyatifi ne kadar samimi?

Çin, memleketler arası sahnede barış isteyen bir arabulucu olarak görülmek istiyor. Lakin Çin hükümet temsilcisinin Şubat ayında Münih Emniyet Konferansı’nda tanıttığı barış planı, Batılı hükümetlerde Olumlu yankı bulmadı. çok muğlak olduğuna dikkat çekilen barış planında, Ukrayna ve batı için “olmazsa olmaz” olan, Rus askerlerinin Ukrayna’dan çekilmesi talebine yer verilmemişti.

Şi’nin Moskova ziyaretine de, Çin basınındaki barış telaffuzları eşlik etti, Halbuki ki Şi ziyareti sırasında hiç savaştan Laf etmedi. Putin de Şi’nin ziyaretinden kısa bir mühlet Evvel Çin gazetesi için kaleme aldığı yazıyla bu oyuna bir biçimde müdahil oldu. Putin yazısında, “Rusya Ukrayna krizinin siyasi-diplomatik yollardan çözümlenmesine hazır” sözlerine yer vermekle birlikte, Kiev’in “yeni jeopolitik gerçekleri”, yani Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ve geçen Yıl da Ukrayna’nın dört bölgesini ilhak etmesini kabul etmesi gerektiğini savundu. Neyse ki en azından artık Ukrayna’nın gerçek bir devlet olmadığından, Naziler tarafından yönetildiğinden ve Rusya’ya bağlanması gerektiğinden bahsetmedi.

Peki Çin barış konusunda hakikaten tartısını koyabilir mi? Emekli büyükelçi ve Münih Emniyet Konferansı’nın eski lideri Wolfgang Ischinger, bu hususta Fazla da beklenti içerisinde olunmaması gerektiği görüşünde.

Ischinger DW’ye verdiği mülakatta, “ABD ile Çin ortasındaki tansiyonlar nedeniyle Pekin’i Rusya ile ortasına ara koymaya teşvik edecek pek de bir şey yok” dedi. Savaşın sürmesi ve Rusya’nın askeri, ekonomik ve siyasi olarak zayıflamasının Kremlin’in Çin’e bağımlılığını daha da arttırdığına dikkat çeken Ischinger, “Çin açısından tahminen de bu hiç de Kötü bir gelişme değildir” değerlendirmesini aktardı.

Almanya’da büyüyen Cenk korkusu

Çin, şimdilik barış için Moskova üzerinde yükünü koymazken, cephede savaşan taraflar da, yani hem Rusya hem Ukrayna, kazanacağından emin, müzakere masasına yanaşmıyor.

Oysa Ukrayna’nın Batılı destekçilerinde, Özellikle halklarında, telaşlar gün geçtikçe artıyor. Bilhassa Avrupa halkları, güç problemi, enflasyon, halk bütçesi sorunları üzere, savaşın iktisadi sonuçlarını, göğüslemek durumunda kalıyorlar.

Ayrıca Almanya’da Cenk korkusu da giderek artıyor. Sigorta şirketi R+V tarafından yayımlanan bir anketin sonuçları bu telaşları gözler önüne seriyor. Ankete katılanların yüzde 55’i Almanya’nın bir savaşa iç olmasından dert duyduğunu söyledi, yüzde 63’ü de Almanya’nın kendini savunamayacak durumda olduğu görüşünde.

Biden’ın Ukrayna taahhütleri siyasi risk

ABD, Ukrayna’nın en Aka destekçisi pozisyonunda. Lakin nihayet devirde hem halkın, hem de Kongre’deki Cumhuriyetçilerin Ukrayna’ya verilen Cömert yardımlara takviyesi geriliyor. Bu da kısa bir mühlet Evvel Kiev’de Ukraynalılara “gerektiği surece yardım etme” kelamı veren Biden için siyasi riskleri artırıyor.

Stephen Walt, Foreign Policy için kaleme aldığı yazıda, Biden’ın siyasi bahtını savaşa bağladığına, vaatleri nedeniyle de gerçek bir zafer dışındaki bütün seçeneklerin onun için bir başarısızlık olarak görüleceğine dikkat çekti. Çin’in Rusya’yı daha Çok desteklemesi halinde, Biden’ın da kendisini Çin’e daha Çok yaptırım uygulamak zorunda hissedeceğini, bunun da ABD’deki ekonomik güzelleşmeyi tehlikeye atacağını kaydeden Walt, “Bu durumda Cumhuriyetçilerin 2024 seçimlerindeki reis adayları zafer umuduyla parmaklarını yalayacaktır” görüşünü kaydetti.

Savaş yorgunluğu şimdiden Biden idaresinde tesirini göstermiş görünüyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Cumhuriyetçi bir Kongre üyesinin sorusunu yanıtlarken birinci Kez Ukrayna’nın Rus işgali altındaki bütün toprakların tamamını Geri alamayabileceğine işaret etti. Bu kelamları bir tabunun yıkılmasına yol açtı.

ABD-Çin inisiyatifi fikri Avrupa’dan geldi

Hem Washington hem Pekin için Ukrayna savaşı, rakip iki farklı sistem ismine yürüttükleri Fazla daha Aka bir gayretin yalnızca bir istikametini temsil ediyor.

Henning Hoff, bu artan rekabetin Avrupa için Kıymetli bir değişim manasına geldiğine işaret etti. Hoff’a nazaran Almanya ve diğer Avrupa ülkelerinin kendilerini daha kuvvetli bir biçimde konumlandırmaları ve Amerikalılarla eskisinden daha Çok hususta dayanışma içinde olmaları gerekecek. Hoff ayrıyeten, ABD’nin Hint-Pasifik bölgesine daha Çok odaklanabilmesi için, Avrupa’nın askeri güvenliğe daha Çok katkı sağlamasına hemen gereksinim duyulduğunu vurguladı.

Bununla Birlikte Avrupa’da, ABD ve Çin’in Ukrayna’da barış için işbirliği yapmaları beklentisi artıyor. AB Doruğu sırasında Lüksemburg Başbakanı Xavier Bettel, Joe Biden’a, Şi ile Bir arada Ukrayna’da barışın tesisini sağlayacak bir yol haritası belirlemeleri için Davet yaptı. Bettel, öteki ülkelerin bu yol haritasını kabul edeceklerini söyledi.

Muhtemelen pek Fazla AB ülkesinin tercih edeceği şey tam da bu: Dünya siyasetinin iki Aka oyuncusunun Ukrayna-Rusya sıkıntısını kendi ortalarında ve münasebetiyle Avrupalılar için çözmeleri.