Depremzedeler için TBMM’ye acil çağrı

Ardıçoğlu, Kanun’da ayrımcılığa yol açan, Adalet prensibine muhalif, hakkaniyet ile bağdaşmayan ve afetin yol açtığı mağduriyeti gidermeye yetmeyen unsurlar bulunduğunu, ivedilikle yapılacak değişikliklerle felaketin yol açtığı maddi kayıpların bir nebze de olsa hafifletilebileceğini kaydetti.

“Yaşanan bu müthiş felaket, maruz kalanların ferdî seçimlerinin sonucu olmadığı üzere, yalnız bırakıldıklarında aşabilecekleri bir Kabus da değil” diyerek dikkatlerini 14 Mayıs seçimlerine çevirmiş olan siyasetçilere davette bulunan Ardıçoğlu, “Milletin meclisi, milletin yaşadığı bu Aka felakete sahiden de deva üretmek istiyorsa, 7269 sayılı Kanun’da Gerekli olan kısmi değişiklikler acilen mecliste oylanarak kabul edilmelidir” dedi.

“Ülkece tekrar dizlerimizin üzerine çökmemek ismine yeni düzenlemeler yapmaya ve mevcutlarla Birlikte uygulanmasını sağlamaya mecburuz” görüşünü aktaran yönetim hukukçusu, politikler üzerinde kamuoyu baskısı oluşturulmasında ve kanunların uygulanmasının denetlenmesinde, vatandaşlara da Aka misyonlar düştüğünü kelamlarına ekledi.

Dr. Artuk Ardıçoğlu’na yönelttiğimiz sorular ve cevapları şöyle:

DW Türkçe: Milletvekillerine, “Vatandaş Çağrısı” başlığını taşıyan bir yazıyla, 7269 sayılı Kanun’da değişiklikler öngören kanun teklifi önerisi gönderdiniz. Ağır mağduriyet yaşayan milyonlar için bu Kanun’da güncelleme ve iyileştirmenin “ivedilikle” yapılması gerektiğine vurgu yaparak, “Bu, 27. Devre milletvekillerine düşen nihayet bir görevdir” tabirlerine yer verdiniz. Bu değişikliklerin yapılması neden aciliyet taşıyor? 

Dr. Artuk Ardıçoğlu: Öncelikle şunu belirtmek lazım, sayıları ve yıkıcılıkları gittikçe artan afetler ve Türkiye’nin zelzele gerçeği, bütüncül düzenlemeler ve tahliller getiren yeni bir Afet Kanunu’nu kaçınılmaz kılmakta. Fakat bu kapsamlı çalışmanın sonuçlarını beklemeye takati olmayan var mağdurlar var. var Kanun’da, gecikmeksizin yapılabilecek güncelleme ve güzelleştirmelerle, en azından felaketin yol açtığı maddi kayıpları bir nebze de olsa hafifletecek tahliller üretilebilir. Milyonlarca insan, sevdiklerinin yanı Dizi geleceklerini kısmen onarmalarını sağlayacak konutlarını, işyerlerini, Ömür alanlarını, geçim kaynaklarını kaybetmiş durumda.Yaşanan bu dehşetli felaket, maruz kalanların kişisel seçimlerinin sonucu olmadığı üzere, yalnız bırakıldıklarında aşabilecekleri bir Kabus da değil. 

İdare hukukçusu Dr. Artuk Ardıçoğlu 

Peki milletvekilleri ne yapmalı? 

Şayet milletin meclisi, milletin yaşadığı bu Aka felakete hakikaten de deva üretmek istiyorsa, 7269 sayılı Kanun’da Gerekli olan kısmi değişiklikler acilen mecliste oylanarak kabul edilmeli. 14 Mayıs’taki genel seçimleri ve 28. Devre Meclisi’nin faaliyete geçmesi için izlenmesi Mecbur prosedürlerin tamamlanmasını beklemek, bu gereksinimin aylar sonrasına bırakılması demektir. Kamu olarak nasıl kenetlendiysek, siyasi parti mensubiyetinin ötesinde, olabildiğince milletvekilinin imzası ile verilecek kanun teklifi ve sonrasında kabulü, yaşanan Aka acının ortaklaşa üstlenildiğinin ve paylaşıldığının da bir göstergesi olur. Ayrıca acıları aşmada sergilenecek bu ortak tavır, seçim sürecindeki ülkemizde, siyasetin çatışmacı üslup ve pratiğinden uzaklaşılması için de fırsat sunabilir. 27. Devre milletvekillerine düşen nihayet bir vazife de bu olmalıdır. 

Seçimler dolayısıyla TBMM’nin kapanmasına Fazla az bir mühlet kaldı. Siyasette dikkatler seçimlere çevirmiş durumda. 27. Devre milletvekillerini bu türlü bir inisiyatif almaları gerçekçi bir beklenti mi? 

Gerçekliğini ve meclis iradesine yansımasını, bizlerin uğraşı belirleyecek. Mağduriyetlerin kısmen giderilmesi için hazırlanan, Evvel süreksiz husus 26 ile sonlu olarak, ardından sayın milletvekillerinin e-posta adreslerine gönderilen daha detaylı tekliflerin tam metninin medyada yer almasından sonra, bu gereksinimle ilgilenen ve kanun değişikliği teklifi hazırlığında olan değerli milletvekilleri oldu. Meclise sunulacak bu teklifin kanunlaşması için Olağan diğer milletvekillerimizin de kabul oyuna gereksinim var. Kamu olarak felaket karşısında siyasi görüşlerimizden Müstakil olarak nasıl omuz omuza verdiysek, milletvekillerimizden haklı beklentimiz de birebiri olmalı. Bu bakımdan geniş kesitlerin bu talebi sahiplenmesi ve Özellikle medyanın demokratik fonksiyonu gereği ısrarlı takipçisi olması Fazla kıymetli. Bugünün yapılabileceklerini yarına ertelemeden; yarınınkileri de hiç ötelemeden yapmalıyız. Çünkü ya yapacağız ya da gelecekte Fazla ağlayacağız.

Önerdiğiniz kanun değişiklerine neden muhtaçlık var?  

7269 sayılı Kanun, zelzele, yangın, su baskını, heyelan üzere Olağan afetlerde, yapıları ve halk tesisleri genel hayata tesirli olacak derecede ziyan gören yahut görmesi olası olan yerlerde alınacak önlemler ve yapılacak yardımlara ilişkindir. Ancak kanun 1959 tarihli ve altmış yılı aşkın bu süreçte, insan hakları alanında zihniyet değişimi ve haklar kataloğunda genişleme, toplumsal devlet unsurunun Cumhuriyetin Temel bir niteliği olarak 1961 ve 1982 Anayasalarında yer alması, devletin müspet yükümlülüklerinin ülkemizin de taraf olduğu milletlerarası mutabakatlara ve yargı kararlarına yansıması üzere bir sıra gelişme yaşandı. Bu bakımdan kanun günümüz gereksinimlerine, ekonomik koşullarına ve hukukî kabullerine Müsait olma vasfını artık kaybetmiştir. mesela Kanun’un 29’uncu unsurunda ‘hak sahipliği’ yalnızca yıkılan yahut ağır hasar tespiti yapılan binalarda oturan ‘ailelere’ tanınmış. Değişiklik teklifinde, öbür tekliflerin yanı Dizi ‘aile’ ibaresinin ‘malikler’ biçiminde değiştirilmesi, ‘işyerlerinin’ ve ‘orta hasar’lı yapıların bütünüyle kanun kapsamına alınması var. 

Kanun değişikliği Mecbur mu? 

Bu felaketi yaşamış ve tesirlerini yaşamaya devam eden yüzbinlerce şahıs için, evet mecburî. Orta hasarlı binalar Kanun’un var kararlarına nazaran, yıkık ve ağır hasarlı binalardan ayrık tutulmuş durumda. Güçlendirme kredisinden yararlanabilirler. Lakin bu Cin binaların da yıkılacağı ve Hane yahut kredi imkânı verileceği açıklandı ki hakikat olan da bu. ancak uygulamalarınız mevzuattan kaynaklanmalı. Bunun için de ya uygulama mevzuata aktarılmalı ya da mevzuat doğrultusunda uygulama yapılmalı. Bireyler, halk vazifelilerinin takdir ve tensiplerine nazaran yaşayan değil, yasal haklarını kullanan vatandaşlar olmalı. Bu hakların kullanılması, hayata transferi için verilmiş yetkilerin halk görevlilerince gereği üzere ifa edilmemesi halinde ise yönetimin mali sorumluluğu ve halk vazifelileri bakımından da tesir ve seviyesine nazaran idari, hukuksal ve cezai sorumluluğu doğmalı.

Benzer durum işyerleri için de geçerli. var halde dükkan ve fırın üzere esnaf işletmeleri için belli imkanlar tanınmış. Lakin bölgenin tekrar ve bir Lahza Evvel ayakları üzerinde durması, ekonomik faaliyetlerin fiziki yerlerinin inşasına ve işler kılınmasına bağlı olduğundan, işyeri ibaresine kanun metninde yer verilmek suretiyle hukuken talep edilebilir bir hak olması sağlanmalıdır. 

29’uncu husustaki “aileler” yerine “malikler” ibaresine yer verilmesi gerektiğine dikkat çekiyorsunuz. Bu neden değerli?

Mevcut kanun uyarınca yalnızca “aileler” hak sahipliğinden yararlanabiliyor. Bu sonluluk ise Vakit içinde değişen toplumsal Bina ve anayasal düzenlemelerle uyumluluğunu kaybetmiştir. Çünkü aile kavramı, hukukî bir Anlatım olarak resmi “evlilik birliğinin” kurulması ve devamını temel alır. Yalnız yaşanmaktaysa, resmi evlilik birliği kurulmadan Birlikte yaşanmaktaysa yahut mevt, boşanma üzere sebeplerle evlilik sona ermişse hukuken aile de yok demektir. Bu durumda olan bireyler hak sahibi olarak nitelendirilemeyecek ve buna bağlı olarak Kanunla tanınan Hane yahut inşaat kredisi üzere yardımlardan yararlanamayacaktır. Bu ayrımcılık yaratan durum, 1982 Anayasası m. 10’da yer Meydan Adalet unsuruna muhalif, afetin yol açtığı mağduriyetlerin giderilmesi gayesini gerçekleştirmeye elverişli olmayan bir sınırlamadır. Anılan Kanunun hedefi ailenin korunması değil, afet mağdurlarının korunmasıdır. 

6 Şubat sarsıntılarından etkilenen bölgelerde DASK olarak bilinen Mecbur zelzele sigorta poliçesi oranının yarının da altında olduğuna dikkat çekerek, “sigorta yaptırmayanların sigorta tazminatı alamama ceremesini kâfi görmeyerek, yıkımların bütün mali yükünün bu kişiler üzerinde bırakılmasının hakkaniyetli bir tahlil olmadığına” vurgu yapıyorsunuz. Önerdiğiniz tahlil ne?

DASK yaptırmamış olmanız, sigorta tazminatı alamamanız dışında ayrıca bir Sonuç doğurmamalıdır. Hele ki bu sistem tam olarak yaygınlaşmadan, risk azaltıcı bir metot olarak işlerlik kazanmadan bireyleri ikili cezalandırmamalısınız. Afetin perişan ettiği haneleri kamusal imkanlardan yararlandırmamak adaletli olmaz. Devletin müspet yükümlülükleri, Biricik bir Tümce ile yok sayılamayacağı üzere toplumsal dayanışmayla da bu bağdaşmayacaktır. Kaldı ki Kanun’a altı Yıl Evvel eklenen ve sonrasında dört Defa yeni afetler ve sayısız yerleşim yeri ek edilen süreksiz unsur 26 ile hak sahipliği önündeki Mecbur zelzele sigortası pürüzü daha Evvel tekraren aşılmıştır. Bu eşsiz felakette de kanun koyucu birebir mülahazalarla misal bir karar kabul etmelidir. Aksi, hakkaniyete de Adalet prensibine de muhalif olacaktır.  

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir yıl içinde zelzele bölgesinin tekrar inşa edileceği istikametindeki açıklamasını, rekabete ve şeffaflığa İmkan tanımayan ihale süreçleri, ve Tekrar tartışmalı temel atma merasimleri izledi… Siz ise 7269 sayılı Kanun’a ek 14’üncü husus teklifinizin münasebetinde, bölgede yapılacak Bayındırlık uygulamaları ve yapım işlerinde şeffaflığın ehemmiyetinin altını çiziyorsunuz. Şeffaflık neden değerli?

Şeffaflık, açıklık bilgiye erişim demek. Anayasal bir hakkımız olan bilgi edinme hakkımızın olmazsa olmazı. Bölgede tekrar yapılacak Bayındırlık uygulamaları ve üretim işlerinde, kamunun bilgi sahibi olması ve şeffaflığın sağlanması için bütün ihale süreçleri ile dokümanları ve akdedilecek idari mukavelelerin ve Özel hukuk kontratları ile eklerinin yönetimin internet sayfasında kamunun Aleni erişimine sunulması gerekmekte. Yönetimin mali kaynaklarının verimli ve faal kullanımı, Özellikle bu aktiflik ve hizmetlerden direkt yahut dolaylı olarak yararlanacakların bilgi edinmesi ve gerektiğinde iştirakleri ile sağlanabilir. Bilhassa muhatapların ve uzmanların karar süreçlerine iştiraki en Müsait tahlillerin geliştirilmesi için elzemdir. Şeffaflık sizin de belirttiğiniz tartışmaları sonlandırmak, idari faaliyetlere itimadı tesis etmek ve en Müsait tahlilleri geliştirmek için kaide. İdari makamlar perdelerini açmadığı sürece maalesef bu münakaşa girdabından kurtulup; işin kendisini, tüzel, bilimsel ve teknik boyutlarını konuşamayacağız, değerlendiremeyeceğiz. 

Milletvekillerine gönderdiğiniz yazıda, “Bu yıl yüzüncü yılını kutlayan Cumhuriyetimiz, onlarca afet sonucu yüzbinlerce vatandaşının vefatına, sakat kalmasına Mani olamamış, yitenlerin acısıyla yaşamaya mahkûm olanlara tesirli devalar sunamamıştır” değerlendirmesine yer vererek, afet risklerinin önlenmesi ve afete müdahale ile ilgili olarak daha kapsamlı yeni yasal düzenlemelere gidilmek zorunda olunduğuna da dikkat çekiyorsunuz. Nedir bu düzenlemeler?

Cumhuriyet rejimimizin vazgeçilmez, değiştirilemez; insan haklarına saygılı, demokratik, toplumsal, hukuk devleti niteliklerinin birleştiği ve bu unsurların eseri, önceliği risk azaltmaya, afetlerin önlenmesine veren kanunlar gerekli. Tabiata verdiğimiz tahribata da bağlı olarak sayıları, çeşitleri ve yıkıcılıkları giderek artan tabiat olayları meydana geliyor. Kaçınılmaz her tabiat olayının kaçınılabilir bir afet yaratmaması için devletin, toplumun ve bireylerin yapabileceklerinin sistemli ve bütünsel olarak düzenlendiği, mevzuatta dağınık haldeki kararların bir ortaya getirildiği yeni bir afet idaresi kanununa acilen muhtaçlık var. Risklerin azaltılmasına odaklanmış; öncesi, sırası ve sonrasında yapılacakların misyon ve yetki karmaşasına müsaade vermeyecek halde açıkça düzenlendiği bir Yasa gerekli. 

Afet mesuliyet hukukunun temeli olacak bir yasaya değinmişsiniz, bundan kastınız nedir?

Her Aka afet sonrası can kayıplarına, yaralanmalara, maddi ve manevi yıkımlara yol açanların hukuksal, idari, mali ve cezai sorumlulukları en Kıymetli gündem hususları ortasında yer alıyor. Fakat bir müddet sonra bu cana mal olmuş, canlar yakmakta olan husus gündemden düşüyor. Halbuki bu bahsin genel olarak ceza hukuku, Özel hukuk ve yönetim hukuku boyutu, bir de bu sayılanların kendi içinde bir sıra alt ayrımı ve tartışması var. Bu nedenle uzmanların yer aldığı kurullarda tartışılmış, daha bir bellilik kazanmış afet mesuliyet hukukunun temeli olacak bir Yasa da mevzuata kazandırılmalıdır. Mali ve cezai sorumluluğun Özel kararlarla düzenlendiği; yargısal sürecin, yargı kolları ortasında takılı kalmadan, zamanaşımına mahal vermeden ve makul müddette sonuçlanacak formda yöntem kurallarına bağlandığı bir Yasa gerekli. 

6 Şubat sarsıntılarından sonra kaldırılmış olan afet fonunun tekrar ihdas edildiğine işaret etmekle Bir arada bunu düzenleyen kanunda eksiklikler olduğuna vurgu yapıyorsunuz. Pekala, bir Defa daha zelzele vergisi olarak adlandırılan “özel iletişim vergileri” konusunda yaşananların tekerrür etmemesi için ne yapılmalı? 

Bu çapta gerçekleşmiş bir felaket ve bütün ülke diken üstünde beklediğimiz afet muazzam halk kaynaklarının bu alana özgülenmesini gerektiriyor. Hem var afet için yapılanlar ve yapılacaklar hem de gelecekteki riskleri azaltmak için kentsel dönüşüm projeleri iç yapılması Mecbur olanlar, vergi gelirleriyle Bir arada memleketler arası finansman da iç farklı finansman araçlarının bir ortaya getirilmesini de Mecbur kılıyor. 7441 sayılı kanun ile, daha Evvel kaldırılmış olan Afet Fonu, Afet Yine bayındır Fonu ismiyle yine kuruldu. Lakin bu Fon, haklı olarak yalnızca var felaketin tesirlerinin kısa müddet içinde giderimini hedeflemiş. Risk azaltıcı değil, afet sonrası tamire odaklanılmış. Birebir çıkarılması gereken Afet Kanunu’nda olduğu üzere geniş iştirakli ve müzakereye Aleni bir yolla ve bütüncül bir yaklaşımla halk maliyesi ve anayasa hukuku prensipleri ile uyumlu bir Afet Fonu Kanunu’na da gereksinim var. özel irtibat vergisi örneğinde olduğu üzere, afet gerekçesiyle toplanan halk gelirlerinin diğer halk hizmetlerine aktarılmadığı bir Afet Fonu kurgulanmalı. Gelirleri, hesabı, harcanması, şeffaflığı gerek Sayıştay gerekse de toplumsal kontrolünün Özel yollarına bağlanmalı. 800 Yıl öncesinden, Magna Carta’dan beri halk gelirlerinin toplanmasında ve harcanmasında halkın Laf sahibi olması, demokrasinin anayasal asıllarından biri olmuş. 

Sizin de yazınızda dikkat çektiğiniz üzere aslında 6 Şubat sarsıntıları hususun uzmanları için beklenmedik bir doğa olayı değildi. Ayrıca devletin her kademesinde, zelzelenin bir afete dönüşmemesi için nelerin yapılması gerektiği ile ilgili kaç risk azaltma planları, strateji evrakları, raporlar mevcuttu. ancak zelzelenin bir afete dönüşmesi önlenemedi…

Evet, söylenmemiş kelam, yazılmamış bilgi yoktu. Bu Aka felaketi yaşamamıza Sebep olacak sayıda halk vazifelisi ve birey, o yahut bu saikle, menfaatine olmayan bilgiyi, mevzuat kararlarını eğdi, büktü, görmezden geldi. lakin gelecekte ülkemizi kaçınılmaz surette bekleyen zelzelelerde de afet sözcüğünü kullanmamak, ülkece tekrar dizlerimizin üzerine çökmemek ismine yeni düzenlemeler yapmaya ve mevcutlarla Birlikte uygulanmasını sağlamaya mecburuz. İnsan hayatının korunmasının en üst değer olduğunun kabulüyle; Kafi artık demek için, yarın da birebir acıları, kayıpları yaşamamak için, bir avuç Mesul bulup avunmamak için buna mecburuz.