Alican Uludağ
14 Mayıs seçim sürecine gidilirken siyasi partilerin kurduğu ittifakların bir de gayrı resmi ortakları var: Tarikat ve cemaatler.
Türkiye’de tarikat ve cemaatler her Devre siyasetin ve toplumsal hayatın anne ögelerinden birisini oluşturdu. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi, Ayasofya’nın ibadete açılması, konserlerin yasaklanması, bayan ve LGBTİ+ hakları aleyhindeki uygulamalarda tesirleri olduğu konuşuldu.
Seçimlere gidilirken cemaatlerde de hareketlenmeler başladı. İlk olarak Nakşibendi Tarikatı’na bağlı Menzil Cemaati, ardından Işık Cemaati’nin bir kolu olan Risale-i Parıltı Meşveret Kümesi, Cumhur İttifakı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleme kararı geldi. Işık Cemaati’nin Öbür bir kolu olan Yeni Asya Kümesi ise rengini millet İttifakı’ndan yana muhakkak etti.
Şu Lahza Türkiye’de en faal cemaatlerin başında Nakşibendi Tarikatı’na bağlı Erenköy Cemaati, İskenderpaşa Cemaati, İsmailağa Cemaati, Menzil Cemaati ve Süleymancılar Cemaati geliyor. Işık Cemaati de Tekrar kendisine bağlı kümelerle isminden Laf ettiriyor.
Geçmişte Fethullah Gülen ile “ortaklık” yapan AKP iktidarı 15 Temmuz vuruş teşebbüsünün akabinde bağlantısını artık Öbür cemaatler üzerinden sürdürüyor. Erdoğan, İsmailağa Cemaati’nin ölen önderi Mahmut Ustaosmanoğlu’nun cenaze merasimine katılmıştı.
Peki tarikat ve siyasetin ilgisi ne?
“Menzil: Bir Cemaatin İki Yüzü” isimli kitabın muharriri, Sözcü Gazetesi Ankara Temsilcisi Saygı Öztürk, tarikatların her Vakit bir oy deposu olarak görüldüğünü belirterek “Bir de başındaki kişiyi ayarladığınız Vakit şahıslarla Biricik tek uğraşmak yerine bu türlü genel bir oy haline dönüşebiliyor” diyor.
Geçmiş periyotta tarikatların bir partiyi desteklediklerine dair İzah yapmadıklarını belirten Öztürk, “Peki tarikatlar neden artık buna gereksinim duyuyor?” sorusuna, “Açıklama yapmasının gerisinde o siyasi partinin iktidara gelmesi halinde onlardan nemalanmaktan Öbür bir mana Anlatım etmiyor” cevabını veriyor.
“Tarikatların yaşaması, Sıkıntı edinmesi, devlet içerisindeki biraz muhafazalı pozisyona gelmesi büsbütün siyasete bağlı” diyen Öztürk, tarikat ile siyasetin karşılıklı olarak birbirlerini desteklediğini kaydediyor. Öztürk, “Nasıl destekliyorlar? Bunlar oy vererek destekliyor. Karşı taraf da siyasi dayanak vererek onların oylarını almaya çalışıyorlar. Türkiye’de öteden beri bu bu türlü ve bu türlü olacak üzere gözüküyor” görüşünü lisana getiriyor.
DW Türkçe‘ye konuşan Metropoll Araştırma’nın kurucusu Özer Sencar da cemaatlerin siyasetle işbirliği yaparak kendi irtibat ve yayılma alanlarını kolaylaştırmaya çalıştıklarını ifade ederek “İktidara gelen partilerden ise daha sonraki süreçlerde birtakım kayırmalar, devlet takımları ve muhtemelen bir kadro ihaleler istiyorlar” diyor.
“Cemaatlerin oyları yüzde 2’yi geçmez”
Peki tarikat ve cemaatlerin seçimlerin sonuçlarını etkileme gücü Mevcut mı?
Saygı Öztürk’e nazaran oy potansiyelleri o denli iddia edildiği üzere olmadığı görüşünde. “Ama sesleri düzgün Menfaat bunların” diyen Öztürk, şunları kaydediyor:
“Aynı tarikat içerisinde yer alıp farklı farklı siyasi partilere oy da verirler. Süleymancılar der ki ‘Bizim Çehre bin oyumuz var, Çehre bin müridimiz var’. Güya Çehre bin müridi ona oy verecek ya da onların istedikleri yerlere oy verecekleri söylenirler. Ben bunu merak ettim, daha Evvel Süleymancılardan Milletvekili seçilen bireye de sordum. ‘Bunu kullanacağız’ dedi, ‘Gidip karşılığında adaylık istiyoruz, bir veriyorlarsa iki şahıs istiyoruz, üç şahıs alabiliyoruz. Ne alırsak’… Ne oluyor? Devletin içine girmiş oluyor, devletin içine girince ne oluyor, karşılıklı alışveriş.”
Benzer görüşte olan MetroPOLL Araştırma şirketinin sahibi Özer Sencar, “Şundan eminim, Türkiye’deki Tüm cemaatleri toplasanız, yakınlarını etrafını toplasanız yüzde iki ya olur ya olmaz. Bunların bir partinin oyunun yükseltilmesi yahut düşürülmesinden Önemli bir tesirlerinin olduğunu zannetmiyorum. İstedikleri kadar iktidarı yahut muhalefetin bir partisini desteklesinler. Bunların oy gücü, Siyaset sahnesinde tesirli olabilecek bir güce cumhuriyet tarihinde hiçbir devrinde ulaşmadılar, en Aka cemaat olarak bilinen Gülen Cemaati’nin bile oy gücü bu türlü bir güce ulaşmadı” diyor.
“Gülencilerden sonra Menzilcilerin aktifliği arttı”
Türkiye’de tarikatlar sırf dini sonlar içinde kalmadı, amaçlarına devleti de koydu. Gülen Cemaati, bir Devre AKP ile paydaşlık yapmasının da tesiriyle devlette Değerli bir bürokratik güce ulaştı. Lakin iktidar ile yaşadığı çatışma ve akabinde gelen 15 Temmuz vuruş teşebbüsünün akabinde Gülen Cemaati’nin devlet içerisindeki gücü Kıymetli ölçüde tasfiye edildi. Devlet içerisinde tarikat ve cemaatlerin varlığı ise nihayet bulmadı.
Saygı Öztürk, bu konuda “Şimdi Menzilcilerin devlet içerisinde aktiflikleri alabildiğince fazla. fakat öteki tarikatlar da bunlardan Geri kalmamak ismine onlar da Aka efor içerisinde ve tarikatlar ortasında devleti biraz kuşatma, devletin imkanlarından daha Çok yararlanmak için kendi ortalarında da bölünmeler oluyor. Kendi ortalarında bölünüp sadece bu yüzden kimileri diyor ki dinde, tasavvufta bu türlü şeyler yoktur. Kimileri da diyor ki hayır yapalım” diyor.
Özer Sencar da şu anda devletin belirli kurumlarında yerleşen cemaatlerin olduğuna işaret ederek bunların emniyet, sıhhat sistemi üzere kurumlarda olduğuna işaret ediyor.
Menzil Tarikatı, Abdülhakim el-Hüseyni mahlasını kullanan Abdülhakim Erol tarafından kurulmuştu
Ancak bu cemaatlerin bir siyasi partiyi, beklenin ötesinde taşıyabileceği kanaatinde olmadığını belirten Sencar, “Birlikte olmalarının gücü ile birtakım aralıklar kaydediyorlar. fakat bu aralıklar, beşerler ortasındaki yayılmadan fazla, devlet içinde mali boyutta, Amel dünyasında daha Fazla yayılıyorlar ve bu görünür hale geliyor. Ve bu onlara bir Güç sağlıyor, ruhsal bir Sıkıntı sağlıyor. Aka bir cemaat diye. İnsanları çekiniyor olabilirler” değerlendirmesini yapıyor.
“Cemaatler Aka oranda holdingleşti”
Cemaatler, nihayet yıllarda ekonomik bir Sıkıntı de elde etmiş durumda. “Şu anda cemaatler Aka oranda holdingleşti” diyen Sencar, “Bunların dünya ile bağlantıları ahiret ile münasebetlerinden daha Çok olduğu kanaatindeyim” diyor. Gülen Cemaati’nin bankasının olduğunu anımsatan Sencar, “Bunların siyasetle ilgilenmesinin sebebi devlet imkânlarından istifade edeceklerini düşünmeleri. Bu uzunca bir müddettir var. Muhtemelen 50 yıldır bu türlü yaygın bir sağ iktidarlar Özellikle 1960’lardan sonra, sağ iktidarlar bunların varsaydıkları insan sayısı gücünden istifade edebileceklerini düşünüyorlar” diyor.
Saygı Öztürk de tarikat yapılarının yalnızca dinle ilgilenen bir Bina olmadığını, holdingleşen bir yapıya dönüştüklerini kaydediyor. Menzil Cemaati’nin Menzil köyünde holdingi olduğunu anımsatan Öztürk, “Buna bağlı otobüs şirketlerinden tutun, seyahat şirketlerine, otelleri, hastaneleri, aklınıza gelebilecek her şey var. lakin bütün bunların yanı Dizi devletten Kıymetli ihaleler alıyorlar. örneğin sağlıklı ilgili mevzularda sahiden bir Devre sıhhat Bakanlığı orada bir çaycı bile alınacağı vakit, kesinlikle Menzil’in onayı olurdu. Bugün tahminen o eski gücü yok, lakin Öbür bakanlıklarda Tekrar tıpkı formda etkinliklerini sürdürüyorlar” değerlendirmesini yapıyor.
“Halk nezdinde sempatileri asgarî seviyede”
Peki, Kamu cemaatlere nihayet yıllarda nasıl bakıyor?
Özer Sencar, “Bunların ne entelektüel güçleri vardır ne de sayısal olarak bir partiyi etkileyecek güçleri vardır. Bilhassa nihayet on senede, güçleri ve Özellikle Kamu nezdindeki sempatileri minimumum düzeye indiği kanaatindeyim” diyor.
Yorum Yok