*Fehmi Koru
Dün gece Tüm partiler için en uzun geceydi.
MHP Namzet listesini birkaç gün Evvel verdiği için tahminen biraz daha rahat olabilir ancak onun dışındaki partiler, pek Fazla dikenli hususta karar vermek, verdikleri kararların meydana getirdiği rahatsızlığı gidermekle uğraştılar gece boyunca.
Bakın dün gece sonrasında neler olmasını bekliyorum:
Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) seçime katılabileceğini açıkladığı kimi partiler seçime katılmama kararı vermiş olabilecek.
İttifak içerisinde yer Meydan partilerden birtakımı, farklı liste çıkaracaklarını duyurdukları halde, nihayet anda adaylarını bir ittifak partisinin listesinden göstermeyi tercih edebilecek.
Buna karşılık, ittifak partilerinden birinin listesinden gösterecekleri adaylarla seçime gitmeleri beklenen birtakım partiler, kendilerine Teklif edilen yerlerin sayısını az buldukları yahut sıraları beğenmedikleri için, nihayet anda farklı liste hazırlama yoluna gidebilecek.
Her parti seçim günü sandıktan içinde yer aldıkları ittifakın en yüksek oyu alarak çıkmasının mı yoksa kendisinin alacağı oyun yüksek görünmesinin mi daha Değerli olduğu konusunda tereddütlü davranabilecek.
Yanlış kararın iktidarlarının devamını yahut var iktidara “Güle güle” diyebilme imkanını zora sokacağını bile bile yanlış karar verebilecek partiler.
Ve daha kim bilir ne mülahazalar…
Tabii, parti idarelerinin hazırladıkları listede yer almadığını öğrendiği yahut kendisine ayrılan yeri beğenmediği için o anne kadar sadakatle bağlı olduğunu bildirdiği partisini protesto edecekler de herhalde çıkacaktır.
Geceki toplantılarda kimlerin verilecek kararlara uyacağını, kimlerin protesto yoluna başvuracağını da hesaplarına katmak zorunda parti yöneticileri.
Yukarıda saydığım farklı seçeneklerin herbiri, geçmişte yapılan seçimlerde bir ya da apansız Çok partide yaşanmış gerçek olaylardan esinlenmiştir.
‘İttifakla gidilen birinci seçim’ denilmeyi hak eden 1991 yılında yapılan genel seçimdi. Necmettin Erbakan’ın önderi olduğu Refah Partisi (RP) ile Alparslan Türkeş başkanlığındaki Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ve Aykut Edibali’nin Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) ortasında uzun süren görüşmeler sonunda, seçime RP listesinden ortak olarak katılma kararına varılmıştı. MÇP ve IDP’li isimler RP listesinde yer alacaktı.
Üç partinin üçü de, nihayet anda öbür iki parti Olumsuz bir davranışta bulunabilir telaşıyla, ortak liste yanında herbiri farklı birer liste de hazırlamıştı.
Araya birileri girdi ve sonunda korkulan olmadı, YSK’ya ortak liste verildi.
Birlikten hakikaten de Kuvvet doğdu o seçimde. Yüzde 10 barajı yüzünden 1980 sonrasında yapılan seçimlerde Milletvekili çıkaramamış üç partinin ortak listesi, %16.87 oyla, tam 62 milletvekilini Meclis’e sokabildi.
12 Eylül (1980) darbesi sonrasında Siyaset dışı kalmış Erbakan ile Türkeş o seçimde yine Meclis’e dönebildiler.
Önceki seçimde (1987) iktidarda kalma talihini yükseltmek için iktidar partisi -ANAP- tarafından seçim yasasında yapılan değişiklik işe yaramıştı; lakin ikili barajlı sistem getiren tıpkı seçim yasası 1991 seçiminde muhalefetin faydasına çalıştı.
Evet kimi o denli olur, iktidarlar kendi imal ettikleri iple -seçim yasası ile- kendi sonlarını getirirler.
Hemen her seçim öncesinde listeler YSK’ya verilmeden Evvel yahut YSK tarafından ilan edildiğinde, kendilerine ayrılan yeri beğenmediği için protesto yoluna başvuranlar kesinlikle çıkar.
Partisini kuvvetli görüp listedeki yerini beğenenlerden seçimde Düş kırıklığına uğrayanlar da az değildir.
Her seçim Fazla bilinmeyenli bir denklem üzeredir.
Eskiden işler daha kolaydı.
Her parti listesini önseçim sistemiyle hazırlardı. Namzet adayları ortasından listede kimlerin yer alacağına, partilerin Lokal örgütlerinin Vilayet kongrelerinde ayrıyeten seçimle belirlenmiş delegeleri karar verirdi. Delegelerin oylarıyla belirlenen sıraya genel merkezler uyar, sırf daha evvelce ilan edilmesi kuralıyla, listelere önseçime katılmamış bir-iki İsim genel merkez tarafından eklenebilirdi.
Delegelerin gönlünü çelmek için, Namzet olmak isteyenler, neden kendilerine oy vermeleri gerektiğini anlatma gayretine girerlerdi.
[İzmir’de Mahallî siyasetin içinde bulunan babamdan Dolayı yakından gözleme imkanım olduğu için bunu biliyorum. Babam 1960 sonrasında uzun yıllar eşitlik Partisi’nden İzmir’de Vilayet genel meclisi üyeliği yaptı. Vilayet Daima encümen üyeliği yanında parti delegesiydi de. Milletvekili önseçimleri öncesinde, adaylığa soyunanlar, onun da oyunu alabilmek için babamın dükkanına uğrarlardı. Kendisi de bir sonraki Lokal seçimde yine seçilebilmek için öteki delegelerle uygun geçinmeye Uğraş gösterirdi.]
Artık partiler önseçim yapmıyorlar. Bazısı ‘temayül yoklaması’ adıyla yerele de kulak verilen bir metot uyguluyor, lakin hem aşikâr vilayetlerde, hem de seçilmiş delegeler eliyle olmadığı için sağlıklı Sonuç vereceği kuşkulu bir biçimde.
[İYİ Parti bu süreçte 15 vilayette temayül yoklamasıyla liste belirleme kararı almıştı; o denli de yaptığını biliyorum.]
Dün gece partilerde tansiyonun her zamankinden Fazla daha yüksek olduğuna eminim.
Sürprizler yaşatacak kadar mı?
Önceden farklı listeyle seçime gideceklerini açıkladığı halde ortak listede yer Meydan partiler olacak mı mesela?
Ya da tam aksisi: nihayet anne kadar ortak liste tercihinde bulunduğu bilindiği halde YSK’ya her vilayette Biricik başına seçime gireceğine dair liste sunacak partiler sürprizi yaşanacak mı?
Gerçekten ittifaklar seçmen önüne ortak Namzet listeleriyle mi çıkacaklar?
Merakım bunlar…
Bu ve aklıma gelmeyen daha Öbür sıkıntılı husus hakkında, bu akşam listeler YSK’ya sunulduktan sonra, merakımı giderecek bilgilere sahip olacağım.
Yabancılar “Fazla merak kediyi öldürür” derler. bolluk beşerler için o denli bir deyiş yok.
*Bu yazma fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Yorum Yok