Sudan tehlikeli bir yol ayrımında. Analistlere nazaran Avrupa’nın ateşkesi sağlamak ve sivillerin gelecekte ülke idaresine iştirakini sağlamak için baskı yapması gerekiyor.
Ülkede şiddet olaylarının artmasından sonra yabancı elçilikler ve memleketler arası kuruluşlar vatandaşlarını ülkeden tahliye etmeye çalışıyor. Lakin birçok şahıs de İç savaşa dönüşmeden Evvel şiddet olaylarının nasıl durdurulabileceğini sorguluyor.
Avrupa Birliği (AB) Dışişleri Bakanları, Pazartesi günü Lüksemburg’daki Hariç Bağlantılar Kurulu’nda basına verdikleri demeçlerde, tahliye çabaları ve tansiyonun düşürülmesine odaklanan değerlendirmelerde bulundular. Lakin kimileri daha da ilerisini düşünüyordu.
“AB daha fazlasını yapabilir”
AB Hariç Bağlar ve Emniyet Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell savaşan tarafların başkanları, Genelkurmay Lideri Abdülfettah el Burhan ile paramiliter Süratli Dayanak Kuvvetleri (HDK) önderi General Muhammed Hamdan Dagalo’ya seslenerek bir ateşkes ve müzakere sürecini değerlendirmelerini istedi.
Borrell iki öndere, “Savaşı durdurmalısınız, silahları susturmalısınız ve konuşmaya, siyasi bir tahlil bulmaya başlamalısınız. Zira askeri bir tahlil yok” formunda seslendi.
Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto ise bunu bir adım öteye taşıyarak şiddet olayları nedeniyle öteki ülkeler Sudan’dan çekilirken, Rusya’nın doğan Güç boşluğunu doldurabileceği ikazında bulundu. “Eğer gidersek Wagner Kümesi ve Rusya’ya bu oyunu oynamaları için Meydan bırakmış oluruz” sözlerini kullanan Haavisto, “Avrupa Sudan’daki rolünü faal hale getirmeli” dedi. Haavisto ayrıyeten, AB’nin yalnızca kendi vatandaşlarına değil Hartum’daki Mahallî halka da takviye olması gerektiğini savunarak, “AB’nin daha fazlasını yapabileceğini” belirtti.
2014 yılında Rusya önderi Vladimir Putin’e sadakatiyle bilinen Amel insanı Evgeni Prigojin tarafından kurulan Rusya’nın Özel Emniyet şirketi Wagner Grubu’nun Afrika ülkelerinde binlerce paralı askeri bulunuyor. Rus paralı askerlerin uzun müddettir aktiflik gösterdiği ve sayıca Fazla olduğu ülkelerin başında Sudan geliyor. Wagner Kümesi, Kremlin’in, Rusya’nın Afrika’da artan ekonomik ve askeri nüfuzu için kullandığı askeri bir araç olarak bedellendiriliyor.
Tahliyeler sonrasında ne olacak?
Avrupa Hariç İlgiler Kurulu (ECFR) Afrika Programı Yöneticisi Theodore Murphy DW’ye verdiği demeçte, Sudan’da Fazla sayıda aktörün çıkarının olduğunu belirtiyor.
“Buna yalnızca Rusya’nın çıkarı Mevcut diye bakmak yanlışsız değil. Wagner birliklerinin istikrarsız Afrika ülkelerinde faal oldukları biliniyor. Sudan’da da bir müddettir mevcutlar ve HDK’yı destekliyorlar” diyen Murphy, Sudan’ın bütün Afrikalı komşuları, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır’ın da Hartum’un siyasi yazgısında Önemli hissesi olduğunu söylüyor.
Çatışmanın komşu ülkelere sıçraması ve bölgesel ve ekonomik istikrarsızlığı tetiklemesi telaşı yüksek seviyede. Birden bir mülteci akını da Aka bir Problem yaratabilir. Avrupa Birliği (AB), 2021 yılında askeri darbeyi eleştirmiş lakin fiilen başkanlarla ilgiyi devam ettirmişti. AB bu süreçte ülkede demokratik bir Yönetim görmek istediğini vurgulamıştı.
Murphy DW’ye yaptığı açıklamada, tahliyeler sona erdiğinde Tüm memleketler arası oyuncuların acil insani yardımların en savunmasız bireylere ulaştırılabilmesi için kalıcı ateşkesin sağlanmasına odaklanması gerektiğini söyledi.
Murphy’ye nazaran AB daha sonra diğer ortaklarla birlikte savaşan iki taraf üzerinde sahip oldukları kaldıraç ve teşviklerin bir değerlendirmesini yapabilir.
Sivilleri savunmak
Sudan siyaseti nedeniyle eleştirilen AB, göçü Denetim etmek için baskıcı projeleri finanse etmekle eleştiriliyor.
Berlin’deki merkezli fikir kuruluşu ilim ve Siyaset Vakfı (SWP) uzmanı Gerrit Kurtz, DW’ye verdiği demeçte AB ve Afrika boynuzunda yer Meydan ülkelerin ortasında “Hartum Süreci” ismi verilen göç diyaloğunun el Beşir periyodunda başladığını hatırlattı.
Aralarinda Katar merkezli haber kuruluşu El Cezire’nin de olduğu kimi yayın organları General Dagalo’nun, HDK’nın AB’nin göçü durdurma uğraşına iç olduğunu tez ettiğini duyurdu. Dagalo geçmişte İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından “işkence, yargısız infaz, toplu tecavüz” üzere sivillere yönelik ihlallere nezaret etmekle de suçlanıyor.
“AB her Vakit HDK’yı direkt finanse etmediğini söyledi ki bu yanlışsız olabilir diyen Kurtz şöyle devam etti, “Ancak Üye ülkeler o denli görünüyor ki onunla Amel birliği yapmış.”
Burhan ve Dagalo el Beşir’i 2019 yılında devirmek için ortak devinim etmişti. Akabinde 2021’de sivil hükümeti devirmek için tekrar Amel birliği yaptılar. Fakat bu yılın başlarında birbirlerine Hasım oldular.
AB’nin siyasi süreçte sivillerin oynayacağı merkez rolü sık sık vurgulaması gerektiğini söyleyen Kurtz, generallerin yalnızca silahları olduğu için şartları dikte edememeleri gerektiğini kaydetti. Kurtz “AB ileriye dönük her türlü siyasi gayrete (sivilleri) iç ederek liderliği onlardan almalı” tabirlerini kullandı.
Ne olmuştu?
Sudan’da geçen haftadan bu yana Genelkurmay Lideri Abdülfettah el Burhan ile paramiliter Süratli Takviye Kuvvetleri (HDK) başkanı General Muhammed Hamdan Dagalo arasındaki rekabet nedeniyle silahlı çatışmalar yaşanıyor. El Burhan, 2019 ve 2021 yıllarında gerçekleştirdiği iki vuruş ile ülkedeki idaresi ele geçirmiş ve ülkenin birebir vakitte fiili devlet lideri olmuştu. Paramiliter bir Güç olan HDK’nın önderi Dagalo da ordunun eski üst seviye generallerinden.
Yorum Yok