Annesi Nigar oksijen borusunu çıkarıp ve soluk alıp almadığını hissetmek için parmağını burun deliklerinin altına yaklaştırıyor.
Oğlunun mevt anında olduğunu idrak edince ağlamaya başlıyor.
Afganistan’daki bu hastanede çalışan Biricik bir teneffüs aygıtı yok.
Anneler, Ufak yüzlerine nazaran tasarlanmış maskeler bulunmadığından bebeklerinin burnuna kendileri oksijen tüpleri tutuyor. Bu bayanlar, eğitimli tıbbi işçi yahut tıbbi ekipmanlar tarafından verilmesi gereken servisin yerini doldurma çalışıyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’na (UNICEF) nazaran Afganistan’da her gün, 167 çocuk tedavi edilebilir hastalıklardan ölüyor.
Bu şaşırtan bir sayı olduğu kadar birebir vakitte bir varsayım.
Ülkenin batısındaki Gor eyaletinde bulunan hastanenin pediatri servisine girdiğinizde, bu varsayımın ne kadar gerçek olabileceğini sorguluyorsunuz.
Odalar hasta çocuklarla dolu. Her bir yatakta en az iki Tane çocuk yatıyor ve birçoklarının Ufak vücutları zatürre nedeniyle bitap düşmüş durumda.
Toplam 60 çocuğun bulunduğu serviste sadece iki hemşire misyon yapıyor.
Odalardan birinde, durumları epeyce Önemli en az iki düzine bebek görüyoruz.
Bu çocukların Daimi olarak ağır bakım servisinde izlenmesi gerekiyor lakin bu hastanede bu imkansız.
Yine de Gor eyaletinde yaşayan yaklaşık bir milyon insan için bu tesis, erişebilecekleri en donanımlı devlet hastanesi olmaya devam ediyor.
Hastanedeki anneler
Afganistan’da sıhhat hizmetleri hiçbir Vakit kâfi düzeyde değildi. Lakin Ağustos 2021’de Taliban’ın iktidarı ele geçirmesi sonrası, sıhhat hizmetlerine sağlanan Hariç kaynaklı yardımlar da donduruldu.
Son 20 ayda, bu ülkenin dört bir yanındaki hastaneler ile Mahallî klinikleri ziyaret ettik ve sıhhat sisteminin yaşadığı yıkıma Şahit olduk.
Taliban’ın yakın Vakit Evvel bayanların STK’larda çalışmasına da yasak getirmesiyle, insani yardım kuruluşlarının çalışmaları Fazla daha güç hale geldi, bu karar nedeniyle artık daha Çok sayıda bebek vefat riski altında.
‘Bu kadar çocuğun hangisine öncelik vermeliyiz?’
Gor Hastanesi”ndeki sıhhat vazifelileri, Tayabullah’ı hayata döndürmek için ellerinden geleni yaptılar.
Doktor Ahmad Samadi, yüzünde yaşadığı yorgunluğun ve gerilimin izleriyle, müdahaleye geldi. Tayabullah’ın göğsüne bir stetoskop koydu ve hafif bir kalp atışı sesi duydu.
O sırada hemşire Edima Sultani oksijen pompasıyla içeri koşarak girdi. Tayabullah’ın ağzına dikkatle o boruyu sokup koyup içine hava üflemeye başladı.
Doktor Samadi de başparmaklarını kullanarak çocuğun minik göğsüne kalp masajı yapmaya başladı.
Tayabullah’ın dedesi Ghawsaddin üzgün gözlerle bu müdahaleyi izliyordu. Torununu zatürre ve yetersiz beslenme nedeniyle hastaneye getirmek zorunda kaldıklarını anlattı.
Ghawsaddin, “Onu köyümüzden buraya getirmek kırık dökük yollarda sekiz saat sürdü” dedi.
Kuru ekmeğin Temel besin olduğu aile, hastane seyahati parası için kapı kapı dolaştı.
Tayabullah’ı hayata döndürmek için verilen gayret yarım saat sürdü.
Hemşire Sultani daha sonra Nigar’a dönerek Tayabullah’ın öldüğünü söyledi.
Odayı o birinci sanda saran Birden sessizliği Nigar’ın hıçkırıkları bozdu.
Bebek sonra battaniyeye sarılarak dedesi Ghawsaddin’e teslim edildi. Ailesi öylece onu konutlarına götürdü.
Var olan hastalıkları göz önüne alındığında Tayabullah hayatta olmalıydı.
Sıkça 24 saatlik mesailer yapan Hemşire Sultani, “Ben de bir anneyim ve bebeğin öldüğünü görünce kendi evladımı kaybetmiş üzere oldum. Annesini ağlarken görünce içim parçalandı. Vicdanım sızladı” diyor:
“Tıbbi ekipmanımız yok ve Özellikle eğitimli bayan işçi eksiğimiz var. Durumu ağır olan bu kadar Fazla çocuk varken hangisine öncelik vermeliyiz? Bebeklerin ölmesini izlemekten Öbür yapabileceğimiz bir şey yok.”
Bebeklere Müsait oksijen aygıtı bulunmuyor
Yalnızca dakikalar sonra Yan odada, yüzünde oksijen maskesi olan, soluk almakta zorlanan Öbür bir çocuğa müdahale ediliyor.
İki yaşındaki Gülbadan, bir kalp rahatsızlığıyla dünyaya geldi. Altı ay Evvel de bu hastanede ona teşhis konuldu.
Doktorlar Gülbadan’ın cerrahi müdahale ile tedavi edilebileceğini söylüyor lakin hastane bu rutin ameliyatları bile yapacak donanıma sahip değil.
Ayrıca Ufak çocuğun muhtaçlık duyduğu ilaçlar da bulunmuyor.
Gülbadan’ın büyükannesi Afwa Gül, Ufak kızın maskesini indirmesini engellemek için kollarını sıkı sıkıya tutuyor:
“Onu Kabil’e götürmek için borç Nakit aldık, lakin ameliyatı karşılayamadık, bu yüzden onu buraya Geri getirmek zorunda kaldık”
Maddi yardım için bir STK’ya başvurdular. Bilgileri kaydedildi, lakin o vakitten beri Cevap gelmedi.
Gülbadan’ın babası Nevroze, aldığı her nefeste yüzünü buruşturan kızını rahatlatmak kanısı ile alnını okşuyor:
“Ben emekçiyim. Sabit bir gelirim yok. Param olsaydı kızım bu kadar Istırap çekmezdi. Şu anda bir çay bile alacak durumum yok.”
Doktor Samadi’ye Gülbadan’ın ne kadar oksijene muhtaçlığı olduğunu soruyorum, “Dakikada iki litre” diyor ve devam ediyor: “Bu tüp boşaldığında, bir Tane daha bulamazsak ölecek.”
Daha sonra Gülbadan’ı Denetim etmek için Geri döndüğümüzde, bize motamot bu türlü olduğu söylendi.
Oksijen tüpü bitmişti ve Ufak kız bu nedenle öldü.
Hastane odalarından biri
Hastanedeki ünite kâfi oksijen üretemiyor zira buraya yalnızca geceleri elektrik verilebiliyor.
Yalnızca birkaç saat içinde iki çocuk, tedavi edilebilecek hastalıklardan hayatını kaybetti.
Doktor Samadi ve meslektaşları için bu yıkıcı olduğu kadar tanıdık bir deneyim:
“Yorgunluk ve ıstırap hissediyorum. Her gün Gor’un bir yahut iki sevilen evladını kaybediyoruz. Artık neredeyse buna alıştık”
Odalarda dolaşırken, Fazla sayıda çocuğun misal zahmetler içinde olduğunu gördük.
Zatürree ve menenjit tanısı koyulan bir yaşındaki Sajad’ın nefesi hırıltılı çıkıyor.
Yanındaki yatakta İrfan var. soluk alması güçleşince annesi Ziarah’a burnunun yakınında tutması için Öbür bir oksijen borusu veriliyor.
Anne yanaklarından aşağı akan gözyaşlarını kolunun üst kısmıyla silerek, her iki boruyu da elinden geldiğince sabit tutuyor.
Çocukların pek birçok hastaneye yetiştirilemiyor ve kimileri da hastaneye ulaştırılsalar dahi Geri götürülebiliyor.
Hemşire Sultani, “On gün Evvel Fazla kritik bir durumda bir çocuk buraya getirildi” diyerek anlatıyor:
“Ona bir iğne yaptık lakin tedavi için Gerekli ilaçlarımız yoktu. Bunun üzerine babası onu meskene götürmeye karar verdi. ‘Ölecekse konutta ölsün’ dedi bana”
Gor’da gördüklerimiz, milletlerarası cemiyet tarafından 2021 yılına gelene dek, yaklaşık 20 Yıl boyunca milyarlarca doların akıtıldığı Afganistan sıhhat hizmetlerinin nasıl bu kadar süratli çöktüğüne dair de Önemli soru işaretleri doğuruyor.
Bir Belde hastanesinde hastalar için Biricik bir teneffüs aygıtı yoksa o Nakit nereye harcandı?
Gor’daki mezar yeri
Şu anda uygulanan yaptırımlar nedeniyle milletlerarası kaynaklar, Taliban hükümet hesaplarına girmeden insani yardım kuruluşları aracılığıyla sisteme sokulmaya çalışılıyor.
Gor’daki üzere hastaneleri işler halde tutmak, sıhhat çalışanının maaşlarını vermek ve ilaç maliyetlerini karşılamakta bu kaynaklar kullanılıyor.
Hali hazırda nihayet derece verimsiz olan bu sistem de risk altında olabilir.
Yardım kuruluşları, Afgan bayanların STK’lar için çalışmasının yasaklanması da iç olmak üzere Taliban’ın bayanlar üzerindeki genel kısıtlamalarının, bağışçıları uzaklaştırdığı ikazını yapıyor.
Şimdiye kadar Birleşmiş Milletler’in Afganistan için yaptığı insani yardım davetlerinin sadece yüzde 5’i finanse edildi.
Gor hastanesinin yakınındaki doruklardan birindeki mezarlığa çıkıyoruz.
Burada hiçbir kayıt tutulmuyor.
Mezarların kime ilişkin olduğunu bilmek Mümkün değil lakin yetişkinlerin mezarlarını Ufak mezarlardan ayırt etmek Fazla kolay.
Gördüğümüz kadarıyla, yeni mezar yerlerinin en azından yarısı çocuklara ilişkin.
Yakınlardaki bir meskende oturan bir adam da bize nihayet vakitler gömülenlerin birçoklarının çocuk olduğunu söylüyor.
Kaç çocuğun öldüğünü belirlemenin bir yolu olmayabilir, lakin krizin boyutuna dair ispatlar her yerde açıkça görülüyor.
Yorum Yok