Günce Akpamuk
BBC Türkçe
Türkiye ve Suriye ortasındaki olağanlaşma süreci, iki ülkenin savunma bakanlarının Rusya’nın aracılığıyla geçtiğimiz Aralık ayında bir ortaya görüşmesiyle başladı. Bugün de Türkiye, Suriye, Rusya ve İran dışişleri Moskova’da buluştu. Fakat uzmanlar, yerine getirilmesi istenen koşulların, sürecin kısa müddette Sonuç vermesini Mümkün kılmadığını belirtiyor.
Türkiye’de yapılacak seçimlerin sonuçları, Suriye’nin kuzeyini ve sayısı 4 milyona yaklaşan Suriyeli sığınmacıların geleceğini etkileyebilir.
BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlar Suriye idaresinin Türkiye’de değişimden yana olduğunu, fakat muhalefetin sıkça lisana getirdiği; iktidara gelmesi durumunda “Suriyeli göçmenlerin iki Yıl içerisinde Geri gönderilmesi” telaffuzunun gerçekçi olmadığını söylüyor.
Normalleşme görüşmelerinde Suriye, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde bulundurduğu askerleri Geri çekmesini isterken Türkiye’nin kuralları ortasında kendi topraklarına dönük terör tehdidinin ortadan kaldırılması ve mültecilerin Geri dönüşü için türel, siyasi bir tabanın sağlanması üzere mevzular var.
Fransa’daki Arap ve Müslüman Dünyası Çalışmaları Enstitüsü’nden araştırmacı Thomas Pierret, Erdoğan’ın bu olağanlaşma sürecini bir seçim atılımı olarak kullandığını, iktidarda kalması durumunda bu süreci ilerletmek için bir sebebinin kalmayacağını Anlatım ediyor.
‘Suriye rejimi değişimden yana’
BBC Türkçe’ye konuşan Pierret, Suriye rejiminin Türkiye’de muhalefeti desteklediğini Aleni bir halde Anlatım ediyor.
“Bu sorusunun karşılığı Fazla kolay. Kürtler de, yani YPG, Suriye rejimi de Türkiye’de muhalefeti destekliyor” diyen Pierret, “Suriye hükümeti Erdoğan’ın gitmesini istiyor mu? Evet, katiyen. nihayet 10 yıldır aşikâr vakitlerde Türkiye’yle neredeyse savaşta. Türkiye’nin, Suriye’nin kuzeyindeki kelamda işgaline karşı yıllardır kampanya yürütüyorlar” diye ekliyor.
BBC Arapça Servisi’nden Murad Shishani “Yapılan açıklamalara bakarsak Suriye rejimi, Erdoğan’ı kendi ülkelerine müdahale eden, terörist kümeleri destekleyen, karşı tarafta kalan biri olarak gördü. Türk askerlerinin topraklarından çıkmasını, müdahaleyi bırakmasını istiyorlar” diyor.
Murad Shishani, bölgede Suriye’nin de içinde olduğu Fazla sayıda ülkenin Erdoğan’ın gitmesini istediğini belirterek “Kaynaklarımız, Suriye hükümetinin Erdoğan’ın gitmesini istediğini söylüyor. Lakin bu telaffuz, seçimlere müdahale üzere algılanmamalı” diye konuşuyor.
Shishani, Rusya’yla yeterli bağlantılarından Dolayı Türkiye’nin hayli kuvvetli bir durumda olduğunu, Suriye ve Türkiye ortasındaki bağın iki taraflı olmayıp Rusya üzerinden ilerlediğini de dikkat çekiyor.
Öte yandan, Suriye hükümetinin CHP’yi tanıdığını, CHP delegasyonlarının Suriye rejimini birkaç Kez ziyaret ettiğini ve İç savaşın başlamasından bu yana kimi CHP’li yetkililerin Suriye rejimine karşı nihayet derece Olumlu bir telaffuz geliştirdiğini Anlatım eden Pierret, bir noktada Suriyeli muhalifler ortasında CHP’nin “Türkiye Baas Partisi” olarak nitelendirildiğini bildiğini ekliyor:
“Tabii ki Tüm fotoğraf bu değil, zira CHP hükümetinin de muhtemelen batı ile alakalarını geliştirmeye çalışacağını ve bunun Esad’la uzlaşma Laf konusu olduğunda Fazla temkinli bir yaklaşım gerektirebileceğini varsayıyorum.
“Buna bir de YPG/PKK sıkıntısı üzere kimi Temel problemlerin devam edeceğini de ekleyin. Mülteci sorunu ve gibisi bahisleri dikkate aldığınızda Ankara’da iktidara kim gelirse gelsin rastgele bir olağanlaşma kolay omayacak”.
Bölgedeki jeopolitik gerçekliğin farkında olunması gerektiğini ve uzlaşının uzun bir yol olduğunu hatırlatan Shishani de şunları söylüyor:
“Erdoğan kalsa da, yerine Kılıçdaroğlu gelse de, hatta Oğan ya da İnce… Suriye rejimi hakkındaki görüşü ne olursa olsun Türkiye bu gerçeklikle karşı karşıya kalacak. Buradaki durumu Ulusal bir tehdit olarak görüyorlar. Bu yalnızca Suriye’nin kuzeyi değil Kandil’e kadar uzanıyor. Buradaki soru, Kılıçdaroğlu kazanırsa, Türkiye Suriye’den askerlerini çekebilir mi?” diyor.
Türkiye’nin olağanlaşma telaffuzunun İçten bir Dilek olmadığını, yalnızca Türkiye toplumunu, hükümetin Suriye’yle meseleleri çözmek için elinden geleni yaptığına ikna etmek için kullanılan, daha Fazla seçimi kazanmaya yönelik bir telaffuz olduğunu öne süren Pierret, Erdoğan’ın tekrar kazanması halinde bunun Aka ölçüde ortadan kalkacağını söylüyor:
“Seçimi kazanırsa olağanlaşmaya devam etmesinin bir manası yok”.
Seçimler şimal Suriye’yi nasıl tesirler?
Pierret, Heyet Tahrir eş-Şam’ın (HTŞ) durumunun daha karışık olduğunu hatırlatıyor:
“Türkiye’yle bir bakıma mutabakatları ve birebir vakitte Türkiye’yle gergin bir münasebetleri var. Türkiye tarafından kara listeye alınan önderleri var. Türkiye’de seçimi muhalefet kazanırsa HTŞ Tekrar güç bir durumda kalabilir. fakat Biçare durumda kalıp Türk dayanağını kaybetme korkusu yaşayan muhaliflerden geriye kalanlar, ayakta kalan nihayet emniyetli muhalif Sıkıntı olarak HTŞ’de toplanabilir.”
Pierret, Bu durumda muhalif güçlerin saflarındaki siyasi, dini yahut askeri birtakım başkanların taraf değiştirmesini, İdlib’de HTŞ’ye katılmasını beklediğini belirterek “Bu hudutlu ölçüde gerçekleşti bile. SMO’dan ayrılma ya da SMO’dan ayrılıp HTŞ’ye katılmalar oluyor. rüzgar taraf değiştiriyor” diyor.
Türkiye’de muhalefetin seçimi kazanması durumunda, Suriye’nin kuzeyinde, kısa vadede Türkiye’nin askerlerini çekebileceği fikriyle panik yaşanabilir.
Ancak seçimi kazanması, şu anki muhalefetin illa ki Suriye’den askerleri çekeceği manasına gelmiyor. Pierret’e nazaran askerleri çekmeden Evvel iki kere düşünmeleri gerekecek ve bunun iki Temel sebebi var:
“Asker çekmek her çeşit sıkıntıya yol açabilir. Bu daha Çok göçmen manasına geliyor zira Türkiye ordusu temelde İdlib’de, Halep’in kuzeyinde ve anne vazifelerinden biri rejimin bu bölgelere saldırmasını engellemek. Bunun olmaması milyonlarca insanın hududu geçmeye çalışıp Türkiye’de sığınmacı olmak isteyebilmesine yol açabilir.
“Türk ordusunun diğer bir vazifesi de YPG’yle başa çıkmak. YPG muhalefetin bölümleri tarafından da Ulusal tehdit olarak görülüyor. Orduyu çekmek istemek CHP’nin PKK’ya yardım ettiği biçiminde görülebilir. Bu PKK ile bir çeşit barış gerektirebilir ve bu hiçbir Türkiye hükümetinin bir gecede yapabileceği bir şey değil. Hükümette Akşener üzere şahısların olması bunu karmaşık hale getirir”.
‘Millet İttifakı’nın göçmenlerle ilgili telaffuzları gerçekçi değil’
Kılıçdaroğlu geçen hafta Twitter üzerinden yaptığı açıklamada “Önce Suriyelileri en geç iki Yıl içinde Türkiye, Avrupa Birliği ve Akdeniz Bölgesi ülkeleri olarak vatanlarına kavuşturmak için Birlikte çalışacağız. Suriye idaresiyle görüşeceğiz” demişti. Kılıçdaroğlu şöyle devam etmişti:
“Buradan gidenlerin can ve mal güvenliği için yasal hükümetle protokol yapacağız. Ve Avrupa Birliği ile Birleşmiş Milletler bu protokole iç olacak. Suriye’ye gidecek sığınmacıların konutlarını, okullarını, yollarını, kreşlerini, bu Amel birliğinden çıkan fonlarla Türk müteahhitler yapacak. Hem ülkemiz hem Suriyeliler kazanacak”.
Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun iki Yıl içerisinde Suriyelileri Geri gönderme telaffuzları Aleni bir halde Türkiye’de yaşayan, Özellikle rejim zıddı Suriyelileri huzursuz ediyor.
Bu tedirginlikte CHP’nin rejimle olan nispeten “iyi ilişkilerinin” de hissesi var. Ayrıyeten Shishani’ye nazaran, CHP ve Kılıçdaroğlu Suriyeliler tarafından Fazla güzel bilinmiyor.
Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin muhalefetin mümkün zaferinden Dolayı kaygılı olduğunu vurgulayan Pierret, millet İttifakı’nın telaffuzlarının “hayata geçirilebilir” fakat gerçekçi olmadığını Anlatım ediyor.
Pierret ise muhalefetin iktidara gelmesi ve mültecileri Geri göndermek için adım atması durumunda; Türkiye’deki Suriyelilerin birçoklarının, Esad idaresi devam ederken Suriye’ye Geri dönmek istemeyeceğini, bu hareketin bir “zorla Geri gönderme” olacağını ve bunun da Aka bir insan hakları ihlali olacağına dikkat çekiyor:
“Bu CHP’nin Batılı ülkelerle münasebetlerini geliştirme teşebbüsünü tehlikeye atabilir. Ayrıyeten bu devinim Suriyeli mülteciler ve o Vakit muhalif olacak AKP’liler tarafından kuvvetli bir reaksiyona yol açabilir. Tıpkı vakitte örneğin Katar’la şiddetli bir gerginlik yaratır”.
Türkiye’deki seçimlerin Suriyeliler için insani boyutuna dikkat çeken Shishani de Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde gittiği afet bölgesinde tanıştığı Suriyelilerin hem “kendilerine karşı ırkçılık olarak” tanımladıkları tutumun artmasından Dolayı hem Geri dönmek zorunda kalmakla ilgili kaygılı olduklarını Anlatım ediyor:
“Ayrıca ırkçı davranışların artışının siyasi bir arka planı mı Mevcut gereğince araştırılmıyor bence.”
Türkiye ve Suriye rejimi ortasındaki rastgele bir siyasi uzlaşı ve olağanlaşma ortamından da endişelendiklerini belirten Shishani, evvelki seçimlerde İstanbul’da AKP’yi destekleyen Suriyelilerle konuştuğunu anlatıyor:
“Onlara oy kullanma hakları olup olmadığını sordum. ‘Hayır’ dediler. ‘Neden Erdoğan’ı destekliyorsunuz’ diye sorduğumda onun kendilerini koruduğunu, Türkiye’de kalmalarına müsaade verdiğini fakat başkalarının onları göndermek istediğini söylediler.”
Erdoğan’ın 2015’ten beri mülteci kartını, Suriyeli sığınmacı istemeyen Avrupa’ya karşı da oynadığını belirten Shishani, Cumhurbaşkanı’na takviyenin Öbür bir sebebinin de muhafazakarlıkla da ilgisi olduğunu vurguluyor:
“Bu beşerler İslamist eğilimli hükümetin kendileri için, ülkede kalmak için daha güzel olacağını düşünüyor. Burada kalmak ve inançta olmak istiyorlar fakat onların birden fazla muhafazakar. Türkiye’de muhalefetin Suriyelilere karşı bu türlü bir yaklaşımı yok. Bu da yeni hükümete karşı dehşetleri artırıyor.”
Yorum Yok