Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin (AK Bakanlar Komitesi), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarını uygulamadığı gerekçesiyle Türkiye için yaptırım prosedürünü başlatmasına yol açan Seyahat davasında ağırlaştırılmış müebbet mahpusa mahkum edilen Anadolu Kültür Yönetim Konseyi Lideri Osman Kavala, cezaevinde beşinci yılını doldurdu.
Kavala ile Birlikte Seyahat davasında 18 Yıl mahpusa mahkum edilen Ayşe Mücella Yapan, Çiğdem Mater Utku, Ali Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman ve Yiğit Ali Ekmekçi de hala cezaevinde.
TIKLAYIN | Osman Kavala’nın tutukluluğunun 5. yılında 5 soru: “Son 5 yılda hukuksuzluğa maruz bırakıldın mı?”
Cezaevinde beşinci yılını dolduran Osman Kavala: Hukuksuzluğa, gaddarca davranışa maruz kalanın yalnızca kendim olmadığını aklımdan çıkarmıyorum
1) Kavala, ne Vakit ve neden tutuklandı?
Kavala, 18 Ekim 2017’de Gaziantep dönüşü tayyare İstanbul’a indiği sırada gözaltına alındı ve 1 Kasım 2017’de “hükûmeti devirmek yahut misyonunu yapmasını engellemeye teşebbüs” (TCK 312) ve “cebir ve şiddet kullanarak anayasal sistemi devirmeye teşebbüs” (TCK 309) suçlamalarıyla tutuklandı. Kavala’nın belgesinde iki farklı Hadise vardı. Seyahat olayları ve 15 Temmuz vuruş girişimi…
2) Kavala ile Bir arada bu belgede kimlerin ismi vardı?
3) Kavala’ya 2017’deki sorgusunda Henry Barkey ile görüştüğü savı soruldu mu, telefonlarının birebir bölgeden sinyal vermesi gündeme geldi mi?
Evet. Kavala’ya, 15 Temmuz’la ilişkili olarak, 15 Temmuz vuruş teşebbüsü sırasında Büyükada’da bulunan ABD’li Henry Barkey ile kontağı soruldu. Kavala bu soruya, “Kız kardeşi Karen Barkey ile bir stant düzenlemesi konusunda Bir arada çalışıyoruz. Henry Barkey ile Özel bir bağım yoktur. 2011 yılında hatırladığıma nazaran bir konferansta görüştük. Hükûmeti yıkmak ya da aksiyon düzenleme konusunda konuşmamız Laf konusu dahi olmadı. Kendisi ile vuruş teşebbüsünden sonra 18 Temmuz’da tesadüfen bir lokantada karşılaştık. Selamlaşmak dışında bir konuşmamız olmadı. Emniyette bize telefonlarımızın birebir semtte sinyal verdiği söylendi” karşılığını verdi.
4) Kavala ile 15 Temmuz ortasında o devirde nasıl bir temas kuruldu?
Kavala, yalnızca Seyahat nedeniyle tutuklanmadı. Sulh Ceza Hâkimliği, 2017’de “Kavala’yı, terör örgütlerinin tamamının desteklediği Seyahat olaylarının finansörü ve organizatörü olduğu, 15 Temmuz vuruş teşebbüsü ile ilgili Büyükada Splendid Otel’de yapılan, darbenin organizatörlerinden olan Henry Barkey ile yabancı şahıslarla irtibat kurarak vuruş teşebbüsüne katılmak suretiyle hükûmeti yıkmaya teşebbüs ettiği” savlarıyla tutukladı. Seyahat iddianamesinin belgesiyle görülebilen dokümanlara nazaran Kavala ile Topuz’un, Aralık 2018’e kadar Tüm tutukluluk incelemeleri birebir belge üzerinden yapıldı ve her ikisinin tutukluluğuna Birlikte karar verildi. Kavala, 15 Temmuz vuruş teşebbüsü nedeniyle de bu süreçte soruşturuldu.
5) Savcılık, hangi basamakta iki belgeyi ayırdı, Seyahat evrakı nasıl oluşturuldu?
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın evrakına nazaran, 14 Aralık 2018 tarihine kadar Kavala ve Topuz ortak belgede soruşturuldu. Bu tarihte Kavala’nın evrakı Topuz’unkinden ayrıldı. Seyahat olayları ile ilgili tıpkı devirde, 2013’te başlatılan soruşturma kapsamında 97 kişinin isminin geçtiği bir soruşturma Laf konusuydu. Kavala, aslında isminin de geçtiği bu belgeye dâhil edildi. Daha sonra 18 Aralık’ta bu belgedeki -Kavala dâhil- 16 kişinin belgesi da anne belgeden ayrıldı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 8 Şubat 2019 tarihli yazısına nazaran, emniyetten Kavala ile ilgili Seyahat Parkı evrakını ilgilendiren konuşma kayıtları ve deliller istendi. Bu “kanıtlar” evraka konuldu. Birebir yazıda, Kavala’nın “PKK terör örgütü faaliyetlerini deşifre etmek gerekçesiyle de dinlemeye alındığı” sözü yer aldı. İstenen bilgilerin birebir gün gönderilmesinden yalnızca 11 gün sonra 657 sayfalık Seyahat iddianamesi hazırlandı. Bu durum, iddianamenin yüklü olarak eski “kanıtlardan” hazırlandığını da gösterdi.
6) Kavala ile Bir arada soruşturulan Topuz’un belgesi ne oldu?
İstanbul Başsavcılığı, Topuz hakkında başka bir iddianame düzenledi ve ocak ayında dava açtı. Kavala hakkında ise bu evraktan süreç yapılmadı. Topuz, bu davada 8 Yıl 9 ay mahpusa mahkûm edildi. Davanın temyiz incelemesi sürüyor.
7) Başsavcılık, Seyahat iddianamesinde Seyahat ve 15 Temmuz vuruş teşebbüsünü birebir kapsamda mı kıymetlendirdi?
Ortaya çıkan dokümanlar Kavala üzerinden bunun yapıldığını gösterdi. Kavala’nın “hem Seyahat’in, hem 15 Temmuz’un organizatörlerinden olduğu” savından hareketle soruşturulduğu, savcılığın son olarak Seyahat’te devrilemeyen hükûmetin 15 Temmuz’da devrilmeye çalışıldığı tezini Kavala üzerinden kanıtlamaya çalıştığı görüldü.
8) Seyahat davasında ortaya yeni bilgi ve dokümanlar konulabildi mi?
Hayır. İddianamede ve soruşturma evraklarındaki bilgilere nazaran, Kavala hakkındaki soruşturma, şimdi Seyahat olayları sürerken başlatıldı. Soruşturma o Devre anayasal kabahatlere bakan, firari savcı Muammer Akkaş tarafından başlatıldı. Akkaş, Haziran 2013’ün sonlarında hem soruşturmayı başlattı, hem de telefon dinleme talebinde bulundu. Bir yandan da olaylarla ilgili emniyetten rapor istedi. 17-25 Aralık operasyonlarında vazife Meydan Akkaş, Evvel bu misyonundan alındı. Hakkında soruşturma başlatılan Akkaş daha sonra Yurt dışına kaçtı. Akkaş, 15 Temmuz vuruş teşebbüsünden sonra başlatılan “FETÖ” soruşturmaları kapsamında hala aranıyor. Buna Karşın soruşturma rafta bekletildi. Bu süreçte, Seyahat olayları ile ilgili açılan farklı soruşturmalar ve davalar karara bağlandı. Lakin Firari savcı Akkaş’ın açtığı soruşturma ise rafta kaldı. Seyahat evrakının Osman Kavala’nın gözaltına alınmasıyla açıldığı sanılıyordu. Lakin ortaya çıkan yeni bilgiler, 15 Temmuz vuruş teşebbüsünden sonra belgenin raftan indirildiğini gösteriyor. Kavala dâhil 100’ü aşkın ismi kapsayan belge ile ilgili olarak İstanbul Başsavcılığı yeni bir inceleme başlattı. Lakin bu inceleme Muammer Akkaş’ın açtığı evrak üzerinden, o belgeye giren delillerle yapıldı. Başsavcılık, belgede cemaat gölgesinin bulunması nedeniyle, iddianamede, “delillerin yine kıymetlendirildiği, “FETÖ” izlerinin silindiği” argümanına yer verdi. Lakin iddianamenin çekirdeğini oluşturan bütün bilgiler Akkaş’ın telefon dinleme talebi üzerine alınan kayıtlar ve emniyetin o Devre hazırladığı fezleke ve tahlil raporuna dayandırıldı. Bu raporları hazırlayan, dinlemeleri yapan bütün isimler “FETÖ” suçlamasına maruz kaldı.
9) Kavala hakkında daha Evvel bu tezler gündeme gelmiş miydi?
Kavala’nın “Gezi’nin finansörü” olduğu savına dayanan bir fezlekenin varlığı ortaya çıkmıştı. Cemaat soruşturmasından tutuklu bulunan, periyodun KOM Müdürü Nazmi Ardıç imzalı fezlekede, iddianamede yer Meydan bilgilerin neredeyse tamamı bulunuyor. Lakin o devirde fezleke sürece konulmamış, Kavala ile ilgili olarak da yasal süreç yapılmadığı açıklanmıştı. Fezlekede “Osman Kavala’nın üyesi olduğu Aleni cemiyet Vakfı’nın George Soros kontaklı Aleni cemiyet Enstitüsü ile kontaklı olduğu, enstitünün Çeşitli ülkelerdeki isyanları başlattığı, Occupy/İşgal hareketinin teorisyenliğini Tekrar Sharp’ın yaptığı sivil isyan sistemini uyguladığı, uygulayıcısının Otpor/Canvas isimli Küme olduğu, kümenin liderliğini İvan Marovic’in yaptığı, Marovic’in Sırbistan, Gürcistan ve Arap ülkelerindeki olaylarda tesirli olduğu” anlatılıyordu.
Yine fezlekede “Marovic’in Seyahat olayları öncesi Mısır’a gittiği, Memet Ali Alabora’nın da birebir tarihte Mısır’da olduğu, sonrasında Mi Minör isimli oyunu sahneleyerek halkı galeyana getirmeye çalıştığı” yer alıyordu. “İsyanın birinci olarak 2012’de ODTÜ’de başlatılmak istendiği, lakin başarısız olunca Seyahat olaylarında yine sahneye konduğu” argümanı da fezlekede lisana getiriliyordu. Bu argümanlar teğe bir biçimde Seyahat iddianamesinde yer aldı.
10) Kavala, Seyahat davası sürerken, 15 Temmuz nedeniyle başlatılan soruşturmadan tahliye edildi mi?
Evet. Ekim 2019’da, kamuoyundan gizli saklı bir biçimde Kavala’nın bu belgeden tahliyesine karar verildi. Lakin hakkında açılan Seyahat davasında tutuklu olan Kavala, bu nedenle özgürlüğüne kavuşamadı.
11) AİHM, Kavala hakkındaki kararını Seyahat davası sürerken mi verdi?
Evet. AİHM, 10 Aralık 2019’da Kavala’nın tutukluluğa itirazını öncelikli olarak görüştü ve Türkiye’nin apansız Çok hak ihlali yaptığını tespit etti. Mahkeme, Kavala’nın özgürlüğünün haksız yere kısıtlandığını, temel hedefin onu ve sivil toplumu susturmak olduğunu belirtti. Mahkeme ortada makul Kuşku olmadığına, Türkiye Cumhuriyeti’ni ortadan kaldırma suçlaması için mazeret edilen aksiyonların bir insan hakları savunucusunun olağan hareketleri olduğuna hükmetti. AİHM yargının faal bir formda işlemediğini, OHAL nedeniyle artan Amel yükünün kabul edilebilir bir münasebet olmadığını kararlaştırdı. Mahkeme Türkiye’nin Kavala’nın özgür bırakılması için Gerekli olan her şeyi yapması ve Kavala’yı derhal özgür bırakması gerektiğine hükmetti.
12) Kavala, Çabucak hür bırakıldı mı?
Avukatları, bu karar üzerine tahliye başvurusu yaptı lakin mahkeme, AİHM kararına Karşın Kavala’nın tahliye talebini reddetti.
13) Seyahat davası nasıl sonuçlandı?
İddianamede, Kavala’nın Soros’la irtibatı ve Seyahat olayları sırasında yaptığı toplantılar, sivil cemiyet kuruluşlarına verilen fonlar Seyahat’in finansörü olduğu argümanına destek gösterilmişti. Kavala’nın, Seyahat üzere Türkiye geneline yayılan bütün olayları nasıl finanse ettiğine, kime Nakit verdiğine yönelik bir Delil ise yoktu. Biricik “kanıt”, Kavala’nın yaptığı birtakım konuşmalarda, gaz maskesi alınması için takviye vereceğini söylemesi, poğaça, iskemle, masa alınması gerektiği istikametindeki konuşmalarıydı. İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi, 18 Şubat 2020’de, Kavala’nın da ortalarında olduğu 9 sanığın beraatine, Kavala’nın tahliyesine hükmetti. Kavala ile birlikte, Mücella Yapan, Zeybek Aksakoğlu, Zeybek Ali Ekmekçi, Çiğdem Mater, Mine Özerden, Tayfun Kahraman, Can Atalay’ın beraatine karar verdi. 7 firari sanığın evrakı ise ayrıldı. Seyahat davası, savcının itirazı üzerine istinaf mahkemesine gitti.
14) Kavala, tahliye edildi mi?
Kavala, eşyalarını topladı ve cezaevinden çıktı. Lakin şimdi süreçleri yapılırken, İstanbul Başsavcılığı, 15 Temmuz vuruş teşebbüsü soruşturmasını münasebet göstererek yeni gözaltı kararı verdi. Birkaç ay Evvel tahliye edildiği belgeden hakkında gözaltı kararı verilen Kavala, emniyete götürüldü ve çıkartıldığı savcılık tarafından yine tutuklandı. Kavala’nın, 2017’de de tutuklandığı, 11 Ekim 2019’da resen tahliye edildiği 15 Temmuz vuruş teşebbüsü soruşturması kapsamında, Barkey ile ilgileri münasebet gösterilerek tutuklandığı ortaya çıktı. 3 Yıl sonra birebir belge yine sürece konulmuştu.
15) Casusluk soruşturması, yeni mi açıldı?
Kavala, hakkındaki tutuklama kararından birkaç gün sonra 9 Mart 2020’de tekrar Yargıç karşısına çıktı. 15 Temmuz soruşturması evrakında Barkey ile bağı münasebet gösterilerek, bu Kez hakkında casusluk cürmünden tutuklama kararı verildi. 2017’deki soruşturma belgesinden iki farklı tutuklama kararı verilmiş oldu.
16) İki tutuklama kararı da süreçte kaldı mı?
Hayır. 20 Mart 2020’de, casusluk hatasından verilen tutuklama kararından 11 gün sonra, Kavala, 15 Temmuz evrakından tekrar tahliye edildi. Lakin casusluk hatasından tutuklama verildiği için Yine cezaevinde kaldı. İki suçlama tıpkı tezlere dayanmasına Karşın birinden tahliye verildi. Bu sürecin, AİHM’nin verdiği kararın 15 Temmuz suçlamasını da kapsaması nedeniyle yapıldığı tezleri ortaya atıldı.
17) Kavala hakkında casusluk kabahatinden dava açıldı mı?
Evet. Kavala, Anayasa Mahkemesi’ne 2019’de müracaat yapmış, Yüksek Mahkeme, 22 Mayıs 2019’da 5’e karşı 10 üyenin oyuyla başvuruyu reddetmişti. Lakin AİHM kararından sonra Kavala yine Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi’nin bu başvuruyu görüşeceği gün, 29 Eylül 2020’de, İstanbul Başsavcılığı’nın yeni iddianame hazırladığı haberi geldi. Anayasa Mahkemesi Birinci Kısmı, bunun üzerine başvuruyu görüşmeyi erteledi. Tıpkı gün, akşam saatlerinde, savcılığın, casusluk suçlamasıyla Kavala hakkında dava açtığı ortaya çıktı.
18) İddianamede yeni bir suçlama Mevcut mıydı?
Hayır. İddianamede, 2017’de olduğu üzere Kavala’nın, Barkey ile Birlikte casusluk yaptığı, 15 Temmuz vuruş teşebbüsü öncesinde temaslarda bulunduğu anlatılıyor. Barkey ile Kavala’nın temaslarının ve telefon görüşmelerinin olmamasına Karşın telefonlarının birebir bölgeden sinyal vermesi, İspat sayılıyor. 15 Temmuz vuruş teşebbüsü sürerken, Büyükada’da toplantıda olan Barkey’in, darbeyi organize eden isimlerden olduğu Anlatım ediliyor lakin Delil olmamasına Karşın Kavala’nın da bu hareketlere iştirak ettiği belirtiliyor. Kavala- Barkey temasının kanıtlanamamasına ise Barkey’in istihbaratçı olması ve ehil biçimde gizlenmesi münasebet gösteriliyor. Davanın birinci duruşması, 18 Aralık’ta yapıldı ve Kavala’nın tutukluluğunun devamına karar verildi. Bu duruşmadan üç gün Evvel Anayasa Mahkemesi Birinci Kısmı, Kavala belgesini tekrar görüştü ve Anayasa Mahkemesi genel Şurası’nın başvuruyu karara bağlamasına hükmetti.
19) Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, neden Türkiye’yi uyardı?
AİHM kararlarının uygulanıp uygulanmadığını Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Kurulu’nun Bakanlar Komitesi denetliyor. Komite, AİHM kararına Karşın Kavala’nın tahliye edilmemesi üzerine, 3 Aralık 2020’de, şimdi duruşma yapılmadan ve Anayasa Mahkemesi başvuruyu görüşmeden Türkiye’yi uyardı. Komite, Kavala’nın tahliye edilmesi gerektiğini belirterek, incelemede olduğunu, Mart 2021’e kadar tahliyenin gerçekleşmesinin bekleneceğini, akabinde yaptırım sürecinin işletilebileceğini bildirdi. Fakat İzah yapılması dışında bugüne kadar yaptırım ile ilgili somut adım atılmadı. Komitenin yaptırım süreci yıllar sürebiliyor ve çoklukla caydırıcı yaptırımlar kısa müddette işletilmiyor.
20) Bu gelişmelerin akabinde Anayasa Mahkemesi, nasıl bir karar verdi?
Anayasa Mahkemesi genel Şurası’nın bütün bu gelişmelerden sonra 29 Aralık 2020’de Kavala’nın belgesini ele aldı. genel Şura, beklentilerin bilakis 7’ye karşı 8 oyla Kavala’nın haklarının ihlal edilmediğine karar verdi. CHP’li Enis Berberoğlu için hak ihlali kararı verdikten sonra, Lokal mahkemenin kararını uygulamamasını ağır bir anayasa ihlali sayan ve İzah yapan Anayasa Mahkemesi, anayasadaki bağlayıcı karara Karşın AİHM kararına Müsait karar vermemiş oldu. Kavala, bu durumda fakat ya yargılandığı mahkemenin tahliye kararı vermesi ya da AİHM’nin mümkün bir yeni kararına mahkemelerin uymasıyla tahliye edilebilecek.
21) Kavala hakkında açılan davada neler yaşandı?
Bu davada da tıpkı geride kalan dava süreçlerinde olduğu üzere Tuhaf gelişmeler yaşandı. Şimdi yeni açılan davanın ikinci duruşması yapılmadan, 22 Ocak 2021’de istinaf mahkemesi, Seyahat davasında verilen beraat kararını bozdu.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi’nin (istinaf) kararında, ortalarında Anadolu Kültür Yönetim Heyeti Lideri Osman Kavala, Mücella Yapan, Zeybek Aksakoğlu, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Çiğdem Mater, Mine Özerden, Hakan Altınay ve Zeybek Ali Ekmekçi’nin beraati yerinde bulunmadı. İstinaf, Anayasa Mahkemesi’nin, Seyahat olayları ile ilgili olarak verdiği, “şiddet içermeyen hareketlerin demokratik hak olduğu” istikametindeki kararının tersine, sanıkların hareket davetleri ve basın açıklamalarıyla suça tahrik hatasını işleyip işlemediklerinin tekrar değerlendirilmesini istedi. İstinaf, Osman Kavala’nın hür kalmasını engellemek hedefiyle açıldığı bedellendirilen, 15 Temmuz vuruş teşebbüsü öncesinde ABD’li Henry Barkey ile Bir arada casusluk faaliyeti yürüttüğüne yönelik açılan yeni davanın da Seyahat davası ile ilişkili olup olmadığının da kıymetlendirilmesi gerektiğine hükmetti. Kararda, firari cemaat savcılarının talimatıyla yapılan, sanıkların her evrede hukuksuz olduğunu belirterek itiraz ettikleri izleme ve dinlemelerin gerekçeli kararda değerlendirilmemiş olması da bozma nedeni sayıldı. Bu karar, eski delillerle açılan yeni davanın gidişatını da baştan sona etkiledi.
22) İstinaf mahkemesinin kararı ne manaya geliyordu, yeni davayı neden etkiledi?
İstinaf mahkemesi, kararında, Kavala hakkındaki evrakın, Seyahat, 15 Temmuz ve Çarşı kümesi davalarıyla birleştirilmesinin önünü açtı. İstinaf, 2013’teki dinleme kayıtlarının tekrar değerlendirilmesini isterken, yeni açılan Barkey davası ile Seyahat belgesi ortasındaki irtibatın araştırılmasının Mecbur olduğunu, Çarşı kümesinin davasının da Yargıtay’ın vereceği karardan sonra bu evraklarla irtibatlı olup olmadığının kıymetlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Böylelikle torba davanın yolu açıldı.
23) Seyahat davasında beraat kararı veren mahkeme, bu kararı yerinde buldu mu, bulduysa fikrini ne değiştirdi?
Evet. Mahkeme istinaf mahkemesi kararına direnmedi. Zati mahkeme heyeti de bu süreçte değiştirilmişti. Mahkeme heyetinin tamamı kararnamelerle farklı yerlere atanmış, yerlerine yeni isimler getirilmişti.
24) diğer belgelerdeki gelişmeler, istinaf mahkemesi kararında belirtildiği üzere mi gerçekleşti?
Evet. Hiçbir mahkeme, farklı bir karar vermedi. İstinaf mahkemesi, beraatle sonuçlanan Çarşı davasının Yargıtay tarafından bozulması halinde Seyahat davası ile irtibatlandırılabileceğini belirtmişti. Yargıtay, Çarşı davasındaki beraat kararını bozdu ve Lokal mahkeme, Seyahat davası ile Çarşı davasının birleştirilmesine hükmetti. İstinaf, Kavala – Barkey davasının Seyahat davası ile irtibatlandırılabileceğini belirtmişti. Lokal iki mahkeme, bu davalarla ilgili de birleştirme kararı verdi. Firari sayılan Seyahat davasının sanıklarının belgeleri da bu anne belgeye eklendi. Böylelikle istinaf mahkemesinin öngördüğü üzere hem Barkey, hem Çarşı, hem Seyahat, hem 15 Temmuz belgelerini içeren torba bir dava doğmuş oldu.
25) Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, bu gelişmeler üzerine rastgele bir karar aldı mı?
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi 12 Mayıs 2021 tarihli haftalık toplantısında Kavala davasına ait görüşmesinde Türk yetkililerin ve mahkemelerin, AİHM kararını dikkate almadan sürdürülen tutukluluk durumunun sona ermesi için Gerekli adımları atmamış olmasından duyulan Aka tasayı Anlatım etti. Komite, Kurul üyesi ülkeleri, Türk yetkilileriyle görüşmelerinde Kavala’nın sürmekte olan tutukluluğu ve bir Lahza Evvel tahliyesi konusunu gündeme getirmeye Davet etti. 21 Mayıs 2021 tarihinde 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılacak duruşmada Kavala’nın tutukluluk halinin yine değerlendirileceğine dikkat çekip yetkilileri Kavala’nın hür bırakılması için gereken bütün adımları atmaya Davet etti.
26) Bu karardan sonra Kavala’nın tutukluluğu ile ilgili yeni rastgele bir karar alındı mı?
Türkiye’deki mevzuata nazaran, tutuklu sanıklar için ayda bir Sefer tutukluluk incelemesi yapılması gerekiyor. Kavala için her incelemede, “tutukluluk halininin devamına” karar veriliyor. nihayet birkaç incelemede, heyet üyelerinden biri, tahliye tarafında oy kullandı lakin 1’e karşı 2 oyla Kavala’nın tutukluluk hali devam etti.
27) Birleştirme kararları nasıl verildi, neden tenkitlere yol açtı?
Torba davanın Kavala’nın tutukluluğunun devam etmesi ve Seyahat hareketlerinin hükûmetin talebi doğrultusunda cezalandırılması emeliyle oluşturulduğu tenkitleri uzun müddettir var. Lakin birleştirme sürecinde de hukuksal gariplikler devam etti. Daha Evvel Kavala’nın tahliyesi tarafında oy kullanmasıyla gündeme gelen 30. Ağır Ceza Mahkemesi hakimi Mahmut Başbuğ, 4 Şubat 2021’de reis sıfatıyla, Osman Kavala’nın Henri Barkey ile yargılandığı vuruş davasının Seyahat Parkı davasıyla birleştirilmesine onay verdiğini yazdı. Akabinde da Yurt dışında bulunan şahısların belgesi ayrıldığı belgeyle yine birleşti ve belge başladığı haline döndü. 35 kişinin Aralık 2015’te beraat ettiği Çarşı davasının kararı ise 28 Nisan 2021’de bozuldu. Kararı bozan Yargıtay, belgenin Seyahat Parkı davasıyla birleşmesine hükmetti. Yargıç Başbuğ, Laf konusu kararla ilgili 15 Haziran 2021’de Çarşı davasının görüleceği İstanbul 13’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’ne yazarak evrakların birleştirilmesini önerdi. Akabinde 28 Temmuz’da bu mahkemeye süreksiz olarak atanan Başbuğ, kendi talebini yerinde bularak birleştirmeye onay verdi. Böylelikle hem talepte bulunan, hem de kararı veren hakimin kararı ile evraklar birleşti.
Birleştirme kararları verilmeden Evvel Seyahat davasının duruşmasının 6 Ağustos’ta yapılması kararlaştırılmıştı. Lakin duruşma, Kavala’nın avukatlarına nihayet dakikada haber verilerek 2 Ağustos’ta yapıldı. Bu duruşmada, birleştirme ve tutukluluğa devam kararları verildi.
Garip biçimde, Biricik üyenin tutukluluğun devamına şerh koyması bu kararda da devam etti. Lakin bu Defa Başbuğ değil, Kürşad Bektaş, heyetin kararına muhalif kaldı. Bu durum, “Avrupa Kurulu’na Müstakil yargılama imgesi verilmesi için Biricik Üye kararlara şerh koyuyor” savlarına yol açtı.
28) Torba davanın birinci duruşması ne Vakit yapıldı?
Casusluk (Kavala – Barkey), Çarşı ve Seyahat davalarının birleştirilmesi ile oluşturulan torba davanın görülmesine 8 Ekim’de İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başlandı. Kavala, bu davada, casusluk ve Seyahat’in finansörlüğü savlarıyla iki Kez ağırlaştırılmış müebbet mahpus istemiyle yargılanıyor. Davada Kavala iç 52 sanık yargılanıyor. öbür sanıkların kimileri için ağırlaştırılmış müebbet mahpustan, örgüte yardıma kadar uzanan Türlü cezalar talep ediliyor.
29) Barkey duruşmaya getirildi mi?
15 Temmuz vuruş teşebbüsünü planlamak üzere ağır bir argümana karşın, Barkey hakkında bugüne kadar Kırmızı bülten kararı çıkartılmadı, yakalanması için Özel bir Uğraş gösterilmedi. Lakin buna karşılık her fırsatta Fazla tehlikeli bir casus olduğuna yönelik yorumlar yapıldı. ABD’de bulunan Barkey, bugüne kadar hiç sorgulanmadı. Duruşmaya getirilmesine yönelik bir Uğraş içine de girilmedi.
30) Kavala’ya yönelik suçlamalarda birinci tutuklandığı günden farklı bir Delil Mevcut mıydı?
Hayır. Bu davada da birinci tutuklama kararına münasebet gösterilen, “15 Temmuz ve casusluk” ile “Gezi olaylarının finansörlüğü” suçlamaları devam etti. Kavala, geçen müddette Seyahat davasından beraat etti ve AİHM, tutuklanması için hak ihlali kararı verdi. Her iki suçlamadan tahliyesine de karar verildi. Fakat her seferinde belgeler, sevk hususları değiştirilerek ya da bozma kararları verilerek tekrar oluşturuldu ve bugüne gelindi. Kavala, bu süreçlerin hiçbir evresinde savcı tarafından sorgulanmadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, birkaç Kez Kavala’nın hatalı olduğuna dair demeçler verdi, bunlardan birinde de Seyahat davasında verilen beraat kararını eleştirerek, bunu Kavala’nın tahliyesini sağlamaya yönelik bir operasyon olarak niteledi. Bu yorumlardan bir mühlet sonra da Seyahat davası için bozma kararı verilerek, torba davanın yolu açıldı.
31) Kavala, duruşmada neler söyledi?
Dört yıldır hiçbir savcı tarafından sorgulanmadığını, buna Karşın hakkında durmadan dava açıldığını anımsatan Kavala, birbiriyle ilgisiz evrakların yalnızca kendisini cezaevinde tutabilmek ve Seyahat ile 15 Temmuz ortasında bağ varmış üzere gösterilebilmesi için birleştirildiğini belirtti. Kavala, yaşananları, “siyasal nitelikli yargısal girişim” olarak nitelendirdi. Hakkındaki casusluk tezlerini “haysiyet suikasti” olarak tanımlayan ve kendisine yargısız infaz yapıldığını söyleyen Kavala, belgeler ortasındaki ilgisizliği çarpıcı bir örnekle anlattı. Kavala, avukatının Çarşı kümesinden bir bireye kendisini sorduğunu, “hangi kadroda oynuyor” karşılığını aldığını vurguladı.
32) Mahkeme, Kavala’nın tahliye talebi için nasıl bir karar verdi?
Mahkeme, teğe karşı iki üyenin oyuyla tahliye talebini reddetti
33) Bir üyenin karşı oy kullanması heyette görüş ayrılıkları olduğu halinde değerlendirildi mi?
Hayır. Kavala için uzun bir müddettir, farklı mahkeme heyetleri, bu halde 1’e karşı 2 oyla tutukluluğa devam kararı veriyor. Üyeler ve heyetler değişse de bu tablo değişmiyor. Birleştirilmiş Seyahat davasında tahliye talebini mahkeme bu formda reddetti. Karşı oy kullanan Üye ise daha Evvel karşı oy kullanan üyeler üzere, münasebetinde, “Sanığın savunmasının alınmış olması, kanıtların toplanmış olması, evrak kapsamı, kanıt durumu, belgenin geldiği etap, bu evreden sonra sanığın kanıt karartma ihtimalinin olmaması, sanığın tutuklulukta geçirdiği, tutukluluğun bir Tedbir oluşu, tutuklulukta istenilen gayeye isimli Denetim önlemlerinden bir yahut birkaçının uygulanması ile de ulaşılabileceği kıymetlendirilerek, sanığın durumuna nazaran ölçülü olmayan tutukluluğun devamı tarafındaki çoğunluk görüşüne katılmayarak, ölçülü bir yahut birkaç isimli Denetim önlemi ile tahliyesi görüşü ve kanaatindeyim” sözlerini kullandı.
Kavala hakkında Daimi bu halde karar çıkması, yargılamanın siyasi olduğu tarafındaki tezlere karşı yargıçların Özgür iradeleri ile karar verdiği imgesinin yansıtılması hedefini taşıdığı tenkitlerine neden oluyordu.
34) Tahliye talebinin reddi kararı neden krize yol açtı?
Kararın akabinde Kavala’nın hür bırakılması için ABD, Almanya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İsveç, Kanada, Norveç ve Yeni Zelanda’nın Ankara büyükelçileri ortak bir İzah yaptı. Hazırlanan bildiride, “Türkiye’nin milletlerarası yükümlülükleriyle ve ulusal kanunlarıyla uyumlu halde, bu davanın adil ve süratli biçimde sonuçlandırılması gerektiği kanısındayız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bu konudaki kararları doğrultusunda Osman Kavala’nın derhal özgür bırakılmasının sağlanması için Türkiye’ye davette bulunuyoruz” denildi.
Ayrıca Kavala’nın dava sürecinin farklı belgelerin birleştirilmesi ve beraat kararından sonra yeni davalar yaratılması yoluyla Daimi geciktirildiğine işaret edilerek bu durumun “Türk yargı sisteminde demokrasiye saygıyı, hukuk devleti ve şeffaflık prensiplerini gölgelediği” belirtildi.
35) Erdoğan, bildiri için ne dedi?
Erdoğan, Kavala için, “Bakın artık AİHM bir karar almış. Bu Kavala denilen Soros artığıyla ilgili olarak Türkiye’yi adeta burada mahkum etmek istiyorlar” tabirlerini kullanırken, büyükelçiler için de, “10 Tane büyükelçi bu açıklamayı niçin yapar? Bu Soros artığını savunanlar, bunu nasıl bıraktırırız çabası içindeler. Türkiye’ye ders vermek sizin haddinize mi?” dedi.
Erdoğan, bir sonraki açıklamasında ise “Yatıyorlar kalkıyorlar Kavala da Kavala… Kavala dediğin Soros’un Türkiye şubesi… 10 Tane büyükelçi onun için Dışişleri Bakanlığı’na geliyor. Bu ne terbiyesizliktir ya… Siz burayı ne zannediyorsunuz ya? Burası Türkiye… Türkiye… Burası o denli zannettiğiniz üzere bir kabile devleti değil. Burada talimat Eda üzere bir yola giremezsiniz… Gerekli talimatı ben Dışişleri Bakanıma verdim. Bu 10 Tane büyükelçinin istenmeyen adam ilan edilmelerini Çabucak halledeceksiniz dedim. Bunlar Türkiye’yi tanıyacak, anlayacak, bilecekler. Türkiye’yi bilmedikleri, anlamadıkları gün burayı terk edecekler” sözlerini kullandı.
36) Büyükelçiler, “istenmeyen adam” ilan edildi mi?
Dışişleri Bakanlığı, 10 büyükelçiyi bakanlığa çağırdı. Daha sonra yaptığı açıklamada, “Bu ülkelerin Büyükelçileri/Maslahatgüzarlarına, toplumsal medya üzerinden yapılan ve Müstakil yargı tarafından yürütülen tüzel bir süreçle ilgili bu hadsiz açıklamanın kabul edilemez olduğu, hukuksal süreçlerin siyasallaştırılmasına ve Türk yargısına baskı yapmaya yeltenen bu açıklamanın reddedildiği, Laf konusu açıklamanın Büyükelçilerin savunduğunu iddia ettikleri hukukun üstünlüğü, demokrasi ve yargı bağımsızlığına da muhalif olduğu iletilmiştir” tabirleri kullanıldı.
Bakanlık, Erdoğan’ın talimatı konusunda ise bir mühlet sessiz kaldı. 10 büyükelçiden, daha sonra bir İzah daha geldi.
37) Kriz nasıl çözüldü?
Büyükelçiler, birinci açıklamadan bir hafta sonra, toplumsal medya hesaplarından ortak bir açıklamayı paylaştı. Açıklamada, “”18 Ekim tarihli açıklamaya ait birtakım soruların yöneltilmesi vesilesiyle, Diplomatik Münasebetler Hakkındaki Viyana Sözleşmesi’nin 41. Hususuna riayet etmeyi teyit eder” sözleri kullanıldı. Viyana Sözleşmesi’nin Laf konusu unsuru, büyükelçilerin bulundukları ülkelerin kanunlarına uymaya riayet etmek zorunda olduklarını ve İç işlerine karışamayacaklarını düzenliyor. İktidar tarafından, “geri adım” olarak yorumlanan bu İzah sonrası tansiyon düştü. Lakin büyükelçilerin Geri adım atmadığı, yalnızca Mevcut olan bir kuralı anımsatarak ortamı yatıştırdıkları yorumları da yapıldı. Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Roma’daki G20 Önderler Doruğu’nda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşme sonrası, ülkesinden gelen gazetecilere, “Hollanda’nın, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına dikkat çekme hakkını her Vakit Bilinmeyen tuttuğunu Erdoğan’a anlattım. Bunun içişlerine müdahale değil, üniversal pahaların teyidi olduğunu düşünüyoruz. Ayrıyeten bunu gelecekte de yapmaya devam edeceğimizi söyledim. Bu da, ikili ilgilerin bir parçası” açıklamasını yaptı.
38) Kavala, bu gelişmelere nasıl reaksiyon gösterdi?
Kavala, avukatları aracılığıyla yaptığı açıklamada, bundan sonra duruşmalara katılmayacağını bildirdi. Kavala, şunları kaydetti:
“Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Afrika ziyareti dönüşü benimle ilgili kullanmış olduğu ‘Soros artığı’ üzere tabirler nihayet derece esef vericidir ve Cumhurbaşkanlığı makamının ciddiyetine Müsait düşmemiştir. Ülkemizdeki sivil cemiyet kuruluşlarının şeffaf biçimde desteklenmesi gayesiyle maddelere Müsait biçimde kurulmuş ve aktiflik göstermiş olan Aleni cemiyet Vakfı’nın Yönetim konseyinde, öbür Yönetim heyeti üyeleri üzere misyon yaptım. Hiçbir periyotta başkanlığını üstlenmedim, Aleni cemiyet Vakfı’nı ya da George Soros’u temsil eder nitelikte bir yetkim, statüm olmadı. Bildiğim kadarıyla, Sayın Erdoğan George Soros ile bu vakfın kuruluşundan evvelki bir tarihte tanışmış ve Soros’un en nihayet Kasım 2015’te Türkiye’ye yaptığı ziyaret sonrasına kadar, eşitlik ve Kalkınma Partisi’ne mensup siyasetçiler ve Cumhurbaşkanı’nın danışmanları ile Soros’un diyaloğu devam etmiş. Ben bu görüşmelere dâhil olmadım, içerikleri hakkında da bilgi sahibi değilim. Cumhurbaşkanı’nın karar giymemiş ve yargılaması devam etmekte olan bir şahsa yönelik aşağılayıcı ve lekeleyici sözleri, insan haysiyetine hamle niteliğindedir. Bunlar hatalı olduğum algısı yaratan ve yargıyı direkt etkileyen bildirilerdir. Bu kurallar altında adil bir yargılama yapılmasına imkân kalmadığından, bundan sonra duruşmalara katılmamın ve savunma yapmamın anlamsız olacağına inanıyorum.”
39) Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, sonraki duruşmaların akabinde nasıl bir tavır izledi?
AİHM kararlarının Üye ülkelerce uygulanmasını denetlemekle yükümlü olan Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, 16 Eylül’de yaptığı açıklamada, 30 Kasım-2 Aralık 2021 tarihleri ortasında gerçekleşecek toplantıdan Evvel AİHM kararının uygulanarak Osman Kavala’nın derhal hür bırakılması talebini yineledi. Komite, bunun gerçekleşmemesi halinde ihlal prosedürünün başlatılacağı ikazında bulunuldu.
40) İhlal prosedürü başlatıldı mı?
Evet. 2 Aralık 2021’deki toplantıda oy çokluğuyla ihlal prosedürünün başlatılmasına karar verildi. Kavala, buna Karşın Yine tahliye edilmedi. 2 Şubat 2022’de ise süreç resmen başladı ve Türkiye’nin AİHM kararını uygulayıp uygulamadığının tespiti için belge AİHM’ye gönderildi.
41) AİHM, bu tespiti yaparsa süreç nasıl işleyecek?
AK Bakanlar Komitesi’nin AİHM’nin, kararın uygulanmadığına yönelik tespiti ile Birlikte Üye ülkenin Avrupa Konseyi’ndeki kimi haklarını kısıtlamaktan, üyeliğini askıya almaya kadar uzanan bir sıra yaptırıma karar Eda hakkı bulunuyor. Bakanlar Komitesi, bugüne kadar bu yola yalnızca Azerbaycan ile ilgili olarak başvurdu. Tutuklanan ve AİHM kararına Karşın tahliye edilmeyen İlgar Mammadov, komitenin AİHM’ye müracaat yapmasının akabinde tahliye edildi. Bunun üzerine belge kapatıldı. Türkiye, süreç devam ederken Kavala’nın Evvel tahliyesine sonra bu suçlamalardan beraatine karar vermezse, yaptırım uygulanan birinci ülke olacak.
42) Bu durum, dava sürecini etkiledi mi, nihayet duruşmada neler yaşandı?
İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 21 Şubat’ta yapılan nihayet duruşma, davanın bir Lahza Evvel bitirilmesinin arzulandığı tezlerini güçlendiren gelişmelere sahne oldu. Mahkeme, Çarşı davasını, anne evrak davası ile ilgisi olmadığı gerekçesiyle ayırdı. Böylelikle Kavala’nın tutukluluğunun uzamasına ve sürmesine yol açan dava birleştirme süreci, davaların yine ayrılmasıyla nihayet buldu. Kavala’nın avukatları ise mahkemenin davayı bir Lahza Evvel bitirmekle görevlendirildiğini belirterek, heyetin davadan çekilmesini istedi. Lakin bu talep reddedildi. Kavala’nın tahliye talebi de Yine teğe karşı iki oyla Geri çevrildi. Mahkeme, temel hakkındaki görüşünü hazırlaması için belgeyi savcılığa verdi
43) Savcı, temel hakkındaki görüşünde suçlamalarını sürdürdü mü?
Savcı Edip Şahiner, temel hakkındaki görüşünde, 2013’ten bu yana tekraren davalara husus edilen savları yine tekrarladı.
Ancak bu Sefer Kavala ile Bir arada 15 Temmuz vuruş teşebbüsüne taban hazırladığı sav edilen Henry Barkey’in de Seyahat aksiyonları sürerken hükûmeti yıkmayı amaçladığını öne sürdü ve Delil olarak 2013’te de Türkiye’de temaslarda bulunmasını gösterdi. Savcılık, Barkey iç Yurt dışındaki sanıkların evraklarının ayrılmasını, Kavala ile sanıklardan Mücella Yapıcı’nın ağırlaştırılmış müebbet mahpusla, öteki 7 sanığın ise 20 Yıl mahpusla cezalandırılmasını talep etti. Savcılık, Kavala’nın tutukluluğunun da devamını istedi.
Savcılık, casusluk hatasından da ayrıyeten yargılanan Kavala’nın, 15 Temmuz darbesine yer hazırlamak ve Seyahat aksiyonlarını organize etmek kabahatlerinin, “hükûmeti devirmeye kalkışmak” unsuru üzerinden Biricik cürümde birleştirerek, Biricik ağırlaştırılmış müebbet mahpus talebinde bulundu.
Savcılık, temel hakkındaki görüşünde, daha Evvel olduğu üzere Seyahat aksiyonlarının Aleni cemiyet Vakfı ve kurucusu George Soros tarafından örgütlendiği, Otpor ve Canvas üzere Yurt dışındaki oluşumların Türkiye’de harekete geçtiği, bu temasların bir kısmının oyuncu Mehmet Ali Alabora tarafından kurulduğu, Kavala’nın ise hem Seyahat hem de 15 Temmuz sürecinde hükûmeti devirmeyi amaçladığı tezlerini tekrarladı.
44) Bu suçlamaların evvelkilerden farkı Mevcut mı?
Hayır. Ne Kavala ne de Seyahat davası açısından ortada yeni bir argüman yok. Fakat daha Evvel olduğu üzere yine kabahat vasfı değiştirilerek dava tamamlanmaya çalışılacak. Yaşanan bu denli gelişmeden sonra Yine Seyahat davasında daha Evvel beraat eden lakin istinaf mahkemesince haklarındaki karar bozulan 9 sanık hakkında karar verilecek.
45) Karar duruşmasında neler yaşandı?
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde dün yapılan duruşmada, sanıklar ve avukatlar savunmalarını yaptı. Akabinde mahkeme sanıklara nihayet kelamlarını sordu. Verilen kısa ortanın akabinde karar açıklandı.
Mahkeme, Kavala’yı ağırlaştırılmış müebbet, Ayşe Mücella Yapan, Çiğdem Mater Utku, Ali Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman ve Zeybek Ali Ekmekçi’yi 18 Yıl mahpusla cezalandırdı. Kavala’nın tutukluluk halinin devamına diğer sanıkların tutuklanmasına karar verdi.
46) Sanıkların tutuklanmaları neden bu kadar reaksiyon topladı?
Olağan kaidelerde bu türlü bir cezanın akabinde tutuklama ölçülü sayılabilirdi. Lakin Laf konusu sanıklar, haklarındaki ağır suçlamalara Karşın Tüm duruşmalara gelmiş olmalarına, bir kısmının yurtdışından dönerek duruşmalara katılmalarına Karşın tutuklama kararı “kaçma şüphesi” ile verildi. Halbuki mahkeme, bugüne kadar sanıklara yurtdışına çıkış yasağı ya da farklı bir isimli Denetim kararı bile uygulamamıştı. Kısa müddet Evvel yapılan yargılamada beraat eden, Seyahat hareketlerinden Çabucak sonra açılan davalarda da beraatlerine karar verilen sanıkların tutuklanmaları, bu kararın savunmaların bile dikkate alınmadan süratle verilmesi Aka reaksiyon çekti.
47) Kavala hangi cürümden mahkum edildi, öbür sanıklar hangi kabahatten ceza aldı, neden indirim uygulanmadı?
Mahkeme, Osman Kavala’yı TCK 312/1. unsuru uyarınca “Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya yahut misyonunu yapmaya teşebbüs” kabahatinden ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına mahkum etti. öbür sanıklara da “Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya yahut misyonunu yapmaya teşebbüse yardım” cürmünden ceza verdi. Mahkeme, güzel Vaziyet ya da takdir indirimi uygulanmasını gerektirir bir durumun da olmadığına hükmetti. Böylelikle, Kavala, tekraren değişen suçlamaların akabinde Türkiye’nin AİHM’de mahkum olmasına yol açan birinci suçlamadan ceza almış oldu.
48) Kavala hakkındaki casusluk suçlaması ile ilgili bir karar verildi mi?
Evet. Kavala’nın bu dava bitene kadar cezaevinde tutulmasına münasebet gösterilen casusluk suçlamasından beraat kararı verildi.
49) Süreç bundan sonra nasıl işleyecek?
Cezaevine konulan isimlerin tutuklama kararına itiraz hakları bulunuyor. Karara yönelik itirazı da Evvel istinaf mahkemesi karara bağlayacak. İstinaf mahkemesi kararı bozmazsa evrak temyizle Yargıtay’ın önüne gelecek.
50) Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi ne yaptı, süreç nasıl işliyor?
AİHM, Kavala’ya yönelik hak ihlallerinin Tüm sonuçlarıyla Bir arada ortadan kaldırılmasını istemişti. Fakat Türkiye, Tüm sonuçlarıyla Birlikte ortadan kaldırmak bir yana cezaevinden tahliye edilmesine bile yanaşmadı. Bu uygulamasını da AİHM’nin karara bağladığı belge ile Kavala’nın o Lahza yargılandığı evrakın farklı olduğu teziyle savundu. Fakat karar, bu belgeler ortasında hiçbir ayrım bulunmadığını, yalnızca Vakit vakit suçlamaların değiştiğini gösteriyor. AİHM de kararın uygulanmadığını tespit etti. Bakanlar Komitesi, bunun üzerine yaptırım sürecini resmen başlattı. Lakin sürecin nasıl ilerleyeceği meçhul. Çünkü bugüne kadar örneği yok. Bakanlar Komitesi’nin bu mevzuda bir temas kümesi kurduğu söylendi fakat bu Küme şimdi kurulmadı. Temas kümesinin kurularak, Türkiye ile hususla ilgili görüşmeler yapması, Türkiye’nin adım atmaması halinde, kademeli yaptırımlar uygulanmasını önermesi bekleniyor. Bu yaptırımlar Avrupa Konseyi’nde oy hakkının askıya alınmasından, kurul üyeliğinin sonlandırılmasına kadar uzanabilecek.
Yorum Yok