Anayasa Mahkemesi, Cumhuriyet gazetesinin eski yönetici ve müellifleri ile gazeteciler Murat Aksoy, Ali Bulaç, Ahmet Altan ve Nazlı Ilıcak‘ın ferdî müracaatları hakkındaki kararlarının münasebetini açıkladı.
‘Sosyal medya paylaşımları’ suçlaması AYM kararında
“İlk derece mahkemelerinin, eski Cumhuriyet İcra Şurası Lideri Akın Atalay, eski Yayın Direktörü Murat Sabuncu, gazetenin eski muhabiri Ahmet Şık, eski İcra Şurası üyesi Bülent Utku, Nazlı Ilıcak ve Ahmet Altan’a yönelik tutuklama kararlarının münasebetlerini somut halde ortaya koyduğu” savunulan AYM’nin gerekçeli kararında, birinci derece mahkemelerinin kanıt olarak sunduğu toplumsal medya paylaşımlarına da atıfta bulunuldu. AYM kararında “gazetecilere isnat edilen kabahat için öngörülen cezanın ölçüsünü dikkate alarak tutuklama kararının orantısız olmadığı” söz edildi. AYM kararına nazaran birtakım gazetelere kayyım atanmasına ait kararlara karşı çıkmak da hata olarak gösterildi.
“Örgüte yakın bir vakıfta mütevelli heyeti üyesi olunması örgütsel ilişkiyi göstermez”
Yüksek Mahkeme, hak ihlali kararı verdiği Murat Aksoy, için açıkladığı münasebette Ayşe Öğretmen kararına paralel bir formda “Başvurucunun yazılarında savunduğu görüşlerin terör örgütünün telaffuz ve görüşleriyle paralellik göstermesi ve kimi noktalarda örtüşmüş olması tek başına cürüm işlendiğine dair kuvvetli belirti olarak kabul edilemez” değerlendirmesinde bulunurken hak ihlali kararı verdiği bir öteki isim olan Ali Bulaç için açıkladığı münasebette “Başvurucunun kelam konusu örgüte yakın bir gazeteci ve müellifler vakfında mütevelli heyeti üyesi olması da tek başına örgütsel irtibatı olduğunu göstermez” görünüşü belirtti.
“Hakkında terör soruşturması yürütülen bir bireyle görüşmek suçlamaya bahis edilemez”
AYM, Kadri Gürsel hakkında verilen tutukluluk kararında da birinci derece mahkemesinin “Gürsel’in cürüm işlediğine dair kuvvetli kanıtlar ortaya koymadığına dikkat çekti. AYM kararında “Bir kimsenin terör örgütü ile irtibatlı kabahatler nedeniyle hakkında soruşturma yapılan şahıslarla görüşmüş olması tek başına suçlamaya mevzu edilebilecek bir konu değildir” sözlerine yer verildi.
AYM Başkanı’ndan Ahmet Altan kararına karşı oy
Ahmet Altan‘ın kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği ve basın özgürlüğü hakkkının ihlal edildiği argümanıyla yaptığı müracaat oy çokluğuyla reddedilirken, 15 üyenin 5’i karşı oy kullandı. Karşı oy kullananlar ortasında Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan da yer aldı.
Zühtü Arslan, 20 hususla sıraladığı karşı oyunda, savcılığın Altan’a yönelttiği “Taraf gazetesinde FETÖ/PDY terör örgütünün gayeleri doğrultusunda yayın yaptığı” suçlamasıyla ilgili, soruşturma makamının tutuklamaya husus olan yazı ve haberlerin terör örgütünün emelleri doğrultusunda yayınlandığına yönelik olguları ortaya koyamadığını tabir etti.
Anayasa Mahkemesi 2016’da “Cumhuriyet gazetesinin yayın siyasetinin değiştirilmesi” savı ile tutuklanan eski Cumhuriyet İcra Heyeti Başkanı Akın Atalay, eski Yayın Direktörü Murat Sabuncu, gazetenin eski muhabiri Ahmet Şık, eski İcra Şurası üyesi Bülent Utku eski yayın danışmanı Kadri Gürsel ile 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde tutuklanan gazeteciler Murat Aksoy, Ali Bulaç, Ahmet Altan ve Nazlı Ilıcak’ın ferdi müracaatlarını yaklaşık 3 yıl sonra gündeme aldı.
Mahkeme, 2-3 Mayıs 2019 tarihinde açıkladığı kararlarda Akın Atalay, Murat Sabuncu, Ahmet Şık, Bülent Utku, Ahmet Altan ve Nazlı Ilıcak’ın müracaatlarını reddetti, 9 gazeteciden sırf Cumhuriyet’in eski muharriri Kadri Gürsel ile yargılandıkları davalarda tahliye olan Ali Bulaç ve Murat Aksoy hakkında hak ihlali karar verdi. 5 yılın altında karar aldığı için tekrar cezaevine giren Cumhuriyet çalışanları isminde Lider Çelik’in örnek müracaatında ise kısmen hak ihlali kararı verdi. AYM, kelam konusu kararlara ait münasebetlerini bugün internet sitesi üzerinden yayımladı.
Yüksek mahkemenin gazetecilerin ferdî müracaatlarına yönelik değerlendirmeleri şöyle:
Ahmet Altan’ın başvurusu
Sulh Ceza Hâkimliğinin tutuklama kararında eski Taraf gazetesi Genel Yayın Direktörü olan müracaatçının 15 Temmuz 2016 tarihinde darbe teşebbüsünde bulunan FETÖ/PDY’nin yayın organlarında ve bu örgütün hedefleri doğrultusunda daima olarak açıklamalarda bulunduğu, böylece bu darbe teşebbüsüne taban hazırladığı ve bir programındaki konuşmasıyla da bunu açıkça ortaya koyduğu tabir edilmiştir.
Başvurucunun darbe teşebbüsünden bir gün evvel bir TV’deki konuşmaları, son devirdeki yazıları ve gazetesindeki pozisyonu ile bu pozisyonun bağlantısını anlatan zımnî şahit beyanları birlikte değerlendirildiğinde soruşturma mercilerince işaret edilen olguların FETÖ/PDY ile irtibatlı bir kabahat işlendiğine dair kuvvetli belirti olarak kabul edilmesi temelsiz ve keyfî olarak bedellendirilemez.
İsnat edilen kabahat için öngörülen cezanın ölçüsü, işin niteliği ve ehemmiyeti de gözönünde bulundurularak uygulanan tutuklama önleminin ölçülü olduğu ve isimli denetim uygulamasının yetersiz kalacağı tarafındaki mahkeme değerlendirmesi de keyfî ve temelsiz değildir.
Nazlı Ilıcak’ın başvurusu
Gazeteci olan müracaatçı, FETÖ/PDY’nin medyadaki yapılanmasına yönelik yürütülen soruşturma kapsamında silahlı terör örgütüne üye olma cürmünden tutuklanmıştır. Münasebetiyle müracaatçı hakkında uygulanan tutuklama önleminin yasal desteği bulunmaktadır.
Sulh Ceza Hâkimliğinin tutuklama kararında kuvvetli hata kuşkusunun varlığına ait olarak müracaatçının 15 Temmuz 2016 tarihinde darbe teşebbüsünde bulunan FETÖ/PDY’nin yayın organlarında ve bu örgütün maksatları doğrultusunda yazılar yazdığı ve paylaşımlarda bulunduğu söz edilmiştir.
Soruşturma mercilerinin; müracaatçının pozisyonunu, kelam konusu paylaşımların yapıldığı devri, paylaşımların içerik ve bağlamını dikkate alarak anılan sözleri FETÖ/PDY ile irtibatlı bir kabahat işlendiğine dair kuvvetli belirti olarak kabul etmesinin temelsiz ve keyfî olduğu tabir edilemez.
Murat Sabuncu’nun başvurusu
Darbe teşebbüsü sonrasında Cumhuriyet gazetesi Genel Yayın Direktörü olan müracaatçıya isnat edilen suçlamanın temelinde gazetede yayımlanan manşet, haber ve yazılardan sorumlu olması gösterilmiştir. Ayrıyeten müracaatçının FETÖ/PDY yayın organlarına yapılan operasyonlara karşı çıkarak toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımlarla bu örgütün mensuplarını mağdur üzere göstermeye çalıştığı, birebir halde paylaştığı bildirilerle PKK’nın propagandasını yapan yayın organına sahip çıktığı böylelikle anılan terör örgütlerine yardım ettiği tez olunmuştur.
Başvurucunun gazetede sorumlu olduğu devirde yayımlanan haber, yazı ve manşetler ile müracaatçının toplumsal medya paylaşımlarında eleştirel olma ve haber yapmanın ötesinde süreklilik arz edecek biçimde devletin PKK ve FETÖ/PDY’ye karşı verdiği çabayı zayıflatacak yayınlar yapıldığı, toplumu kamplaştırmaya yönelik bildiriler verildiği, anılan örgütlerin suçsuz ve mağdur olarak gösterilmeye ve lehlerine algı oluşturulmaya çalışıldığı, böylelikle müracaatçıya yüklenen hatanın işlendiği istikametinde tutuklama için gerekli olan kuvvetli belirtinin bulunduğu sonucuna varılmasının keyfî ve temelsiz olduğu söylenemez.
Akın Atalay’ın başvurusu
Tutuklama kararında Cumhuriyet Vakfı İdare Şurasındaki değişiklikler sonrasında gazetenin devleti amaç aldığı, gazetede terör örgütlerinin propagandası sayılabilecek ve bu örgütler lehine algı oluşturabilecek birçok manşet, haber ve yazıya yer verildiği belirtilmiştir. Bu yayınlarından sorumlu olduğu tabir edilen ve gazetenin İcra Konseyi Lideri olan müracaatçı dâhil Vakıf idaresinde bulunan şüpheliler istikametinden kuvvetli hata kuşkusunun bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Başvurucuya isnat edilen suçlamanın temelinde gazetede yayımlanan manşet, haber ve yazılardan, Vakıf ve Şirket idaresinde bulunması, birebir vakitte İcra Konseyi lideri olması hasebiyle sorumlu olması gösterilmiştir. Müracaatçının FETÖ/PDY’nin yayın organlarına yapılan operasyonlara karşı çıkarak toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımlarla operasyonları etkisizleştirmeye çalışmak ve terör örgütü mensuplarını mağdur üzere göstermek suretiyle anılan terör örgütüne yardım ettiği sav edilmiştir.
Suçlamaya husus yazı, haber ve toplumsal medya iletilerinde kullanılan lisan, yayımlandıkları tarihlerde toplumda algılanışı ve beşerler üzerindeki tesiri, yazıların bağlamıyla birlikte dikkate alındığında soruşturma makamlarının hata işlediğine dair kuvvetli belirti bulunduğu istikametindeki değerlendirmesinin keyfî ve temelsiz olduğu söylenemez.
Önder Çelik ve başkalarının başvurusu
Cumhuriyet Vakfı yöneticileri olan müracaatçılar hakkındaki tutuklama kararında, Vakıf İdare Konseyindeki değişiklikler sonrasında gazetenin devleti maksat aldığı, bu kapsamda gazetede terör örgütlerinin propagandası sayılabilecek ve bu örgütler lehine algı oluşturabilecek birçok manşet, haber ve yazıya yer verildiği belirtilmiştir.
Başvurucuların pozisyonları ile uzun vakittir gazetede misyon almaları birlikte dikkate alınarak gazetenin yayın siyasetinin belirlenmesinde tesirli oldukları ve gazetede yayımlanan haber ve yazılar nedeniyle sorumlu tutulabilecekleri sonucuna varıldığı görülmektedir.
Suçlamaya husus yazı, haber ve toplumsal medya bildirilerinde kullanılan lisan, yayımlandıkları tarihlerde toplumda algılanışı ve beşerler üzerindeki tesiri, yazıların bağlamıyla birlikte dikkate alındığında soruşturma makamlarının müracaatçıların hata işlediğine dair kuvvetli belirti bulunduğu tarafındaki değerlendirmesinin keyfî ve temelsiz olduğu söylenemez.
Yukarıda belirtilen tüm müracaatçılara isnat edilen hatalara ait kanunda öngörülen cezanın tartısı kaçma kuşkusuna işaret eden durumlardan biridir.
Öte yandan tüm bu müracaatlarda, müracaatçıların sırf tabir ve basın özgürlüğü kapsamında kalan aksiyonları nedeniyle soruşturmaya maruz kaldıkları ve tutuklandıkları savı tarafından derece mahkemelerinden farklı bir sonuca varılmasını gerekli kılan bir durum bulunmamaktadır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle kelam konusu müracaatlar tarafından, Anayasa’nın 19. unsurunda teminat altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile Anayasa’nın 26. ve 28. unsurunda garanti altına alınan söz ve basın özgürlüklerinin ihlal edilmediğine karar vermiştir.
Ahmet Şık’ın başvurusu
Tutuklama kararında müracaatçının haber ve yazılarında haber aktarma hedefinin ötesine geçerek terör örgütlerinin telaffuzlarının geniş kitlelere ulaşmasını sağladığı belirtilmiş ve kuvvetli kabahat kuşkusunun varlığını gösterir kanıtların bulunduğu kanaatine varılmıştır.
Soruşturma makamlarının, örgütün ses getirmek ve ismini gündemde tutmak gayesiyle gerçekleştirdiği bir hareketi tam da işlendiği sırada failleriyle röportaj yapmak ve onların bildirisini kamuoyuna duyurmak suretiyle cürüm işlendiğine dair kuvvetli belirti olarak değerlendirmesi keyfî ve temelsiz değildir.
Darbe teşebbüsü sonrasındaki şartlar hasebiyle soruşturma konusu olaylara ait kanıtların sağlıklı bir formda toplanabilmesi ve soruşturmaların güvenlik içinde yürütülebilmesi için tutuklama dışındaki müdafaa önlemlerinin yetersiz kalması kelam konusu olabilir. Bu devirde ortaya çıkan düzensizlikten yararlanmak suretiyle kaçma imkânı ve bu periyotta kanıtlara tesir edilmesi ihtimali olağan vakitte işlenen hatalara nazaran çok daha fazladır. Müracaatçı istikametinden bilhassa kaçma ve kanıtları etkileme kuşkusuna yönelen tutuklama nedenlerinin olgusal temellerden mahrum ve tutuklama önleminin ölçüsüz olduğu söylenemez.
Öte yandan müracaatçının sadece tabir ve basın özgürlüğü kapsamında kalan aksiyonları nedeniyle soruşturmaya maruz kaldığı ve tutuklandığı tezi istikametinden derece mahkemelerinden farklı bir sonuca varılmasını gerekli kılan bir durum bulunmamaktadır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle bu müracaat istikametinden Anayasa’nın 19. unsurunda garanti altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile Anayasa’nın 26. ve 28. unsurunda teminat altına alınan söz ve basın özgürlüklerinin ihlal edildiğine ait savların açıkça destekten mahrum olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar vermiştir.
Murat Aksoy’un başvurusu
Soruşturma makamları, müracaatçının yazı ve paylaşımlarının söz özgürlüğü kapsamında olmadığını ortaya koyamamıştır. Yazı ve paylaşımlar genel olarak hükümetin eleştirilmesi, siyasetlerinin kötülenmesi, siyasal olaylar üzerinde fikirlerin tabir edilmesi niteliğinde olup şiddeti ve terör hareketlerini teşvik edecek bir lisanda değildir.
Başvurucunun yazılarında savunduğu görüşlerin terör örgütünün telaffuz ve görüşleriyle paralellik göstermesi ve kimi noktalarda örtüşmüş olması tek başına hata işlendiğine dair kuvvetli belirti olarak kabul edilemez.
Suç işlediğine dair kuvvetli belirtiler ortaya konulmadan temelde gazetedeki yazılarına ve toplumsal medya paylaşımlarına dayanılarak tutuklama önlemi uygulanması tabir ve basın özgürlüklerini de ihlal eder.
Ahmet Kadri Gürsel’in başvurusu
Soruşturma makamlarınca müracaatçının yayın danışmanı olması sebebiyle Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan haber ve yazılardan sorumlu olduğu ileri sürülmüş ise de danışmanlıkla hudutlu bir misyonun gazetenin yayın siyaseti üzerinde nasıl bir tesirinin bulunduğu açıklanmamıştır.
Başvurucunun yazısında, sert ve eleştirel bir üslup kullandığı söylenebilirse de açıkça şiddeti ve terör hareketlerini teşvik edici bir lisan kullanılmamıştır.
Öte yandan bir kimsenin terör örgütü ile temaslı hatalar nedeniyle hakkında soruşturma yapılan şahıslarla görüşmüş olması tek başına suçlamaya bahis edilebilecek bir konu değildir. Bunun için görüşmenin örgütsel faaliyet kapsamında yapıldığının ortaya konulmuş olması gerekir. Somut olayda müracaatçının bu şahıslarla görüşmesinin hangi hedefle yapıldığı soruşturma makamlarınca ortaya konulmamıştır.
Tüm bu konular değerlendirildiğinde, derece mahkemesince gösterilen münasebetler kapsamında cürüm işlendiğine dair kuvvetli belirtinin gereğince ortaya konulamadığı sonucuna varılmıştır. Hata işlediğine dair kuvvetli belirtiler ortaya konulmadan temelde gazetedeki yazısına dayanılarak tutuklama önlemi uygulanması tabir ve basın özgürlüklerine ait teminatlara terstir.
Ali Bulaç’ın başvurusu
Başvurucunun tutuklanmasına destek gösterilen olguların temelde gazete yazılarından oluştuğu görülmektedir. Soruşturma makamları müracaatçının bu yazıları FETÖ/PDY’nin hedefleri doğrultusunda yazdığını ileri sürmüşlerdir.
Başvurucunun yazıları şiddete ve isyana davet ya da nefret söylemi içermediği üzere terörü övücü ya da meşrulaştırıcı bir mahiyet de taşımamaktadır. Yazılar genel olarak Hükûmetin ve Hükûmet siyasetlerinin eleştirilmesi, siyasal ve toplumsal olaylar üzerinde sübjektif nitelikteki ve toplumun bir bölümü tarafından rahatsız edici bulunan fikirlerin beyan edilmesinden ibarettir.
Başvurucunun kelam konusu örgüte yakın bir gazeteci ve muharrirler vakfında mütevelli heyeti üyesi olması da tek başına örgütsel ilişkisi olduğunu göstermez.
Hukukilik koşulunu sağlamayan tutuklama üzere ağır bir önlem, tabir ve basın özgürlükleri bakımından demokratik bir toplumda gerekli ve ölçülü bir müdahale olarak kabul edilemez.
Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle kelam konusu müracaatçılar tarafından, Anayasa’nın 19. hususunda garanti altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile Anayasa’nın 26. ve 28. hususlarında garanti altına alınan söz ve basın özgürlüklerinin ihlal edildiğine karar vermiştir.
Yorum Yok