Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), Soğuk Cenk periyodunda kurulmuş ve o çalkantılı yıllarda etkin rol oynamış birçok Kurum üzere hakkında birçok efsane olan bir ittifak. NATO’nun “ABD emperyalizminin en kuvvetli aracı haline geldiği”, “Türkiye’deki darbelerde rol oynadığı”, “asıl gayesinin Rusya’yı yok etmek olduğu” bu efsanelerden yalnızca kimileri.
Türkiye’nin eski NATO Daima Temsilcisi Emekli Büyükelçi Fatih Ceylan‘la yaptığımız söyleşinin ikinci kısmında kendisine bu efsanelerin en bilinenlerinin gerçekliğini sorduk…
– “NATO, ABD emperyalizminin bir aracıdır, gizli maksadı Avrupa’yı Washington’a askeri olarak bağımlı hale getirmektir”
NATO’nun kurucu antlaşması olan Washington Antlaşması kararlarında ittifakın varlık nedeni açıkça ortaya konmaktadır.
NATO, üyelerini mümkün bir hasmane devlet saldırısına karşı korumak üzere inşa edilmiştir. Bu Temel vazifelerinden biridir. Bunun yanında NATO; demokratik, kişisel özgürlüklere ve hukuk devleti normlarına saygılı hâkim ülkelerin yer aldığı Avrupa-Atlantik güvenliğinden Mesul bir teşkilattır. Bu açıdan, NATO’yu salt askeri bir Örgüt olarak görmek kusurludur. İttifakın dayandığı temel temel demokrasilere has ortak Dava ve amaçlardır. Münasebetiyle, NATO tıpkı vakitte bu ortak bedellere hürmet göstermeyi Mecbur kılan siyasi bir örgüttür.
NATO içinde ABD’nin yükünün bulunduğu yadsınamaz. Bugüne dek NATO’nun askeri olsun, maddi kaynaklar itibariyle olsun yükünü en Fazla çeken ülkelerin başında ABD gelmektedir. Bu gerçeği öbür Üye ülkeler de teslim ermektedir. Buna karşılık NATO içinde kararların tümü görüş birliği (konsensus) prensibi temelinde tecelli eder. aza ülkeler kendi Ulusal öncelik ve çıkarları doğrultusunda karar alma sürecinde ABD kadar eşit Laf hakkına sahiptirler. Bu çerçevede ABD’nin rastgele bir ayrıcalığı bulunmamaktadır.
ABD Lideri Joe Biden ve NATO genel Sekreteri Jens Stoltenberg
ABD’nin neredeyse NATO’nun kurum yıllarından bugüne kadar Avrupalı müttefik ülkelerden beklentisi savunmaya daha Çok Pay ayırmak suretiyle ABD’nin üstlendiği külfeti paylaşmaları olmuştur. Yük paylaşımının baş savunucusu olan ABD, savunma Sanayi eserlerinin kesinlikle kendisinden temin edilmesinden yana bir tavır içinde de değildir. Avrupa savunma endüstrinin NATO standartlarında Avrupa’da üretilen eserleri de NATO ve ABD açısından birebir derecede muteber kabul edilir. Aranan Değerli şartlardan biri üretilen yahut tedarik edilen savunma Sanayi eserlerinin, bütüncül bir mimaride karşılıklı çalışabilir olmalarıdır.
ABD’nin birinci kademelerde NATO bünyesinde Avrupa Emniyet ve Savunma Kimliğinin (Avrupa sütunu) inşa edilmesine, ilerleyen devirlerde de Avrupa Emniyet ve Savunma Siyasetine (AGSP) dayanak verdiği anımsanmalıdır.
ABD, nihayetinde dünya siyasetinde harika bir güçtür, global ölçekte çıkarları bulunmaktadır; lakin, NATO’nun diğer müttefikler üzere eşit üyelerinden biridir. NATO’nun aldığı her kararda ABD’nin eşit hissesi vardır. Bazen hallerde NATO bünyesinde ABD’nin pek de istekli olarak katılmadığı kararlar alındığı hatırda tutulmalıdır.
“NATO, Rusya’yı çevrelemeye çalışıyor; hatta onu yok etmek istiyordu”
Soğuk Cenk sonraki devirde NATO işbirliğine dönük Emniyet vazifesi çerçevesinde Rusya iç birçok ülkeyle iştirak bağları geliştirmiştir. Bu ilgiler bağlamında en kuvvetli köprü Rusya’yla kurulmuştur. 1997’de NATO-Rusya Kurucu Senedi imzalanması ve 2002’de NATO-Rusya Kurulu kurulması bu anlayışın somut tezahürleridir.
NATO-Rusya Kurulu 2002’de kuruldu
NATO-Rusya ilgileri 2008 Rusya-Gürcistan ve 2014’te Rusya’nın Kırım’ı işgal ve ilhakı sonrasında da diyalogdan uzaklaşmadan sürmüştür. Bu bağlamda Rusya’nın, NATO’nun stratejik kıymetteki ortağı olduğu 2010’da kabul edilen NATO Stratejik Konsept’inde açıkça belirtilmiştir.
Soğuk Savaş’ın bitiminden 2022 Şubat ayına kadar geçen devirde NATO üyesi ülkeler ile NATO üst seviye yetkilileri İttifakın Rusya’yı çevreleme üzere bir niyeti olmadığı konusunda bu ülkeye garanti vermeye dönük bir yol izlemeyi tercih etmişlerdir. Rusya’yla askeri kanallardan da diyalog kurmayı ihmal etmemişlerdir.
Nükleer silahlara sahip bir Rusya’yı ‘yok etmek’ üzere bir gaye gerçekçi değildir. ABD iç hiçbir NATO üyesi ülkenin bunu savunamaz. Bunun da ötesinde bu türlü bir amacı hayata geçirmeleri de Mümkün değildir.
“Soğuk Savaş’tan sonra NATO, Rusya’nın ittifaka katılmasına sahiden açıktı”
Soğuk Cenk sonrasında 1990’lı yılların sonundan, Özellikle 2000’li yılların başından itibaren Rusya’nın da NATO’ya katılması konusu gündeme gelmiş ve birçok tahlile tabi tutulmuştu. Sonuçta ne vaktin ABD liderliği ne de o yıllarda iktidara gelen Putin bu tasarıyı kabullendi. Rusya’nın mümkün üyeliği yerine 2002’de NATO-Rusya Kurulu kurulması suretiyle alakaların itimat artırmaya dönük bir kulvarda ilerletilmesine, üyelik sorununun vakte bırakılması formülü üzerinde hem Rusya hem NATO mutabık kaldılar.
“Türkiye’deki askeri darbelerin ardında NATO takviyesi de vardı. Darbeleri yapanlar birinci açıklamalarında ‘NATO’ya bağlılık taahhüdünün bedeli buydu’ dedi”
NATO, Üye ülkelerde vuruş tezgahlamak üzere bir kurgu üzerine inşa olmuş bir Örgüt değildir. aza ülkelerdeki darbecilerin ABD’deki birtakım çevrelerle yürüttükleri temasların ve hayata geçirdikleri hareketlerin NATO’ya mal edilmesi ucuz ve ideolojik bir yaklaşımdır. NATO’nun çalışma prosedürlerini ve kültürünü bilmeyenlerin Türlü saiklerle ortaya attıkları bir Belde efsanesidir. Kendi bünyelerindeki vuruş kültürünü aşamayanların Ortadoğu’da Fazla yaygın olan ‘sorunun kökünü kendinde aramayıp, diğerine yükleme’ sendromunun dışa vurumudur.
“Olası bir gereksinimde, NATO Türkiye topraklarına yerleştirilen nükleer bombaların kullanmasını engelleyecektir”
NATO’da nükleer Kuvvet kullanma problemi 1960’lı yıllardan bu yana gerçekleştirilen nükleer planlama çalışmaları kapsamındadır.
Nükleer planlama Soğuk Cenk sonraki periyotta esaslı bir uyarlamaya tabi tutulmuştur. Buna nazaran NATO nükleer bir İttifak olarak kalmakla ve nükleer silah kullanımı en nihayet deva oluşturmakla Birlikte bu silahların kullanılması mümkünlüğü nihayet derece düşük tutulmuştur.
NATO üyesi kimi ülkelerde bulunan ABD’ye ilişkin uçaklardan atılmaya uygun nükleer silahların en Kötü senaryoda kullanılabilmesi için NATO bünyesinde kapsamlı müracaatların yapılması mecburiliği vardır. Bu müracaatlar ertesinde varoluşsal bir tehdidin nükleer silah kullanarak bertaraf edilmesi konusunda NATO içinde karara varılsa dahi en son yetki ABD’ye ve Müstakil nükleer güçler olan İngiltere ve Fransa’ya aittir.
Olası bir nükleer mukabelede hangi müttefik ülkedeki silahların ne gayeyle ve nerede kullanılabilecekleri sonuçta NATO bünyesinde yapılacak istişarelerde kararlaştırılacak bir konu olup, buna baştan bir Mani getirilmesi NATO’nun nükleer planlama anlayışıyla uyuşmaz.
Sonuncusu Macron’dan “NATO’nun beyin mevti gerçekleşti”
Suriye’deki çatışmaların devam ettiği bir sırada ABD’nin NATO’da Gerekli müracaatları gerçekleştirmeden Suriye’den kuvvetlerinin Aka kısmını çekmesi ve bunun ardından Türkiye’nin Yine NATO’da istişareler yapmaksızın Suriye’de operasyonlara başlaması üzerine Macron 2019 Ekim ayında verdiği bir mülakatta NATO’nun ‘beyin ölümü’nün gerçekleştiğini açıkladı. Bu İzah Macron’un duygusal bir reaksiyonu olarak kaldı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron
‘Beyin ölümü’ içindeki NATO’nun başkanları 2019 Aralık ayında Londra’da düzenlenen tepede bir ortaya geldiler ve 2022 Haziran’ında Madrid Tepesi’nde kabul edilen yeni Stratejik Konseptin hazırlanmasına dönük bir fikir idmanı başlattılar. Bu süreç sonunda Başkanlar, Müstakil Uzmanlar Kümesi tarafından hazırlanan, yeni NATO stratejisine temel oluşturan ‘NATO 2030: Yeni Bir çağ İçin Birliktelik’ başlıklı Rapor 2021 Brüksel Tepesinde onaylandı. Bir Yıl sonra da Madrid’de NATO’nun önümüzdeki on yılına Fer tutan sekizinci stratejik konsept kabul edildi.
Bu çalışmaların yapıldığı periyotta ve Özellikle Rusya’nın ikinci Sefer Ukrayna’yı işgale başlamasıyla Macron’un, öldü dediği NATO’ya iştiyakla sahip çıktığını gösteren tavırlar sergilemesi gözden kaçmadı.
Yorum Yok