Fehmi Koru*
Şimdiki gençler bilmez, hatta artık emeklilik çağı gelmiş olanlarımız bile o devrin özelliklerini hatırlamakta zorlanabilir. Bu sabah, Cumhuriyet Bayramı vesilesiyle ilan edilmiş ‘Türkiye Yüzyılı’ haberleriyle coşmuş olanlar ile önümüzdeki Yüzyıl için iktidarın öngördüğü atılımları küçümseyen muhaliflerin yazılarını peş peşe okurken, birdenbire aklıma o günler geliverdi.
O günlerde, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, her akıllarına estiğinde yurtdışına çıkamazlardı. Bir kere ülke dışına çıkan ikinci Kez çıkabilmek için dört Yıl beklemek zorundaydı.
Yurtdışına çıkarken, gittiği yerde uzun vadeli kalacak olsa yahut Çok harcama yapması gerekse bile, yanında götürebileceği yabancı Nakit ölçüsü o günlerde sonluydu: 400 dolar…
Dört yılda bir ve yanına sırf 400 dolar alarak yurtdışına çıkılabiliyordu o günlerde ülkemizde.
Neden?
Çok Yalın bir sebeple: Vatandaşlarının yurtdışı seyahatine her istediğinde çıkmasına tahsis edebileceği döviz ölçüsü kısıtlıydı devletin. İhracatımız birkaç milyar doları aşmıyordu o günlerde. Türkiye’ye direkt yabancı yatırım da gelmiyordu. Borç alabilmek için, ülkemizin devlet adamları, yabancı ülke kapılarında, IMF’de, kendilerini dinleyecek yetkili bulma kaygısındaydı.
Lüksemburg’dan bir milyon dolar istikbal diye sevinildiğini hatırlarım. O parayı alabilmek için, devletin bir bakanı, nüfusu birkaç Çehre bin olan o ülkeye kadar gitmek ve o ülkenin iktisat bakanının kapısında beklemek zorunda kalmıştı.
Sonradan başbakan ve cumhurbaşkanı olmuş Turgut Özal, ekonomik düşünceler yüzünden yaşanan kısıtlamaları kendisinin kaldırdığı devirde, geçmişten Laf ederken, eşiyle o günlerde yurtdışına çıkarken, 400 doların üzerindeki parayı bedenlerinde sakladıklarını anlatmıştı.
Türk Parasını Muhafaza Kanunu vardı o günlerde ve yurtdışına çıkabilme mazhariyetine kavuşmuş herkes, Çok dolarlarını, Özal Ailesi’nin başvurduğu çeşitten yollarla yanlarında götürmek zorunda kalıyordu.
Henüz dört yılımı doldurmadığım bir sırada, tahsil için yurtdışına çıkacağım o günlerde, ekstradan tahsis edilmiş 400 doları almak üzere, onay için, koltuğumun altında bir evrakla, Ankara’ya –Merkez Bankası’na- gitmiştim.
Bugün o denli mi ya?
İstediğimiz vakit, istediğimiz sıklıkla ve üzerimizde taşıyabileceğimiz kadar parayı yanımıza alarak, yüklü kredi kartları cebimizde, gerektiğinde bankalardaki yabancı Nakit hesaplarımızın da sağladığı teminatla, yurtdışına çıkabiliyoruz.
O günleri hatırlamamın ve burada hatırlatmamın aktüel bir sebebi yok. Lakin, muhakkak kaideler oluştuğunda, devletlerin, daha doğrusu devleti yönetenlerin, güzellerine gitmese bile, kimi kısıtlamalara başvurabildikleri gerçeğini akılda tutmamız gerekiyor.
İyi de bugün bu türlü bir ihtimal Laf konusu mu?
Söz konusu olabilir mi, doğrusu bilmiyorum. Fakat iktisatta giderek bir kısır döngü içerisine girildiğini ve bunun tesirlerinin finansal alanda peş peşe alınan kararlarda görüldüğünü ayrım edebiliyorum.
Acaba günümüzde devlet idaresinde bulunanların kendileri durumun farkındalar mı?
Garip gelebilir lakin bir müddettir bu soruyu Önemli bir biçimde aklımda taşıyorum.
Ekonomik durumdaki kırılganlığın ben bile farkında olduğum halde, mesuliyet taşıyan siyasalların güya durumun farkında değilmiş üzere davranmalarını, var koşulların Fazla ötesinde vaatlerde bulunmalarını, hayallerini gerçekmiş üzere sunmalarını manalandırmakta zorlanıyorum.
Bugünlerde karşı karşıya kalınan daraltıcı kurallar yakın geçmişte politikler tarafından öngörülememişti.
Öngörülebilseydi, 2011 yılında, kısa müddet Evvel yapılan anayasa değişikliği referandumunda %58 oyla halktan onay almış siyasi takım olarak ilan edilmiş ‘2023 vizyonu’ ile günümüzün gerçekleri ortasında uçurum manzarası olmazdı herhalde.
‘2023 vizyonu’ diye Cumhuriyet’in 100. yıldönümü için 11 Yıl Evvel ilan edilen öngörülerde, ülkemiz, dünyanın öndegelen en Aka 10 iktisadı ortasına girmiş, Biricik haneli enflasyona sahip, 2 trilyon dolarlık ekonomik büyüklük içerisinde ihracatın 500 milyar doları aştığı, Fert başına geliri 25 bin doların üzerine çıkmış, işsizliğin lafı bile edilmeyecek %5 oranına indiği bir ülke olacaktı…
Aradan 11 Yıl geçti ve ülkemiz 2011 yılının kaidelerini hasretle hatırlayacak bir durumda.
‘Türkiye Yüzyılı’ kapsamı içerisinde lisana getirilen vaatler bile 2011’de ilan edilmiş ‘2023 vizyonu’ programında yer alanların Fazla gerisinde.
Hayaller ileri olabilir, fakat gerçekler Fazla geri.
Farkındalık ne durumda?
Önceleri “Gerçekler söylenmesi gerekenlerden gizleniyor” görüşü ekonomiyi izleyenlere hakimdi. Lakin bayram günü tanıtımı yapılan ‘yerli ve ulusal otomobil’ merasimi sırasında, en Fazla merak edilen “TOGG’un fiyatı ne olacak?” sorusuna verilen, ‘şubat ayında ön sipariş alınmaya başlanacak arabanın fiyatının şimdiden açıklanmasının yanlış olacağı’ karşılığı, durumun farkında olunduğunu düşündürüyor.
Ön siparişlerin alınmaya başlanacağı tarih şunun şurasında üç ay sonra…
Demek ki, o gün geldiğinde nasıl bir durumla karşı karşıya kalınacağı bugünden öngörülemiyor ki, fiyat belirlenemiyor…
Enflasyonun düşmesi bekleniyor ancak düşmeyebilir de…
Kurun -dolar ve öteki yabancı paraların TL karşısındaki değerlerinin- Çok yükselmemesi için her türlü önleme başvuruluyor; lakin Tekrar de sonuçtan emin olunamıyor…
Merkez Bankası ve Hazine’ye beklentilerin ötesinde nereden geldiği tam bilinmeyen yabancı Nakit girdiği anlaşılıyor, lakin bunun Daimi olup olmayacağı, döviz rezervlerinin tekrar artıya geçip geçmeyeceği tam bilinmiyormuş üzere bir His hakim.
“Zamanı gelsin, fiyatı o denli açıklarız” demenin manası Öbür ne olabilir?
‘Epistemolojik kopuş’ sonucu izlenmeye başlanan ve ‘nöro-iktisat’ ismi da verilen ‘heterodoks’ siyasetler ile geldiğimiz nokta bu.
Yine de enseyi karartmayalım mı?
Üretim bandından çıkacak birinci iki TOGG’u kimlerin alacağı belirli de, birinci Yıl için planlanan 18 bin aracın talihli müşterilerinin kimler olacağını hele bir görelim, o Vakit bu soruya daha sağlıklı bir yanıt verebilirim.
*Bu yazma fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Yorum Yok