*Fehmi Koru
Yüksek Seçim Heyeti (YSK) Cumhur İttifakı tarafından üçüncü Defa cumhurbaşkanı adayı gösterilen Tayyip Erdoğan’ın adaylığına neden onay verdiğini açıkladı. YSK’ya nazaran, birinci 2018’de yapılan seçimde cumhurbaşkanı seçilmiş Erdoğan, şimdiki böylelikle ikinci adaylığı oluyor ve durumu anayasadaki ‘üçüncü defa Namzet olamaz’ sınırlamasına girmiyormuş.
Peki de, 2014’te yapılan seçimde kim cumhurbaşkanı seçilmişti, Tayyip Erdoğan değil mi?
Onay kararının altında YSK’nın Tüm üyelerinin imzası var; ‘oybirliği’ ile bu karara varmışlar.
Anayasaya nazaran (m. 79) YSK’nın kararları aleyhine Öbür bir mercie başvurulamıyor; bu sebeple de cumhurbaşkanlığı seçimine dört adayla gidiyoruz. Fakat bu karar sadece seçim sonrasında tekrar gündeme gelmekle kalmayacak, YSK ismi ne Vakit geçse tartışılacaktır.
Tıpkı ‘seccade’ konusu üzere.
***
Konuyu biliyorsunuz: Katıldığı bir iftar programı sonrasında, millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, kendisiyle Bir arada görünmek isteyen konukları kırmamak için onlarla fotoğraf çektirirken, götürüldüğü odada daha Evvel namaz kılındığı için yerde bulunan küçüklü büyüklü halılara ayakkabısıyla basmış.
Seccadeye ayakkabıyla basıldı diye Aka gürültü koptu.
Diyanet İşleri Başkanlığı seccadenin kutsiyeti olmadığını, üzerine basılmasının mahzuru bulunmadığını açıkladı.
Açıkladı da gürültü bitecek mi?
Sanmıyorum.
Konu köpürtüle köpürtüle seçime kadar kullanılacaktır.
Ayakkabıyla girilen yer cami olsa tamam, lakin herkese Aleni bir yerin süreksiz mescide dönüştürülmüş bir odası ve oradaki seccadeler Laf konusu. Kılıçdaroğlu uyarılmalıydı, uyarılmamış. Öğrendiğinde tekraren özür diledi.
Gelecek Partisi önderi Ahmet Davutoğlu, toplumsal medya hesabından, birilerinin yaptığı kusurları Müslümanlığa mal etmenin yanlış olduğunu belirtmiş; lakin üzerine basılmadığında Özel bir Bedel kazanmayan, hasebiyle üzerine basıldığında da kıymetinden bir şey kaybetmeyecek olan seccadenin, akabinde binbir özür de dilendiği halde, kopan gürültüler sebebiyle zihinlerde kazandığı ‘kutsiyet’ mertebesini ne yapacağız?
“Fesüphanallah” demekten başka…
Reva mı bu İslam’a?
***
Esas bugün üzerinde durmak istediğim, seçime ittifaklarla gidilen günümüz ortamının en Kıymetli konusu olan, tekli-çoklu listeler ortasındaki sandık sonucunu derinden etkilecek olan fark.
İttifak Biricik liste halinde seçime gittiğinde bir oy bile zayi olmuyor ve Fazla sayıda Milletvekili o sayede kazanılabiliyor; buna karşılık ittifak içerisindeki her parti farklı ayrı yahut millet İttifakı içerisinde oluşturulması düşünülen daha Ufak bir ittifak başka liste çıkardığında, birtakım vilayetlerde onbinlerce oy çöpe atılacağı üzere, toplamda Fazla sayıda Milletvekili de bu yüzden seçilemiyor.
Yeni seçim yasasının sevgililiği -veya onu hazırlayan Siyaset mühendislerinin kurnazlığı- yüzünden…
Daha Evvel burada emekli büyükelçi Naci Koru’nun -kardeşimdir- Ehil Report sitesinde yayımlanan mevzuya ait yazısını paylaşmıştım. Bu alandaki karara birkaç gün kala -dün- Naci Koru tıpkı sitede Yine uyarıcı bir yazma paylaştı.
Okumanızda Yarar gördüğüm için yazının tam metnini ve tıpkı bahiste siyasett.com sitesi için hazırladığı simülasyonlarla ilgili görüntüyü sunuyorum.
****
Son dönemeç: ortak liste çıkarmayan ittifaklar sonuca katlanacak
Yazar: Naci Koru
14 Mayıs seçimlerine bir aydan biraz Çok mühlet kaldı. Her gün yeni bir gelişme yaşıyor, merakla yeni haberleri bekliyoruz. Cumhurbaşkanı adayları belirli oldu. Partiler Milletvekili Namzet listelerini de 9 Nisan’da YSK’ya teslim edecek. Yeni seçim yasası ittifak partilerinin başka liste ya da ortak liste çıkarmasının sonucu belirleyecek ehemmiyette olduğunu gösteriyor. O yüzden bu hafta seçime yanlışsız tahminen de nihayet Kıymetli dönemece Şahit olacağız.
Seçimlerin tarihi kıymetini tekraren vurgulayalım: Hem yeni Cumhurbaşkanını hem yeni Meclisi seçeceğiz. Bu seçim, cumhuriyetin ikinci yüzyılına nasıl başlamak istediğimizle ilgili. Ehemmiyeti yalnızca sembolik değil, Ömür biçimi tercihlerimizi yansıtacak. Sonuç nasıl olursa olsun, seçimden sonra Aka değişiklikler yaşayacağız. Bunları bilmeli ve girdiğimiz tarihi dönemece hazırlanmalıyız.
Liderlik çekişmesiyle ilgili olduğu için cumhurbaşkanlığı seçimi daha görünür. Ancak meclis seçimi de bir o kadar değerli. Çünkü, cumhurbaşkanlığı seçiminde sonuncu oylama ikinci cinse kalırsa, 14 Mayıs’ta ortaya çıkacak yeni Meclis dağılımı seçmenleri etkileyebilir.
Meclis’te çoğunluğu kazanan ittifakın adayı ikinci tipe daha şanslı girebilir. Seçmen, yürütme-yasama ahengini gözetebilir. Bu nedenle, TBMM seçimlerini de önemsemeliyiz.
Ortak liste hazırlamayan kaybeder
Geçen haftaki yazımda, ittifakların Milletvekili seçimlerine olabildiğince az sayıda listeyle girmelerinin ehemmiyetini somut münasebetlerle anlatmıştım. Hafta boyunca matematik ve istatistik datalar kullanarak ek açıklamalar yaptım. Bahse İlgi duyan bölümlerde sevindirici bir hassaslık var. Bunun belirleyici sonuçlara dönüşmesi gerekiyor. Zira, tarihi kararların arifesindeyiz.
Meselemiz nedir? İttifakların birleştirilmiş, en az sayıda listeyle Milletvekili seçimine girmeleri. Amaç nedir? Olabildiğince Fazla sayıda Milletvekili kazanılması. durum buysa, artık münasebetlere tekrar bakalım.
Temel bir tespitle başlayalım: Geçen Yıl Seçim Yasasında yapılan değişiklik, eğimli toprakta demokratik olmayan bir seçim ortamı yaratıyor. anne bildirisi şu: “Siyasal kimliklerinizi kenara bırakıp listelerinizi birleştirmezseniz, seçimde kaybedeceksiniz”.
CHP ve GÜZEL Parti’nin kararı kritik
Gerçekten de o denli. İttifak içindeki partilerin liste sayısı çoğaldıkça, kazanabilecekleri Milletvekili sayısı o ölçüde azalacak. Seçimi kaybetme ihtimalleri artacak. Karşıtından bakarsak, Biricik çatı listesi altında birleşirlerse, en Fazla sayıda Milletvekili kazanabilecekler.
Geçen hafta birtakım partilerin ortak liste konusunda açıklamaları oldu. Bazen ortak listeye taraftar, Bazen karşı görünüyor. Açıklamalar, bir farkındalık oluştuğu, Ama uygulama zahmetleri yaşandığı izlenimi uyandırıyor. Bu açıklamaların fazlaca ehemmiyeti olmayabilir. Birden dönüşler yaşanabilir. Listelerin teslimi yaklaştığında keskin virajlar alınabilir. Bu rasat Özellikle Cumhur İttifakı bakımından geçerli olabilir. Bu mümkünlüğü dışlamayalım.
Millet İttifakı listeler konusunda strateji belirlememiş üzere görünüyor. CHP olasılıklara kapıyı Aleni meblağ Görüntü veriyor. YETERLİ Parti, listelerine diğer partilerden Namzet kabulüne kapalı üzere duruyor. Saadet, Deva ve istikbal partilerinin liste birleştirmesine eğilimleri seziliyor. genel toplamda, bunların fazlaca değeri olmayabilir. Zira, seçime CHP ve ÂLÂ Parti münferit listelerle girerlerse, millet İttifakı Biricik listeden yoksun kalacak. Bu durumda, onlarca Milletvekili kaybedilecek. Millet, Cumhur’un bir oldukça gerisinde kalacak.
Simülasyonlar sürpriz sonuçlar veriyor
Daha Evvel Laf etmiştim: genç bilişimcilerle Bir arada Türkiye’deki siyasal hayatın data bankasını oluşturuyoruz. Bu datalara siyasett.com sitesinden erişmek mümkün. Buradaki bir modül seçim varsayımlarına Yardımcı oluyor. nihayet bir hafta içinde dünyanın dört yanından binlerce internet kullanıcısı siteyi kullanarak simülasyonlar yaptılar. Dileyen YetkinReport okuyucuları da siteye bağlanarak, misal projeksiyonları yapabilirler. Fakat, “biz sayfaları sonra inceleriz, siz bulgularınızı paylaşın” diyorsanız, bir simülasyonu Bir arada yapalım.
Önce bir ikazda bulunalım: burada bir Örnek veriyoruz, partilerin seçimi, alacakları oyların yazılması size bağlı olacak, yani “Neden şu partiye şu kadar yazmışsınız?” demeyin lütfen; sizler istediğiniz tercihte bulunabilirsiniz. Artık bu örnekte simülasyona alacağımız partileri işaretleyelim:
Sonra, bu partiler için öngördüğümüz oy oranlarını birtakım araştırma firmalarının anketlerinin ortalamasını alarak kaydedelim ve her partiyi, 3 başka isimle tanımlayacağımız ittifaklar ortasında paylaştıralım.
Hazırlıklarımızı tamamladık. “Hazırla” komutunu verdiğimizde, öngördüğümüz oy oranlarına nazaran ittifak partilerinin alabilecekleri olası Milletvekili sayıları vilayetler özelinde ekranımıza gelecek.
Bu birinci simülasyonda Beyaz Parti 270 sayısıyla en Fazla Milletvekili çıkaran parti oldu. MHP 25, CHP 154, YETERLİ Parti 76, Deva 3 ve HDP (YSP) 72 Milletvekili çıkardılar.
Görüleceği üzere, ittifaklardaki bütün partiler başka listelerle girdiklerinde birtakım partiler Milletvekili çıkaramadılar. millet İttifakı en Çok ziyanı gördü. mesela Memleket Partisi Türkiye genelinde yüzde 2,5 oy alacağını varsayarsak İstanbul ve Ankara üzere Aka vilayetlerde Milletvekili çıkarabilecek kadar oy kazansa da ülke barajını geçemediği için Milletvekili çıkaramayacak; oylar boşa gidecek.
Her ittifak Biricik liste çıkarırsa
Bu liste üzerinden pek Fazla farklı simülasyon yapabiliriz. Örneğin, TİP’i HDP (Yeşil Sol Parti) listesine alıp bu birleşmenin (yüzde 1,5 oyla) bu partiye ne kadar ek Milletvekili kazandırdığını görebiliriz. lakin biz birinci evrede her ittifakın Biricik listeyle seçimlere katılması durumunda Milletvekili dağılımının nasıl olacağını görelim. Bunun için yapacağımız süreç, ittifak altındaki partilerin bir kısmının seçilmiş kutularını boşaltmak olacak.
Sonuç: Biricik listeyle seçime girmek Cumhur’un Milletvekili sayısını düşürdü. Millet’in Milletvekili sayısı 233’ten 263’e yükseldi. Bununla eş vakitli olarak Cumhur ve millet bünyesindeki işbirlikleri HDP’nin Milletvekili sayısında Değerli düşüş yarattı.
İttifak içi ittifak
Bu simülasyonları çeşitlendirmek mümkün. Örneğin, millet muahede sağlayamaz, CHP ve ÂLÂ Parti seçime başka listelerle girmekte ısrarcı olursa; ilaveten DP ile CHP işbirliği yapar, diğer üç parti ortalarında başka bir ittifak listesi oluşturursa Sonuç ne olur, merak ettim. Bakın Sonuç nasıl çıkıyor:
Bu durumda, üç parti 3 milletvekilinden 15 milletvekiline çıktı. ancak CHP ile DÜZGÜN Parti farklı listelerde ısrarlı oldukları için, simülasyonumda Cumhur, Meclis çoğunluğunu sağladı.
CHP ve GÜZEL Parti vilayetleri bölüşürse
Siyasett.com simülasyonlarında partiler ortasında vilayetler bazında Amel birlikleri de kurabiliyorsunuz. Örneğin, millet ittifakında 39 vilayette CHP, 39 vilayette Âlâ Parti olarak Biricik listeyle, Ankara, İstanbul ve İzmir’de ise her iki parti başka farklı seçime girdiğinde millet ittifakının salt çoğunluğa yakın bir Milletvekili sayısına ulaştığını görüyorsunuz. İki parti de başka farklı yüzde 20 – 25 bandında oy almış oluyor. Bu türlü bir Amel birliği tekniğine her iki partinin de Olumlu yaklaşabileceği aklıma geliyor.
Bu simülasyonlardan benim çıkardığım Sonuç şu oldu: Yeni Seçim Yasası ve D’Hont sistemi Birlikte uygulandığında, ittifaklar işbirliği yapamayıp çoklu listeyle seçime girerse, kazanacakları Milletvekili sayıları bariz formda azalıyor. Bilakis, birleştirilmiş Biricik listeyle yarışırlarsa, Milletvekili sayıları bir epey artıyor.
Seçmen psikolojisi tarafı önemli
Bu hususun seçmen psikolojisi tarafı de var. Partiler logoları seçim pusulalarında olmazsa, “Seçmenimi bir Öbür partinin logosunun üzerine mühür basmaya nasıl ikna edebilirim” sorusuna yanıt bulmak gerekecek. Evet, bu güç bir karar. Fakat, seçmene İzah yapmak imkânsız değil. Üstelik, bu karar verilemezse, ortaya çıkacak sonucu açıklamak daha güç olabilir.
İttifaklardaki bütün partilerimizin bu hususta Kıymetli bir ikilem yaşadıklarını görüyorum. Önümüzde birkaç gün kaldı. Hafta sonuna gerçek parti temsilcileri ellerinde listeleriyle YSK önünde buluşacaklar. Hangi ittifakın kaç listeyle seçime gireceğini bu kademede öğreneceğiz.
Ben, sürprizlerle karşılaşacağımızı düşünüyorum. Umarım ittifak temsilcileri YSK kapısında rakiplerinin stratejilerini gördüklerinde Düş kırıklıkları yaşamazlar.
Bilmem, tekrar hatırlatmaya gerek Mevcut mı, köprüden evvelki nihayet çıkışın önündeyiz; nihayet pişmanlık fayda etmeyebilir.
***
Naci Koru‘nun yazısı bu. Görünen, bu hayati bahse bir-iki bireyden Çok İlgi gösterenin olmadığı…
Yoksa İlgi gösteriliyor mu?
Hafta sonunda öğreneceğiz.
*Nu yazma fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Yorum Yok