İstanbul Teknik Üniversitesi’nin Kahramanmaraş merkezli zelzele felaketiyle alakalı hazırladığı ön inceleme raporunda; yıkılan binaların yıkıntı haline gelmesinde birçok parametrenin aktif olduğu vurgulanarak, en bariz yıkım nedenleri sıralandı.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) akademisyenleri, merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan zelzelelere ait ön inceleme raporu hazırladı. İTÜ’den yapılan yazılı açıklamayla paylaşılan raporun ön kelamında değerlendirmelerine yer verilen Rektör Prof. Dr. İsmail Koyuncu, zelzelelerin Çabucak akabinde inşaat mühendisliği, yerbilimi mühendisliği, jeofizik mühendisliği, mimarlık üzere alanlardaki uzman isimlerden oluşan İTÜ’lü ilim insanlarının, kümeler halinde bölgedeki kentlerde inceleme ve gözlemlerde bulunduklarını kaydetti. zelzele bölgesindeki birinci tespit çalışmalarını hızla tamamlayan akademisyenlerin bir ön rapor hazırladıklarını aktaran Koyuncu, “Bölgedeki sarsıntının tahlilini yapan, fay hareketliliğini inceleyen bu raporumuz bir ‘ön tespit raporu’ olma özelliğini taşımaktadır. zelzele felaketinin sonuçlarını kapsamlı biçimde ele alacak olan daha ayrıntılı bir rapor ise önümüzdeki günlerde kamuoyuyla ayrıyeten paylaşılacaktır” tabirlerini kullandı.
5 başlık altında rapor hazırlandı
Türkiye saati ile 04.17’de ve 13.24’te merkez üssü Pazarcık ve Elbistan olan iki zelzele (Mw 7,8 ve Mw 7,7) meydana geldiği anımsatılan raporda, “Bu zelzelelerin sonucu Fazla geniş bir alanda uydu imajlarında yüzey kırığı haritalanmıştır. Yerde fayın belli kesitlerde yüzey kırığı gözlenmektedir. Fayın sekmeli yapısı ve izi, toprakta bilinen sınırlara yakın olmakla birlikte, morfolojik olarak Çardak Fayı’nda sırtlar ve yamaçlardan ilerlediği görülmektedir. Bu zelzelenin arazi izleri ve yüzey kırık haritası orijinal bilgiler içermektedir. Birbiriyle bağlı segmentlerin atım dağılımı, bölgede birebir anda Amanos Segmenti’nin 2, Çardak Fayı’nın 2, Pazarcık Segmenti’nin 1, Gölbaşı Segmenti’nin 1 Müstakil sarsıntıyla birebir anda kırıldığını düşündürmektedir. öbür dikkati alımlı bir Faktör Türkiye etkin fay haritası ile yüzey kırıkları birbirlerini üzerlememekte ve farklı alanlardan geçmektedir” tabirlerine yer verildi.
Raporda, Irak ve yakın Meydan sismolojik (BB ve SGM) ve jeodetik (GPS) bilgi ve müşahedelerin ortak Aksi tahlili ile 6 Şubat Nurdağı-Pazarcık ve Ekinözü sarsıntılarına ilişkin aletsel moment büyüklüklerinin sırasıyla 7,8 ve 7,7 olarak hesaplandığı aktarıldı.
Nurdağı-Pazarcık ve Ekinözü sarsıntılarının kırılma müddetleri sırasıyla yaklaşık 100 ve 60 saniye
Çoklu bilgi setine bağlı yırtılma-kayma modellerinin, oluşan her iki zelzele için birdenbire Çok fay segmenti üzerinde yaklaşık 8-10 metre ortasında değişen ve arazi gözlemleriyle uyumlu yer değiştirme pahalarını verdiği kaydedilen açıklamada, modelleme sonuçlarının Nurdağı-Pazarcık ve Ekinözü sarsıntılarının kırılma müddetlerinin sırasıyla yaklaşık 100 ve 60 saniye olduğunu ortaya koyduğu belirtildi.
Statik değerlendirmeye nazaran, her iki zelzele sonrasında en Aka yatay yer değiştirmenin 4,7 metre ile Ekinözü istasyonunda elde edildiği, Malatya, Gaziantep ve Osmaniye istasyonlarındaki yatay yer değiştirme kıymetlerinin ise sırasıyla 69,9, 39,6 ve 29,2 santimetre olarak bulunduğuna değinilen raporda, kinematik değerlendirmelerden elde edilen sonuçların ise genel olarak statik kıymetlendirme sonuçlarını desteklediği vurgulandı.
Deprem sırasında ivme ölçerlerin ve yerleştirildiği binaların hasar görmesiyle kimi istasyonlardan sağlıklı data alınamadığına işaret edilen raporda, AFAD’ın Türkiye İvme Veritabanı ve Tahlil Sistemi sitesinden 9 Şubat’ta indirilen ivme kayıtları kullanılarak hesaplanan spektral ivme, Hız ve yer değiştirme büyüklüklerinin sunulduğu kaydedildi.
En besbelli yıkım nedenleri
Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde sırasıyla 7,8 ve 7,7 büyüklüğünde oluşan şiddetli zelzelelerde şark Anadolu Fay Sınırı üzerindeki 10 vilayette Fazla sayıda betonarme binanın yıkılarak yıkıntı haline geldiği hatırlatılan raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Yıkılan binaların yıkıntı haline gelmesi konusunda birçok parametre faal olmakla birlikte binaların yaşı, temellerin oturduğu tabanların taşıma kapasitelerinin düşük olması, inşaatlarda kullanılan gereç kalitesinin, kolonlar ve kirişlerin en kesit boyutlarının ve donatı ölçülerinin yetersizliği, inşa edildiği yıllarda yürürlükte olan yönetmeliklere Müsait olarak taşıyıcı sistem elemanlarının inşa edilmemiş olmaları, öteki üretim kusurları ile bitişik nizamda inşa edilen binaların kat düzeylerinin farklı olmaları üzere konular en besbelli yıkım nedenleri olarak görülmüştür.
Kahramanmaraş ve Adıyaman’da yıkıntı halindeki binaların Aka çoğunluğunun birinci katlarının ya büsbütün yahut kısmen kat düzenek durumuna gelerek bütün katların üst üste sandviç halinde ya da Yan tarafa yanlışsız toptan yahut kısmen dönerek göçme durumlarının oluştuğu görülmüştür. Hatay-Antakya ve Adıyaman-Gölbaşı üzere bölgelerde yer sıvılaşması tesiriyle binaların Temel sistemi özelliklerine bağlı yere batarak ya binanın tamamı yana yatarak ya da kısmen sıvılaşan tabana batarak eğik vaziyette göçtüğü de görülmüştür. Bu zelzeleler sonucunda, betonarme binalar üzere bütün yapıların yönetmeliklere Müsait olarak yer kapasiteleri yüksek olan bölgelerde projelerine azami ölçüde Müsait olarak inşa edilen hastaneler ile birtakım halk binaları, böylesine şiddetli sarsıntılar sonucunda binalarda oluşabilecek yapısal hasarların Fazla hudutlu ölçülerde kalabileceğini bir kere daha göstermiştir.”
Kullanılabilecek inşaat teknikleri değerlendirildi
Depremlerden etkilenen ve 13,5 milyon kişinin yaşadığı bölgenin zelzele öncesi ve sonrası durumu bedellendirilen raporda, “Bilimsel temele dayanmayan Bayındırlık affı, Bayındırlık barışı üzere mühendislik hizmeti almamış, sıhhatsiz ve inançsız Bina stokunu yasallaştıran düzenlemelere nihayet verilmeli, doğal eşikler yine yapılanma sürecinde temel alınmalı, yeni planlama sürecinde kültür varlıkları dış bu alanlarda yapılaşmalara müsaade verilmemelidir” teklifinde bulunuldu.
Raporda, sarsıntılardan etkilenen bölgelerde kentin yine yapılanma sürecine ait inşa edilecek konutlarda, taban şartları ve gibisi birçok farklı kural dikkate alınarak tünel kalıp ile inşa edilen taşıyıcı sistemler, prefabrike betonarme konutlar ve modüler çelik sistemlerin avantajlarına değinilerek, Birlikte kıymetlendirilmesi gerektiği kaydedildi.
Depremlerin, üstyapılara olduğu kadar altyapılara da ziyan verdiği belirtilen raporda, Özellikle şebeke ve kanalizasyon boru sınırlarının hasarlanması ile su temini ve atık suların uzaklaştırılmasında akut sorunlar yaşanabildiği kaydedildi.
Bu nedenle zelzele sonrasında su yoluyla bulaşma potansiyeli yüksek olan enfeksiyon hastalıkları riskinin de arttığına dikkati çekilen raporda, su kaynaklı salgınların önlenebilmesi için inançlı su teminiyle ilgili teknik tedbirlerin süratlice alınmasının hayati Ehemmiyet taşıdığı açıklandı.
Tahmini atık ölçüsü hesaplandı
Raporda, zelzeleler sonrasında Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Yekün 13 vilayette yürütülen hasar tespit çalışmaları kapsamında 16 Şubat prestijiyle 61 bin 722 binada yer Meydan 263 bin 800 Müstakil ünitenin acil yıkılması gereken, ağır hasarlı ve yıkık olduğunun Anlatım edildiği belirtildi.
İş sıhhati ve güvenliği önlemleri
Raporda, zelzelenin toplumsal tesirlerinin gözetilmesi ve onarılması için kısa, orta ve uzun vadede çalışmalar yapılması gerektiği kaydedildi.
Yorum Yok