Asya Robins
BBC Türkçe
28. Devre Milletvekili genel Seçimi sonrası resmi olmayan sonuçlara nazaran yeni periyotta Meclis’te 121 bayan Milletvekili olacak. Bu sayı 27. Devir’de 104’tü.
Seçimler sonrası 600 vekilin olduğu Meclis’te bayanların oranı yüzde 20’nin biraz üzerinde. Bu da cumhuriyet tarihi boyunca bayanların Meclis’te en yüksek oranda temsil edilecekleri manasına geliyor. Lakin birçok sivil cemiyet kuruluşu ve bayan hakları savunucusu, bayanların siyasette hala gereğince temsil edilmediğini söylüyor ve Türkiye’nin yüzde 50’lik Dava bayan temsil oranından Fazla uzakta olduğuna dikkat çekiyor.
Peki Meclis’te bayan temsiliyeti neden istenen seviyede değil? Cinsiyet eşitliği tarafında hangi partiler öne çıktı?
Resmi olmayan sonuçlara nazaran AKP’den 50, CHP’den 30, Yeşil Sol Parti’den 30, ÂLÂ Parti’den 6, MHP’den 4, TİP’ten 1 bayan Milletvekili seçildi.
Nevşehir’de MHP’den Filiz Kılıç, Giresun’da CHP’den Elvan Işık Gezmiş; bu vilayetlerden seçilen birinci bayan milletvekilleri oldu.
81 ilin 30’unda ise yalnızca erkek adaylar Milletvekili seçildi.
Kadınlar, Namzet listelerinde gereğince temsil edilmedi
Kadınların siyasette eşit formda temsil edilmesi için çaba eden sivil cemiyet kuruluşları ve bayan hakları savunucuları, bayan Namzet adayı müracaatlarının rekor düzeye ulaşmasına Karşın Yeşil Sol Parti ve TİP dışında bayanların Namzet listelerinde gereğince temsil edilmediğini söylüyor.
Yeşil Sol Parti’nin 62 milletvekilinden 30, TİP’in dört milletvekilinden biri bayan.
BBC Türkçe‘ye konuşan Ben Seçerim Derneği genel Yöneticisi Nilden Bayazıt, siyasi partilerin genelde bayanları listelerde seçilecek sıralara koymadığını söylüyor.
Nilden Bayazıt, “Milletvekili adaylarının hangi kriterlere nazaran seçildiğini partiler açıklamalı. Biz dernek olarak iki sene boyunca 25 Vilayet gezdik, siyasi temsilciler ve sivil cemiyet kuruluşlarıyla görüştük ve seçilebilir bayan adayları belirleyip destekledik. lakin partiler bu bayanları seçilemeyecek yere koydular. Siyasi partilerde kestirim ettiğimizin Fazla üstünde bir direnç var” diyor ve ekliyor:
“Türkiye’de Fazla Önemli muhalif bir bayan hareketi Mevcut Lakin bu devinim siyasete akamıyor. Biz bu hareketin siyasetin içinde olması gerektiğine inanıyoruz.”
Eşitlik için Bayan Platformu (EŞİK) Sözcüsü Berrin Sönmez ise “Seçim ve ittifak pazarlıklarının bayanların hakları ve hayatları üzerine yürütüldüğü bu devirde Namzet listeleri belirlenirken Fazla daha net bir formda eşit temsile yakın liste hazırlanmalıydı” diye konuşuyor.
“Seçim kampanyaları müddetince bayanların haklarının kısıtlanmasına yönelik ve bundan öte bayanların hayatlarının, Ömür haklarını tehdit edecek tekliflere Aleni bir biçimde yer verildi” diyen Sönmez, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“LGBTİ+, tümüyle tehdit olarak gösterildi. Bunlar 28. Devir’de Meclis’in nihayet derece bayan aykırısı düzenlemelere imza atma potansiyeli olduğunu gösteriyor.”
Mevcut sistemde kuvvetler ayrılığı prensibinin olmadığını söyleyen EŞİK Sözcüsü Sönmez, “Önümüzdeki devirde hem dini aşırılıkçıların bayan düşmanı yaklaşımı, hem ırkçılığa yakın çok milliyetçilerin cinsiyet eşitliğine yakın olmayan erkeksi telaffuzları bir ortaya gelecek. Bu da bizi bayan hakları konusunda dehşetli bir tabloya götürecek” diyor.
Sönmez’e nazaran önümüzdeki periyotta bayan hakları konusunda gündemde olacak en önemli hususlar, başörtüsüne anayasal garanti ve “aile kurumunun güçlendirilmesini” de içeren anayasa değişikliği teklifi ile bayanın evlendikten sonra alacağı soyadı kararı olacak.
Anayasa Mahkemesi (AYM), Nisan ayında Türk uygar Kanunu’nda yer Meydan ve bayanın soyadı olarak sırf evlenmeden evvelki soyadını kullanmasını engelleyen kararı eşitliğe karşıt bularak iptal etti. Bu kararın dokuz ay sonra yürürlüğü girmesi gerekiyor.
AYM’nin aldığı kararla uzun yıllardır bayan gayretinin ortaya koyduğu görüşleri dikkate aldığını söyleyen Sönmez’in, 28. Devir’de yüzde 80’i erkek olan Meclis’te bu kararın nasıl uygulanacağı konusunda kuşkuları var:
“Bunlar bizi bekleyen en Aka tehlikeler. Cumhur İttifakı, uygar kanun ile ilgili aileye ziyan veren kararları ayıklama tabirini kullandı. Bayanın çağdaş yaşama iştirakini Mümkün kılan düzenlemeleri ayıklamayı vadedenlere bu fırsatı vermemek gerekiyor.”
Yeşil Sol Parti eşit temsile en yakın parti
Yeşil Sol Parti’nin çıkardığı milletvekillerinin yüzde 48’i bayan.
Sönmez’e nazaran bunun sebebi, parti idaresinden ilçe idaresine kadar bütün karar organlarında, cinsiyet eşitliğini gözeten eş başkanlık sisteminin benimsenmesi.
Sönmez, “Kadınların listelerde, Meclis’te ve parti karar organlarında eşit temsile en yakın biçimde yer aldığı parti HDP. Yeşil Sol Parti de oradan aldığı unsurları birebir formda uygulayarak devam ediyor. Partilerin ilkesel olarak muhakkak bütün karar organlarında, parti idaresinden ilçe idaresine, belediyelere, partinin diğer heyetlerine varana kadar her yerde eş başkanlık sistemi kurması, orada bayan Adalet şuuru doğrultusunda karar alınmasını Mümkün kılıyor” diyor ve devam ediyor:
“HDP içinde kurulan bayan kümelerinin aldığı kararlar, partinin ortak kararı olarak müzakere bile edilmeden kabul ediliyor. öbür partiler için de bu türlü yapılar gerekiyor. Milletlerarası kontratlara ve Pekin Deklarasyonu aksiyon planında verilen kararlara uymak kâfi lakin uyulmuyor. Hatta eş başkanlık kriminalize edildi ve öbür partilerin bu istikamette devinim etmesini bağladılar.”
Ben Seçerim genel Yöneticisi Bayazıt ise HDP’nin içinde bambaşka bir kültür olduğunu söylüyor:
“Sadece yüzde 50 bayan maksadıyla kalınmıyor, HDP’deki bayan Milletvekili adaylarını bayan meclisleri seçiyor. O da kâfi olmuyor Milletvekili adaylığına başvuran erkeklerin geçmişinde bayana karşı rastgele bir tacizi yahut darp teşebbüsü olmuşsa bu bireyler bir kenara çekiliyor.”
Kadınların siyasette Mevcut olmasının önündeki maniler neler?
Erkeklerin siyasetin içinde, gerek aile nizamı, gerek dayanışma kültürü açısından Fazla daha rahat bir formda Mevcut olabildiğini söyleyen Bayazıt, “Kadının görünür olması Fazla değerli. Bayan adayları listelere koymayarak, siyasete girecek pek Fazla bayanın motivasyonu kırılıyor, uzaklaştırılıyorlar” diyor.
Türkiye’de bayan hareketinin siyasi partileri yönlendirme istikametinde Fazla başarılı olduğuna dikkat çeken EŞİK Sözcüsü Sönmez ise buna Karşın bayanlardan Güç Meydan partilerin siyasette bayanlara yer açmadığına dikkat çekiyor.
Sönmez, seçim sürecinde Milletvekili Namzet adaylarının cinsiyete nazaran ayrıştırılması gerektiğini lakin bunun birçok parti tarafından yapılmadığını söylüyor.
Birçok memleketler arası protokolün cinsiyet tahlili yapılmasını öngördüğüne dikkat çeken Sönmez, “Partiler buna uymadı, Yüksek Seçim Konseyi (YSK) da Gerekli görmedi. YETERLİ Parti bunu kendi içinde başarmış. GÜZEL Parti Bayan Siyasetleri Başkanlığından aldığımız bilgiye nazaran yüzde 33,5 oranında bayan Namzet adayı başvurusu olmuş. Listelerinde yüzde 25 bayana yer verdiler ancak birçok seçilebilir sıralarda değildi” diyor.
Yorum Yok