Milletvekili aday listeleri hangi mesajı veriyor?

Seçimlerde Cumhurbaşkanlığını kazanmak kadar Türkiye Aka millet Meclisi’nde (TBMM) çoğunluğu sağlamayı da hedefleyen partiler bu nedenle stratejik atılımlar ile Milletvekili Namzet listelerini belirledi. Yüksek Seçim Heyeti’ne (YSK) sunulan listelerde AKP daha Fazla Lokal istikrarları gözetmeye çalışırken, dört partiyi kendi bünyesine katarak liste yapan CHP’de ise verilen kontenjanlar parti içinde tartışmalara neden oldu. 

AKP’de “eski” isimler yine listede  

AKP’nin listelerinde Meclis Lideri Mustafa Şentop, AKP genel Başkanvekili Binali Yıldırım, genel reis Yardımcıları Hamza Dağ ve Ali İhsan Yavuz, genel Sekreter Fatih Şahin, Küme Başkanvekilleri Yılmaz Tunç ve Bülent Turan’ın ortalarında bulunduğu isimler 3, 4 ya da 5 periyotluk olmaları nedeniyle ya da Cumhurbaşkanı ve AKP genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın kararıyla Namzet yapılmazken var 285 vekilin 181’i liste dışı kaldı.  

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy dışındaki tüm bakanlar ise Türlü vilayetlerden Namzet oldu.  

Liste dışı kalan isimler ortasında Sedat Peker’in argümanlarında ismi geçen milletvekilleri Zehra Taşkesenlioğlu ile Tolga Ağar da yer aldığı görüldü.  

Geçmişte partinin önde gelenleri ortasında yer Meydan eski Bakan Faruk Çelik, eski Bakan Bülent Tüfenkci ve eski Bakan Ayşen Gürcan’ın yanı Dizi AKP tabanında sevilen siyasetçilerden olan eski parti yöneticisi Haluk İpek üzere isimler yine Namzet oldu.

2018’de Milletvekili seçilen lakin eşitlik Bakanı atanmasının akabinde vekillikten istifa eden Abdülhamid Gül de, bakanlık vazifesinden uyuşmazlıklar nedeniyle alınmıştı. ulusal Görüş tabanında aktif olan Gül de AKP Namzet listesinde yer aldı.

6284 sayılı bayana yönelik şiddetin önlenmesi kanununa sahip çıkan ve yaptığı “kanun Kırmızı çizgimiz” üzere çıkışlarla dikkat çeken AKP’li hasret Güçlü de listelerde üst sıralardan yer buldu. Varlıklı, şu andaki seçim bölgesi Tokat yerine İstanbul’dan Namzet gösterildi. 

AKP’de maksat Biricik başına Meclis’teki vekil sayısının 301’i aşması. 2018’de 295 vekil çıkaran AKP’de birtakım vekiller bakanlık için istifa etmişti. AKP, Cumhur İttifakı partilerinden MHP’nin takviyesi ile 360 vekile ulaşabilmeyi hedefliyor.  

“Yerel istikrarlar korunmuş”  

DW Türkçe’ye AKP listelerini pahalandıran Siyaset bilimci Deniz Yıldırım, bakanların Namzet gösterilmesinin dikkat çeken bir adım olduğunu söyleyerek, “İki mümkünlük olmalı ya bu bakanların performanslarından şad değil ki böyleyse muhalefete Ceviz verir ya da kuvvetli performans görüyor ve Meclis’i güçlendirmek istiyor. Önümüzdeki devirde mümkün bir iktidar değişikliğinde muhalefetin de parlamenter sisteme geçme vaadi olduğu için kuvvetli bir parlamento kümesi istiyor olabilir” dedi. 

Yıldırım, “Geriye dönük olarak küskünlerin kazanılması, eski isimlerin ve farklı isimlerin gelmesi de değerli. Bu isimlerin Mahallî dinamikleri dikkate Meydan formda yine listeye kattığı görülüyor. HÜDA PAR ve DSP üzere partilerde yelpazenin farklı tutulması gereken bir öyküye AKP’nin muhtaçlığı var. Burada da Aka mümkünlük da ulusallık –  gayrı ulusallık üzerinden bir kampanya kuracaklar” değerlendirmesi yaptı. AKP Namzet listelerinde HÜDA PAR’a dört, DSP’ye ise üç kontenjan ayırdı.

“Çift taraflı motivasyon” 

DW Türkçe’ye konuşan MAK Danışmanlık Lideri Mehmet Ali Kulat da AKP’nin tarihindeki en Aka vekil değişikliğini yaptığını söyledi. Kulat, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, iki şeyi birebir anda yapıyor; bakanlarla her şeyden Evvel motivasyon sağlamaya çalışıyor,  başarılı olur olmaz göreceğiz. Alanda bir motivasyon sağlamaya çalışıyor. diğer bahis da kendi tabanına giremeyen liste dışı kalanlar Öbür yere gitmesin diye onlara da bir bildiri veriyor. ‘Seçimi kazanırsak bakanlıklar var, bakan yardımcılıkları var’ bildirisi veriyor. Çift taraflı bir motivasyon Beyaz Parti’de sağlanmış durumda” değerlendirmesini yaptı.  

CHP’de tartışmalı isimler 

CHP’de ise listelerin açıklanmasının ardından diğer partilere verilen kontenjan parti tabanında rahatsızlık yarattı. DEVA’ya 25, Saadet’e 24, istikbal Partisi’ne 19, Demokrat Parti’ye üç, GÜZEL Parti’ye beş, Türkiye Değişim Partisi’ne bir olmak üzere toplamda öteki partilere 77 kontenjan verilmesi parti içinde tartışmalara neden oldu.

Ancak Özellikle Deva Partisi’nden Sadullah Ergin’in Ankara’dan, istikbal Partisi’nden Gökyüzü Silkin Ün’ün ise Denizli’den Namzet yapılması tartışmaları daha da alevlendirdi. Eski AKP’li Ergin, Balyoz ve Ergenekon davaları sürecinde eşitlik Bakanı olması, daha Evvel de isminin “Ali Dibo” olarak anılan partililere ihale verilmesi olayına karışması nedeniyle CHP’de ismi reaksiyon çeken isimlerden. Ergin’in Hatay yerine CHP’nin Ankara’da en kuvvetli olduğu yerlerden olan 1’inci bölgeden Namzet gösterilmesine de reaksiyonlar var.  

NTV yayınına katılan CHP’li Oğuz Kaan Salıcı ise Ergin’in Namzet gösterilmesine gelen reaksiyonlarla ilgili soruya “Biz isimler üzerinden giden bir süreç yürütmedik. Deva Partililer ve diğer siyasi partiler bizi biliyor, biz de onları biliyoruz. Listelerde ortaklaşmanın getireceği sinerjiyle daha Çok arkadaşımızın parlamentoya gireceğini biliyoruz. Siyasetler şahıslar değil partiler üzerinden, fikirler üzerinden yürür” dedi.

Kontenjanların kaçı seçilebilir? 

2018 seçimleri dikkate alındığında Deva Partisi adaylarına bakınca 11 ismin seçilmesine Kesin gözüyle bakılıyor. Sadullah Ergin, parti Sözcüsü İdris Şahin, Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, genel reis Yardımcısı Mehmet Emin Ekmen iç 11 İsim CHP’nin oyları 2018 seviyesinde kalsa ve tıpkı sayıda vekili çıkarsa dahi vekil olabilecek.

Yedi İsim ise kritik yerlerde olarak bedellendiriliyor. mesela 2018’de CHP’nin dokuz vekil çıkardığı İstanbul 3’üncü bölgede DEVA’lı uygar Yılmaz 10’uncu sıraya konuldu. Eski Bakan Selma Aliye Kavaf da Manisa’da 4’üncü sırada yer aldı. CHP 2018’de bu vilayette üç vekil çıkarmıştı.

“Tam sınırdaki” adaylar ile oy artışı hedefleniyor. Deva için geriye kalan yedi ismin ise Namzet çıkarılmasının güç yerler olduğu konuşuluyor. mesela Kayseri’den bir vekil çıkaran CHP’de, bu sefer DEVA’lı Bahadır Özsoy 3’üncü sırada yer aldı.

Saadet Partisi’nden de Namzet gösterilen 24 isimden parti sözcüsü Birol Aydın, memnun Doğan, Bülent Kaya’nın da ortalarında olduğu dokuz İsim 2018 ile tıpkı vekil çıkarılması halinde Meclis’e gelecek. Yedi İsim ise “sınırda kritik yerlere” konuldu. Sekiz ismin ise Meclis’e gelmesi “zor” olarak yorumlanıyor. mesela Sakarya’dan bir vekil çıkaran CHP’de Saadet Partili Ali Fethi Gürler 7’nci sıraya konuldu.  

Gelecek Partisi kontenjanından da parti yöneticileri Gökyüzü Silkin Ün, Selim Temurci, İsa Mesih Şahin, Selçuk Özdağ iç 10 İsim 2018’deki vekillerin çıkarılması durumunda Meclis’e istikbal isimler ortasında. öteki isimler ise kritik ve Önemli oy artışı durumlarında gelebilecek yerlere konuldu.  

Demokrat Parti’den de Milletvekili Cemal Enginyurt ve Haydar Altıntaş ve Salih Uzun da listelerde seçilebilecek sıralarda yer aldı.

Türkiye Değişim Partisi genel Lideri Mustafa Sarıgül de Erzincan’dan Namzet oldu. CHP 2018’de bu vilayette yüzde 25 oy almış lakin vekil kazanamamıştı.

CHP’de de maksat 250 vekile ulaşabilmek. DÜZGÜN Parti ile Bir arada ise Yekün maksat Evvel 301 Milletvekili akabinde da 360 çoğunluğuna ulaşabilmek.  

“Tartışılır lakin seçime hakikat değişir” 

Siyaset bilimci Deniz Yıldırım, CHP listelerine ait, “Listeler tartışılır, kontenjan sayıları, isimler tartışılır. CHP, güç bir işle uğraşıyor. Hem masada UYGUN Parti krizi sonrası tekrar bir ortaya getirme hem de Meclis seçimleri sürecinde ittifakı taşıma rolünü testiyi çatlatmadan yaptı. İktidar umudunu kendi tabanına vermişti. Kontenjanını da dört partiye ayırmak zorunda olduğu için sıkışmış bir CHP imgesi oluştu” dedi. 

Seçmenin bu seçimleri “olağanüstü şekilde” görmeye alıştığını kaydeden Deniz Yıldırım, “Burada Öbür bir tablo var. Ekonomik olarak bu kadar örselenmiş Olumsuz etkilenmiş seçmen kitlesi iktidarın ayakta kalması durumunda otoriterleşmeyi daha Çok olacağını düşünüyor. Köprüden Evvel nihayet çıkış seçimi üzere görülüyor. Bu da seçimi harika yere taşıyor. Adaylık tartışmalarının bu türlü devam edeceğini fakat seçime hakikat referandum havasının oluşacağını düşünüyorum” sözlerini kullandı. 

Yıldırım, HÜDA PAR ve Yine Refah’ın Cumhur İttifakı içerisinde yer alması ile bayan hakları tartışmalarının kuvvetli yaşandığı bir periyotta CHP başta olmak üzere millet İttifakı’nın “daha Çok bayan adayla” listelerini hazırlamamasının ise bir eksiklik olduğunu da vurguladı. 

“Muhalefette Sorun ortak dil” 

MAK Danışmanlık Lideri Mehmet Ali Kulat da, CHP’nin kendi listelerinde altı partiye 77 kontenjan açmasının örneği görülmemiş bir durum olduğunu vurgulayarak, “Burada asıl Sorun telaffuz birliği. Seçime bir ay kaldı ve hala ortak lisan yok. ‘Muhafazakar seçmen oy verir mi?’ diye soruluyor. Saadet’in seçmeninin yüzde 95’i verir, DEVA’nın da zira hepsinin adayı orada. Onlar kendi seçmenini motive edecek lakin asıl Sorun ortak lisan sorunu. Listelerden öte bir motivasyon sorunu olduğu ortada. Bu nedenle listeler daha Fazla konuşulur durumda. Tahminen bir ittifak sözcüsü belirleyerek sorunu çözebilirler” dedi.