Gülsen Solaker
İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelikleri için Türkiye ile başlatılan süreç nihayet gelişmelerle Olumsuz etkilenirken, Türkiye’den beklenen onayın seçimden Evvel gelmesine Fazla ihtimal verilmiyor.
İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelikleri için Türkiye’den beklenen onaya dair süreç nihayet gelişmelerle Olumsuz etkilendi. Üç ülke ortasındaki sistemin Şubat toplantısı iptal edilirken, iki ülkenin İttifak’a iştirakine onayın Türkiye’deki seçimden Evvel gelmesine Fazla ihtimal verilmiyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde tarihten gelen Rusya’ya yönelik tehdit algıları en üst düzeye çıkan İsveç ve Finlandiya NATO’ya üyelik için başvurmuştu. Fakat iki ülkenin NATO üyeliği için şu Lahza Macaristan ve Türkiye’nin onayı Noksan durumda. Macaristan’ın önümüzdeki haftalarda onay sürecini tamamlaması beklenirken Türkiye ise Özellikle İsveç’ten “terörle mücadele” alanında kimi taleplerinin karşılanmasını Kaide koşmuştu.
Türkiye, İsveç ve Finlandiya ortasında üçlü bir sistem kurulurken, İsveç Ankara’nın taleplerini karşılamaya yönelik birtakım adımlar atmış lakin bunlar kâfi bulunmamıştı. nihayet olarak İslam ve göç aykırısı çok sağcı Sıkı taraf partisinin başkanı Rasmus Paludan’ın Türkiye’nin İsveç’teki büyükelçilik binası önünde Kur’an-ı Kerim yakması Ankara tarafından Misli reaksiyonla karşılanmış ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dünkü konuşmasında “İsveç bizden NATO dayanağı beklemesin” demişti.
Son günlerde yaşanan gelişmelerin akabinde üç ülke ortasındaki ortak düzeneğin Evvel süresiz ertelendiği bilgisi verilirken, akabinde toplantıların “ileri bir tarihe ertelendiği” belirtildi.
Ancak Ankara’nın talebiyle bu toplantının ertelendiğinin duyurulmasından Evvel Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto dün sabah saatlerinde yaptığı açıklamada ülkesinin NATO’ya İsveç olmadan katılması seçeneğini değerlendirmesi gerektiğini Anlatım ederek, üçlü görüşmelerde bir molaya muhtaçlık olduğunu belirtmişti.
Bu kademede görüşmelere nasıl ve ne Vakit devam edileceği, iki ülkenin Birlikte mi yoksa farklı başka mı Üye olacakları ve seçimlerden Evvel Türkiye’nin onayının gelip gelmeyeceğine ait Fazla sayıda soru işareti bulunuyor.
Seçimden Evvel onay güç görünüyor
Sürece dair gelinen noktada Türkiye’nin onayı seçimden Evvel vermesinin zorluğuna dikkat çekilerek, iktidarın bu mevzuyu seçmenleri etkilemek için sonuna kadar kullanmak isteyeceği belirtiliyor.
Stockholm Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü lideri Paul Levin, TBMM’nin NATO genişlemesini seçimlerden Evvel onaylama talihinin artık “yok denecek kadar az” olduğunu düşünen isimlerden.
“Üçlü sistemin toplantılarını iptal etme kararıyla ilgili nihayet haberler doğruysa, bu sürecin şimdilik meyyit olduğu manasına gelir” diyen Levin, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Erdoğan bir mutabakattan değil de bir arbededen daha Fazla fayda sağlayacağına karar vermiş görünüyor. En azından seçimler sonrasına kadar bu değişmeyecek.”
Levin, İsveç ve Finlandiya hükümetlerinin artık süratli bir onayı zorlamak yerine sürecin büsbütün raydan çıkmasını engellemeye odaklanmış olabileceklerini söyleyerek, şu anda ortadaki en yeterli senaryonun Türkiye’de Mayıs ayında yapılacak seçimden sonra ancak Temmuz ayındaki NATO doruğundan Evvel bir onayın gerçekleşmesi olduğunu belirtiyor.
Türkiye’nin eski Stockholm Büyükelçisi Selim Kuneralp de Mayıs’taki bir seçim öncesinde onayın gelmesinin güç olduğunu belirterek, iki ülke açısından NATO üyeliğinin bu kademede bir aciliyet olmadığına dikkat çekiyor. Kuneralp, Ukrayna savaşı ile NATO genişlemesi ortasındaki bağa dair nihayet durumu şöyle açıklıyor:
“İsveç ve Finlandiya NATO’ya girmek için Müracaat ettiklerinde Rusya’nın Ukrayna’daki durumu şimdikine göre Fazla daha güçlüydü. bütün Avrupa’da yalnızca Ukrayna ile hudutlu kalmayacağına dair Önemli bir telaş vardı. lakin artık durum pek o denli değil. Rusya’nın Ukrayna’yı pek ele geçiremediği aşikâr, geçiremeyeceği de. Hatta Aksine Ukrayna karşı taarruza geçecek üzere.”
Kuneralp ayrıyeten iki ülkenin de aslında fiilen NATO içinde üzere olduğunu da söyleyerek, NATO genel Sekreteri’nin İttifak’ın 5. unsurunun bu iki ülke için de uygulanacağına dair kelamlarını hatırlatıyor.
Üç ülke ortasındaki düzeneğin ertelenmesinin tahminen diplomatik açıdan şu anda daha mantıklı olduğunu belirten Kuneralp, “Çünkü NATO kamuoyunda iki ülkenin Türkiye’ye karşı yükümlülüklerini yerine getirdiği görüşü var. Bu durumda toplantının ertelenmesini istemek Fazla mantıksız değil. Zira toplantıda Yeniden tıpkı şeyler söylenecekti, bunu yapmaktansa ertelemek tahminen daha iyi” yorumu yapıyor.
İsveç’teki çok kümelerin etkisi
Süreci etkileyen ögeler ortasında Türkiye’deki seçimler kadar İsveç’te NATO üyeliğini istemeyen bölümler ile çok kümelerin tesiri de bulunuyor.
Levin, bir müddet öncesine kadar aslında müzakerelerin Olumlu gittiğine ve yeterli bir kimya yakalandığına işaret ederek, atmosferin değişmesi ile ilgili şöyle konuşuyor:
“Bir yanda Türkiye’deki seçim siyaseti öteki yanda İsveç’teki üyelik istemeyen ya da Türkiye’yi eleştiren çok sol ve çok sağ kümeler ve onların provokasyon teşebbüslerinden oluşan birleşim, bu süreci zorlaştırdı. Ben en azından seçimlere kadar bu sürecin bu türlü devam edeceğini düşünüyorum.”
Akademik hayatını İsveç’te sürdüren Siyaset Bilimci Emrah Gülsunar da Kur’an yakılması olayının İsveç’te Fazla Aka bir gündem olmadığını, zira bunu yapan siyasetçinin bunu daha Evvel pek Fazla Sefer yaptığını söyleyerek, bu Sefer Türkiye Büyükelçiliği önünde yapmasının olaya başka bir Ebat kattığını belirtiyor.
Gülsünar, İsveç kamuoyunda nihayet devirde “Türkiye’ye bu kadar Fazla Ödün verilmesinin yanlış olduğu” tarafındaki fikrin güçlenmeye başladığını belirterek, nihayet seçimler sonrasında kurulan merkez sağ hükümete dışardan takviye olan göçmen zıddı sağcı partinin de bu görüşü seslendirmekte olduğunu söylüyor.
Muhalefetteki sol partilerin İsveç hükümetine Türkiye’ye verilen ödünlerle ilgili Misli tenkitler yönelttiğini Anlatım eden Gülsunar, “Bugüne kadar zati Rusya’ya karşı hissedilen bir tehdit algısı vardı. Şu anda ise ‘Rusya’ya boyun eğmemek için NATO’ya Üye olmak istiyoruz lakin bu Kez de Türkiye’ye Fazla Ödün veriyoruz’ diye düşünülmeye başlandı” diyor.
Türkiye’ye nazar nasıl etkileniyor?
Peki NATO genişlemesini bloke eden Biricik ülke olarak kalmak Türkiye açısından nasıl bir tesir doğurabilir?
Deneyimli diplomat Kuneralp Ankara’nın Gerekli onayı seçimden sonra, yeni seçilecek Meclis’in toplanma durumuna nazaran en geç sonbaharda vereceği ve sorunu Fazla uzatmayacağı görüşünde.
Kuneralp, Türkiye’nin daha Evvel eski Danimarka Başbakanı Anders Fogh Rasmussen’in NATO genel sekreterliğine atanmasını veto ettiğini lakin müzakerelerin akabinde ittifakın siyasi ve askeri yapısı içinde birtakım konumlar elde etme karşılığında Rasmussen’in genel sekreterliğine onay verildiğini hatırlatıyor.
Levin de Erdoğan’ın 2017’de referandum öncesinde Hollanda ile de benzeri bir süreç yaşadığını lakin referandum sonrasında bağlantıların olağana döndüğünü anımsatarak, “Belki de İsveç için de gibisi Muhtemel olabilir. lakin benim kaygım hasarın bu Sefer daha uzun müddetli olması” yorumu yapıyor.
Son periyoda kadar Türkiye’nin İttifak üyelerine yalnızca Emniyet çıkarları nedeniyle talepte bulunduğuna yönelik algı bulunduğunu belirten Levin, lakin marjinal bir sağcı tarafından birden fazla İsveçlinin de yanlış bulduğu Kur’an yakılması teşebbüsünün NATO ile ilgisi bulunmadığına işaret ediyor.
Levin, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Pek Fazla müttefik tarafından bu olaya verilen reaksiyon bir seçim taktiği olarak görülüyor ve Erdoğan’ın İç siyasi gündemini NATO için stratejik açıdan Kıymetli bir gelişmenin önüne koyduğu manasına geliyor.”
Pek Fazla şeyin Mayıs seçimlerinin sonucuna bağlı olduğunu söyleyen Levin, Erdoğan’ın iktidarda kalması durumunda müttefiklerin Türkiye’yi ikna için üzerlerine düşeni yapmaya çalışması gerekeceğini belirtiyor.
“Bunun için göz önünde olmayan sopalar ve kamuoyuna Aleni havuçlar gerekebilir” diyen Levin, Türkiye’nin genişlemeyi seçimden sonra da engellemeye devam etmesi durumunda ise Türkiye-NATO bağlarında daha Önemli bir kriz riskinin oluşacağını kaydediyor.
Yorum Yok