Nursun Erel
Victor Hugo’nun yaklaşık 200 Yıl Evvel yazdığı “Notre Dame’ın Kamburu” romanından esinle, Riccardo Cocciante tarafından bestelenip sahneye konulan müzikal İstanbul’a ikinci Sefer geldi, 21 gösterimle ortalığı Yeniden kasıp kavurdu, dakikalarca ayakta alkışlandı ve gitti… Müzikali ikinci Defa hayranlıkla izlerken aklımdan geçen, “Ayasofya’nın müzikali yapılabilir mi” sorusunu Cocciante’ye sordum, “İçinde aksiyon, heyecan ve his bulunan bir metin yazılabilirse neden olmasın” dedi.
Cocciante, “Müziksiz Ömür olmaz” kelamıyla, sanatkarın müzikle dışa vurduğu Anlatım özgürlüğünün vazgeçilmezliğine vurgu yaparken, “kadınların günümüzde hâlâ baskı görmesine dayanamadığını, insanoğlunun savaşlardan bir türlü ders alamamasına da hayret ettiğini” anlattı.
Notre Dame’ın Kamburu müzikali,
ikinci Kez geldiği İstanbul’da Aka bir İlgi gördü
Notre Dame müzikalinin Zorlu’daki nihayet gösterimi öncesinde, bana randevu verdiği sahne gerisinde Cocciante ile konuşurken, “Acaba Victor Hugo bugün yaşasa müzikali beğenir miydi” diye de sordum, sohbetimiz şöyle gelişti:
– Müzikalin İstanbul’a ikinci gelişi, nihayet gösterimde bile salon Fazla doluydu, Türk seyircisinin fevkalâde ilgisini nasıl buldunuz?
İnanılmaz… Birinci seferde de (2018) Aka İlgi görmüştü. Aslında Notre Dame benim için de tam bir mucize. Bir şey muharrir, bir beste yapar lakin bunun ne kadar başarılı olacağını evvelce bilemezsiniz. Notre Dame bir mucize yarattı, aslında sahneye koyma sürecinde herkesle çatışma halindeydik, Örneğin müziklerin kelamlarını yazanlarla (Luc Plamondon) başta hiç uyuşamamıştık lakin çatışma halinden, fevkalade bir muvaffakiyete gidildi, tahminen de bu müzikalin gizemi burada. Sonuçta hepimizin ortasında bir elektrik oluştu. Oyunu yazan, aslında underground kaynaklıydı, koreograf Çağdaş şekilde birisiydi, Lakin hepsi bir ortaya gelince bu süper müzikal ortaya çıktı. Biz koreografide break dance bile kullandık. Mucize dememin sebebi, Notre Dame hangi ülkede, hangi lisanda sahnelenirse sahnelensin herkes bayıldı. Burada da izleyicinin Fazla sevdiğini anladım. Zira farklı, müzikal değil, opera değil, pop müzik konseri değil, Fazla yeni bir şey. Hikayenin sonunda üç şahıs ölüyor, tam bir trajedi fakat herkes Mesut ayrılıyor salondan. Nerede sahnelenirse sahnelensin Fazla kuvvetli tesir yaratıyor.
Sığınmacı Esmeralda
– Victor Hugo bugün yaşasa ve bu müzikali seyretse beğenir miydi sizce?
Ben Fazla beğeneceğini düşünüyorum. Aslında kendi ömründe da bir opera denemesi olmuş, bir operayı adapte etmiş, kelamlarını kendisi yazmış, hatta opera La Esmeralda diye sahnelenmiş, ancak yalnızca bir kez… Zira beğenilmemiş. Bence Hugo bugün yaşasa ve bizimkini seyretseydi Mesut olurdu. neden mi? Zira Ömür devam ediyor, onun yazdığının üzerine yeni bir şey inşa edilmiş, ömürde süreklilik var. O yüzden Mesut olurdu, ben sanatkarın geçmişe takılıp kalmaması gerektiğini düşünüyorum.
– Oyunun baş karakteri hoş Esmeralda bir sığınmacı, şu anda Türkiye’de milyonlarca sığınmacı ile ilgili Aka Sıkıntı yaşanıyor, bunu biliyor muydunuz?
Evet, bunu gördük, aslında bize anlatılmıştı, ayrıyeten Tüm ülkelerde tıpkı Sıkıntı var. İtalya’ya her gün tekneler dolusu mülteci ulaşıyor. Yıllar Evvel biz bu müzikal üzerinde çalışırken, göçmen probleminin Aka bir trajediye dönüşeceğini iddia etmiştik, lakin bu kadar Aka boyutlara ulaşacağını göremedik. Aslında Notre Dame, –eğer farklıysan ayakta kalabilmen zor- iletisi taşıyan bir müzikal. Nitekim mültecilik Fazla güç. Bir ülkede kabul edilmemek, garipsenmek, istenmemek Fazla Önemli bir sorun. lakin dünyanın yaradılışından beri bu bu türlü. Aslında mülteciler Fazla yaratıcı beşerler, içlerinde yaratma isteği var, müzikte Fazla başarılılar.
Şarkıların çevirisi önemli
– Türkiye yüzde 99’u Müslüman olan bir ülke, oyun bir katedralde geçiyor, Rahip Frollo aşkı ile dini inançları ortasında kalıyor, Türk halkının gösterdiği Aka ilgiye ne dersiniz?
Nereye gitsem sürprizle karşılaşıyorum, Örneğin Çin’e de gittik, Fazla farklı, farklı bir dünya lakin Notre Dame Fransızca oynandı ve Fazla sevildi. Kore’de birebir biçimde Fazla sevildi. Sekiz lisanda oynadık, fakat Çeviri Fazla ihtimamla yapılıyor. Ben Laf muharrirleri ile çalışırken onlara, “Tercüman üzere değil, bir sanatçı, bir Şair üzere yapın tercümeyi” diyorum. Yani kelamlar seyirciye kendi kültüründe de bir şeyler anlatmalı.
“Garou, Quasimodo rolünü istemedi”
– Notre Dame’daki Quasimodo (Kambur) rolü, Garou’yu da ünlü etti ve hepimiz onu Fazla sevdik, onu bu role nasıl seçtiniz?
Sadece o mu? Notre Dame’da başrolleri oynayanların hepsi ünlü oldu. Zati Notre Dame böyle bir potansiyeli olan bir müzikal. Kim oynasa ünlü oldu. Ben onlara “Şov yapmayı bırakın, kendi hissettiklerinizi dışa yansıtın” demişimdir daima. “Ruhunuzu, hislerinizi ortaya koyu” demiştim. Garou bize geldi, Rahip Frollo’yu canlandırmak istedi. Ben ve Laf müellifim Garou’nun sesini duyunca, “Waaaw” dedik, “Frollo’yu değil, Quasimodo’yu oynamalı” dedik. “Sen Quasimodo’sun” dedik. lakin “Yok yok onu oynamam” dedi.
– Neden?
Çünkü Quasimodo nahoştu, Garou güzelliğini göstermek istiyordu.
Quasimodo (Garou) ve Esmeralda
“50 yaşında Esmeralda olmaz”
– Sanki o eski oyuncuların müzikalde tekrar oynaması üzere bir ihtimal olabilir mi? Epey Yıl sonra nostaljik olmaz mıydı?
Evet, erkek rolleri için bu Talih olabilir ancak biliyorsunuz yıllar içinde ses yıpranıyor. Fizik de bozuluyor. lakin Esmeralda rolü için bu Mümkün değil. Sizce o, (Helena Segara) 25 Yıl sonra bir genç kızı, bir bakireyi oynayabilir mi? İnandırıcı olur mu 50 yaşındaki bir Esmeralda? Tam aksisi, Fazla genç ve alımlı olmak zorunda Esmeralda. Aslında erkeklerde de ses yıllar içinde değişiyor, tenordan aşağı iniyor, baslara dönüşüyor ses. Halbuki ben Fazla tizler kullandım müzikalde…
Ayasofya müzikali
– Ayasofya’yı gördünüz mü hiç?
Evet, bu sefer değil ancak evvelki gelişimde gitmiştim.
– Sizce Evvel katedral, sonra müze, artık cami olan Ayasofya’nın hikayesine, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethine ait bir müzikal yaratılabilir mi?
Neden olmasın? Yalnız Hikaye Fazla hareketli olmalı. Şayet bu türlü heyecan dolu, hareketli bir Hikaye yazılırsa, insanı, hisleri yansıtan bir Hikaye olarak bana Teklif edilirse neden olmasın? Bizans’tan Konstantinopolis’e dönüşüm, sonra İstanbul… lakin insan ögesi, devinim (action) ve hisler kesinlikle olmalı içinde.
Ayasofya
– Müziksiz bir dünya düşünebilir misiniz? Her geçen gün daha tutucu bir atmosfere sürükleniyor Türkiye. Konserler iptal ediliyor, Bazen sanatkarlar mahpusa bile girip çıktı, bu yüzden soruyorum…
Şu siyaset değil mi? Herkesin farklı seçimleri olabilir, dans müziği, aşk müzikleri, hüzünlü yahut Şen melodiler. Ben şahsen müziksiz Ömür düşünemem. Bence insan birinci yaradılışında Evvel fotoğraf çizmiş, sonra müzik söylemeyi öğrenmiştir. Müzik yüzyıllardır Mevcut ve toplumsallaşmayı, birliktelikleri sağlamış, ruhunuzu yüceltmiştir, Fazla kıymetlidir. Ben etnik müziğe de, hatta rap’e bile bayılırım, ruhunuzu yansıtır. Beşerler özgürlük istiyor, daha Çok özgürlük… Dünya kurulduğundan bu yana bu böyledir. Sanatkarlar haklarını, özgürlüklerini istiyorlar… fakat karşılarındaki siyasetçiler ellerindeki gücü kullanıyor. Sanatçı özgürce yaratmak, yaşamak ister, bu onun hakkıdır.
“İnsanoğlu asla geçmişten ders almıyor”
– Ve kadınlar… Bayan sanatkarlar da bir mektupla bu duruma Başkaldırı ettiler?
Ben bunu da anlamıyorum, bayanların baskı altına alınmasını. Onlar için Fazla güç tabii…Kadınlar ömrün ayrılmaz parçasıdır…Kadın ve erkek birbiri için vazgeçilmezdir. Bayan doğurgandır, yaratır zira. İnsanlığın başından bu yana, yüzyıllardır erkek daima gücünü kullanmıştır lakin bayanlar artık daha Çok özgürlük istiyorsa buna hürmet duymak gerekir.
– Saygon doğumlu oluşunuz, Cenk zıtlığınız da aklıma geldi, dünyanın pek Fazla yerinde hâlâ savaşlar sürüyor, ne düşünüyorsunuz?
Tek sözle çılgınlık… İnsanoğlu asla geçmişten ders almıyor… 2. Dünya Savaşı’nı Tüm vahşeti ile yaşadık ancak insanoğlu bundan bile ders çıkaramadı. Korkunç… Benim babam İtalyandı, âlâ bir işi ve hayatı varken, Mussolini başa geldiğinde “Ben artık burada yaşamak istemiyorum” diyerek İtalya’dan ayrılıp Evvel Afrika’ya, sonra Çin’e, sonra Vietnam’a gidip hayatını orada kuruyor. İşte benim Saygon hikayem budur.
Notre Dame de Paris müzikali İstanbul konserlerini tamamladı, bugünlerde Arnavutluk‘un başşehri Tiran‘da müzikali sahnelenecek. Daha sonra sırada ABD (New York), Güney Kore ve Çin bulunuyor.
Yorum Yok