Amsterdam, Hollanda
Hollanda’da yaşayan Türk vatandaşları için geçtiğimiz haftadan beri devam eden Türkiye Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilli seçimleri oylaması dört farklı merkezde yürütülüyor: Lahey, Amsterdam, Deventer ve Eindhoven. nihayet yıllarda Hollandalı Türklerin demokratik seçimlere iştirakini artırmak için yetkililerce pek Fazla adım atıldı. 1995’ten 2014’e kadar fakat Türkiye’deki sandıklarda oy verebilen göçmen vatandaş, 2017’den bu yana büyükelçilik ve konsoloslukta oyunu kullanabiliyor.
Biz Amsterdam’ın güneyinde oy kullanmaya gidiyoruz. RAI Kongre Merkezi’nde seçim sandıkları kurulu- yaklaşık bir haftadır Hollandalı Türkler uzun sıralara giriyor, memleketlerinin geleceğini belirleyecek o seçimde tercihlerini yapıyorlar. Ben de 1 Mayıs günü öğlen saatlerinde oy vermeye gidiyorum. Hafta sonu oy vermeye gidenler, uzun sıralarla karşılaşmıştı. Ofis çalışanlarının pazartesi günü kalkıp gelemeyeceğini düşünerek kendi kendime Fazla beklemeyeceğimi ümit ediyorum. Dizi yok, kolaylıkla içeri giriyorum. Çantam, üstüm içeri girmeden Evvel Denetim ediliyor ve X-ray aygıtından geçiriliyor. Etrafta uzun bir müddettir görmediğim sayıda Emniyet denetimi var. Kongre merkezinin önünde polis otomobilleri bekliyor.
Pazar günü sandık alanında çıkan hengameyi hatırlıyorum. Televizyonlarda gösterilen imgelerde bir Küme seçmenin yumrukları ve birbirlerine ettikleri küfürleri izlemiştik.
İçerideyim. Büyükçe bir alana 4-5 sandık kurulmuş. Yönlendirildiğim sandıkta Türlü partilerin vazifelileri beni karşılıyor. Sohbet ediyoruz ayak üstü. “Hayırlısı olacak” diyor konuştuğum bir sandık vazifelisi. “Umarım,” diyorum. Gülüşüyoruz. Biri telefonuyla kabine girmeyi deneyince küçük bir gerginlik hali yaşanıyor. “Tutanak tutalım” diye sesleniyor bir bayan. Beş dakika içinde oyumu kullanıp çıkıyorum bu sırada. Fizikî takviyeye muhtaç vatandaşlar için her şey planlanmış, yardım grupları hazır. Her yaştan insan var, çocukların eline Kırmızı balonlar verilmiş. Aklıma eskinin 29 Ekimleri geliyor.
İmzamı atarken pasaportumu Geri veren yaşlıca bir beyefendinin telefonunda Atatürk’ün fotoğrafını görüyorum. Bir Lahza Amsterdam’da olduğumu unutuyorum güya, Bakırköy’deyim. Cumhuriyet şölenleri, 23 Nisan dansları. Seçmendeki umudu görmemek elde değil. Seçim alanının içerisi, Türk bayraklarıyla dolu.
2022 yılı bilgilerine nazaran, yaklaşık 450 bin Türkiye kökenli vatandaşın yaşadığı Hollanda’da Türkiye genel seçimleri hayli dikkat cazibeli bir bahis haline geldi. Birkaç aydır televizyonlarda ve gazetelerde bahsedilen bu seçim, bu on yılın en Değerli seçimi olarak bahsediliyor. 6 Şubat sarsıntıları sonrasında, Hollanda vatandaşı ve hükümeti Türkiye’yle bir olmuş ve zelzele bölgesine 90 Milyon Euro’yu aşkın takviyede bulunmuştu. Bağış kampanyasının yüzü haline gelen Hollandalı Türk sanatçı Karsu, ülkedeki bütün destekçilere teşekkürlerini iletmiş ve Lokal basında Aka yer edinen o açıklamayı yapmıştı: “Hollanda, Fazla Aka bir kalbe sahip Ufak bir ülke.” Zelzeleler sonrası, Türkiye Het Parool üzere pek Fazla Hollanda gazetesinin İlgi odağı olmaya devam etti. Aka bir çöküntüyle baş başa kalmış olan Türkiye halkının geleceğinin, artık her zamankinden daha Fazla ellerinde olduğu konuşuldu.
Türk vatandaşlarının ulusal bağlılıkları, her ne olursa olsun, bariz bir halde devam ediyor. Sıklıkla kentin yakın bölgelerde oturarak komünitelerini koruyan Türkler, mahalle hissini Mevcut oldukları yerlerde yaşatıyor. Hollanda’da doğup büyümüş Türk arkadaşlarımın kimisi bu mahalle hissinin belirli bir cemiyet baskısına yol açtığını söyleyerek şikayetlerini lisana getiriyor. Lokanta, taksi, market üzere pek Fazla yerde karşılaştığım ve tanışıklık içinde olduğum yaşça Aka Türkler ise bu aile hissinden şad olduklarını belirtiyor. Milliyetçi ve muhafazakâr çizgi pek Fazla göçmen mahallesinde çarçabuk göze çarpıyor. Ancak, Berlin üzere Alman kültüründeki kentlere kıyasla, Türk milliyetçiliğinin Hollanda’da daha Geri planda kaldığı söylenebilir. Ülkeye adaptasyonları genel manada yüksek olan azınlık Türk kesim, iki milletin de Türlü taraflarını benimsemiş üzere gözüküyor. Bunun yanı sıra, memleketlerini sıklıkla ziyaret eden göçmenler, ülkenin değişimini birinci gözden gözlemleyebiliyor. Geçtiğimiz akşam taksisine bindiğim Türk sürücü bana burada Nakit kazanıp kazanmadığımı soruyor; “TL ile Avrupa’da nasıl Mevcut olunur ki” diyor. Taksicilik geliriyle Türkiye’nin pek Fazla noktasında mesken aldığını belirtiyor. “Seviniyorum sanma,” diye ekliyor.
Lahey merkezli Müstakil niyet kuruluşu Clingendael Enstitüsü’nün Nisan 2023’te yayınladığı “Hollanda’da Türk Diaspora Politikası” isimli siyasi tahlil raporuna nazaran, pek Fazla Türk göçmen Hollanda kültürünü daha merkeze koydukları için Türk seçimlerinde oy kullanmıyor. Rapora nazaran bu sene, Hollandalı Türk seçmenin yüzde 12’si oy verip vermeyeceğinden emin değil. Hollandalı Türklerin memleketlerini sık ziyaret ettikleri ve var ekonomik gerilemenin farkında oldukları belirtiliyor. Pek Fazla gazetecinin öne sürdüğü fikri doğrulayarak, analistler Türk diasporasının 2023 seçiminde daha faal rol oynayacağı kestiriminde bulunuyor. Muhalefete oy veren seçmenlerin Hollanda ve Türkiye’ye eş pahada bağlı olduğu gözlemlenirken, AKP seçmeninin Türk kültürüne daha yük verdiği belirtiliyor. Rapor müellifi Christopher Houtlamp, bu yorumun siyah-beyaz anlaşılmaması gerektiğinin altını çiziyor. Durumun siyah-beyaz olmadığı ortada; AKP kültürünün Hollandalı Türkler ortasında bir aile hissine evirildiği ise konuştuğum pek Fazla siyasi parti görevlisince belirtiliyor. Sohbet ettiğim TKP Hollanda Kolu yetkilisi, “AKP seçmeninde safi bir aile duygusu sabit; Özellikle genç seçmenler, epey apolitik bir hal sergiliyor” diyor.
Clingendael Enstitüsü raporuna nazaran, Hollandalı Türklerin oyları gitgide daha Aka bir Ehemmiyet taşıyor. Houtkamp, Türkiye’deki seçim sonuçlarının gitgide daha dar marjlarla belirlendiğini belirtiyor.
Kendi oyumu kullandıktan sonra süratli adım dışarı çıkıyor ve Kongre Merkezi’nin Çabucak yanındaki parka yönleniyorum. 1 Mayıs kutlamaları var- müzik sesleri, trompet yankıları duyuyorum. İran bayanlarının özgürlük savaşına dair pankartlar oluyor birinci gözüme çarpan. Kolektif bir farkındalık haline dönüşüyor emeği kutlamak. “Emekçinin yanındayız” diye bağırıyor biri. TKP ve TİP’in Amsterdam kollarıyla karşılaşmış oluyorum böylelikle. Yürüyoruz. Müzikler söyleniyor. Ciao Bella’yı duyuyorum bir İtalyan topluluğun ağzından.
TKP yetkililerinden biriyle görüşüyorum. “Burada huzur içinde yürüyoruz, evet, fakat aklımız Türkiye’de” diyor. “Tam burada” yanından geçtiğimiz konferans merkezini gösteriyor, “tam burada oy kullandık daima birlikte bu hafta sonu. Umudumuz hoş yarınlara.” Ben yavaşça veda ederken, eşi ve oğullarıyla birlikte yürümeye devam ediyorlar kalabalıkta. “Ailecek geldik. Türkiye’de de yürümek dileğiyle bir gün.”
Seçim sandıklarının hala Aleni olduğu o kongre merkezinin balkonuna çıkan Türk sandık vazifelileri, daima birlikte alkışlıyor geçen kalabalığı.
Hollanda öğrenci Topluluğu bayrağının altında yürüyen uzunca bir kızı görüyorum- sandık çalışanlarına gülerek el sallıyor: “Hoera!”
Eve dönerken haftalık alışverişim için uğradığım Türk manavla konuşuyorum yol üstü; mis üzere kokuyor meyveler. Kırmızı elma alıyorum bir kilo. 2 Euro’ya yakın geliyor. “Türkiye’den getirtiyorum aslında” diyor manav, birbirimizi tanıyoruz artık. “Türkiye’ye benzemez, bakma.”
Yorum Yok