Günce Akpamuk
BBC Türkçe
Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak seçimlerle ilgili bütün gelişmeler, Rusya ve Ukrayna’da da dikkatle izleniyor. 2022’ye, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan Cenk damga vurmuştu. Türkiye bu süreçte hem Rusya’ya uygulanan ambargoya katılmadı hem Ukrayna’ya insansız hava aracı satmayı sürdürdü hem de iki ülke ortasında arabuluculuk yaptı.
Türkiye, Rusya ve Ukrayna tahılının Karadeniz’den itimatla çıkarılması için varılan tahıl koridoru muahedesinde da en Kıymetli aktördü.
Rusya’nın Türkiye’ye günlük petrol ihracı Mart ayında 454 bin varili aşarak rekor kırdı, ki bu sayı Mart 2022’de 187 bin varildi. Moskova, Türkiye-Suriye olağanlaşma sürecinde Kıymetli rol oynuyor.
Rusya haber ajansı TASS’ın aktardığına nazaran, Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ile Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in başşehir Moskova’da bir ortaya geldiklerini, görüşmede Akkuyu Nükleer Santrali iç iki ülkenin gündeminde yer Meydan Aka güç projelerinin uygulama süreçlerinin ele alındığını söyledi.
Mersin’de inşa edilen santralin açılışı 27 Nisan’da yapılacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Putin’in Merasim için Türkiye’ye gelebileceğini ya da merasime online olarak katılabileceğini söylemişti. Peskov ise bu mevzuda şimdi bir karar alınmadığını söyledi.
Türkiye-Rusya ilgileri, AKP iktidarının Özellikle nihayet devrinde istikrar kazandı. Lakin münasebetler, 14 Mayıs’ta yapılacak seçimlerinin sonuca nazaran değişebilir.
‘Rus makamları için Erdoğan öngörülebilirlik demek, Kılıçdaroğlu baş ağrısı olacak’
BBC Türkçe’ye konuşan Rusya merkezli niyet kuruluşu Yeni Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin lideri (YETAM) Yuriy Mavaşev, “Rus makamları için Erdoğan; öngörülebilirlik, statükoyu sürdürmek demek. Kılıçdaroğlu yahut Öbür bir muhalefet adayı kazanırsa, Kremlin için Aka bir baş ağrısı olacak” diyor.
Yuriy Mavaşev, Rus medyasının Türkiye’de daha Fazla cumhurbaşkanlığı seçimlerine odaklandığını gözlemlediğini söylüyor.
Mavaşev’e nazaran Yurt dışından yayın yapan muhalefet medyası Erdoğan’a karşı Olumsuz bir hal sergiliyor. Devlet medyası ise tam Aksine “Türkiye’nin var önderinin zaferini Hayal ediyor”.
“Asıl sorun, ne muhalefetin ne de Kremlin’deki yetkililerimizin, Türk vatandaşlarının tercihleri ve görüşleri şöyle dursun, Türkiye yahut siyasi sistemi hakkında hiçbir fikrinin olmaması” diyen Mavaşev, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Onlara nazaran Türkiye’de her şey Rusya’dakiyle Derhal derhal tıpkı. Onlara nazaran Erdoğan ya Putin kadar düzgün ya da Putin kadar makûs.
“Rus gerçekleri temelinde oluşturdukları görüşlerini, Türkiye’ye yahut Türkiye’deki siyasi süreçlere empoze etmeye çalışıyorlar”.
‘Putin açıkça Erdoğan dışında Öbür bir lider tanımak istemiyor’
Yuriy Mavaşev, “Putin açıkça Erdoğan dışında Öbür bir lider tanımak istemiyor. Bundan yüzde 100 eminim. Onunla daha kolay, daha net” diyor.
Mavaşev’e nazaran bunun en Kıymetli nedeni, “Erdoğan ile Putin’in tıpkı lisanı konuşuyor olması”:
‘Kılıçdaroğlu, Rusya’da düzgün tanınmıyor’
Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı ve CHP genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, geçtiğimiz haftalarda Medya Günlüğü’nden Aydın Sezer’e “Rusya ile bağlarda dönemsel olmayan, dengeli siyasetlere dayanan uzun erimli, istikrarlı bir anlayışı önemsiyorum” demişti.
Kılıçdaroğlu’nun bu kelamları, Rus medyasında Olumlu karşılanmıştı.
Mavaşev, Rus makamlarının Kılıçdaroğlu’nu pek tanımadığını, onun gerisinde hangi güçlerin olduğunu ve bu güçlerin neyi temsil ettiklerini anlamaadıklarını söylüyor.
Kremlin ve Putin’in anlayışına nazaran, Erdoğan’ın bugünkü Türkiye siyasi arenasındaki en uygun seçenek olduğunu söyleyen Mavaşev, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
Mavaşev, Suriye ile alakaların normalleşmesinin seçimlerde Erdoğan’a Yardımcı olabileceğini vurgulayarak “Rus makamlarının Türkiye-Suriye bağlantılarının olağanlaşmasına yardım etmesinin nedeni de seçimler. Bu, Erdoğan’a seçim armağanı üzere bir şey” diyor.
Rus uzmanın bütün bunlarla Birlikte altını çizdiği bir diğer nokta ise Türkiye’nin Rusya’ya yaptırım uygulamamasına Karşın Ruslara yönelik pek Fazla kısıtlama uygulaması:
“Ruslar Mir kartlarını kullanamıyor. Ayrıyeten Türkiye’nin Enlem İthalat konusunda Problem çıkarmaya başladığına dair Fazla sayıda haber var. Münasebetiyle vatandaşlarımız için net olan bir şey var: Erdoğan, Putin ile ferdî olarak birçok bahiste hemfikir olsa bile, Rus halkı için bir Dost değil”.
‘Ukrayna belirli bir cumhurbaşkanı adayına Özel olarak odaklanmıyor’
Peki, Ukrayna’nın Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak seçimlerden beklentileri neler?
BBC Türkçe‘ye konuşan Atlantik Kurulu’ndan Ukrayna Hariç siyaseti uzmanı Yevgeniya Gaber, “Ukrayna, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın var hükümetinden dayanak aldı. Kırım iç toprak bütünlüğü konusundaki Fazla kuvvetli duruş, diplomatik görüşmelerin kolaylaştırılması, tahıl mutabakatı, esir takası, verilen askeri takviye, Bayraktar İHA’ları ve öteki mühimmat… Bunlar Ukrayna’da Fazla ancak Fazla takdir edildi” diyor ve ekliyor:
“Ancak Ukrayna, gerekirse Türkiye’nin yeni hükümetiyle çalışmaktan da Sevinç duyacaktır.”
Yevgeniya Gaber, Rus medyasında iki anne eğilimin dikkat çektiğini söylüyor: Putin ile Erdoğan ortasındaki kuvvetli ferdî bağlar üzerinden Rusya’nın Erdoğan’a verdiği dayanak ve Rusya hükümetinin Erdoğan’ın seçimi kaybetmesi ihtimaline karşı şimdiden ‘Buna Ukrayna’ya verilen dayanak neden oldu’ söylemi geliştirmesi.
Gaber, “Her iki eğilim de bize Rusya’nın asıl emelinin Türkiye-Ukrayna bağlarında Sorun yaratmak ve Natürel ki Türkiye’yi batı ittifakından, yani NATO, AB ve ABD’den koparmak olduğunu gösteriyor” diyor.
Türkiye ile Rusya ortasında yakın bir ekonomik işbirliği olduğunun altını çizen Gaber’e nazaran, Kremlin Türkiye’nin AB ve NATO ile alakalarını baltalamaya çalışıyor ve batı yanlısı bir Türkiye’den hoşlanmayacağını açıkça ortaya koyuyor.
Gaber, Ukrayna’nın Türkiye’de muhakkak bir cumhurbaşkanı adayına Özel olarak odaklanmadığını söylüyor. Buna neden olarak ise Türkiye’nin “kurumsallaşmış, tarihi ve klâsik olarak dostça bağlantılarda güvenilen bir devlet” olmasını gösteriyor.
Türkiye’deki seçimlerin Ukrayna’da bir spekülasyon konusu olmadığını belirten Gaber, Kılıçdaroğlu için ise şu yorumu yapıyor:
“Rus medyası onu birçok Vakit batı takviyeli Namzet olarak tasvir ediyor. Bugünlerde Rusya’da ABD’nin Kılıçdaroğlu’nu nasıl desteklediğine dair haberlerde artış olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle Rusya’da onun için ‘Türkiye için en uygun seçenek değil’ algısı var”.
Yorum Yok