Stockholm Memleketler arası barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), 2022 yılına ait global askeri harcamalar raporunu açıkladı.
Rapora nazaran, 2022’de global askeri harcamalar bir evvelki yıla kıyasla yüzde 3,7 artarak 2 trilyon 240 milyar dolara ulaştı. Bu meblağ, ülkelerin Yekün gayrisafi Yurt içi hasılalarının yüzde 2,2’sini oluşturdu. SIPRI raporlarına nazaran 2015’ten beri her Yıl artan global askeri harcamalar, 2022’de rekor tazelemiş oldu. Global askeri harcamaların 2013’ten 2022’ye kadar yüzde 19 arttığı kaydedildi.
Rapor, 2022’de dünya genelinde en Çok askeri harcama yapan ülkeleri de ortaya koydu. Türkiye, 10,6 milyar dolar ile listenin 23’üncü sırasında yer aldı. Bu meblağ, Türkiye’nin 2022’deki gayrisafi Yurt içi hasılasının yüzde 1,2’sine tekabül ediyor. Türkiye’nin global savunma harcamalarındaki hissesi ise binde 5 oldu.
Rapora nazaran, 2022’de Türkiye’nin savunma harcamaları bir evvelki yıla nazaran yüzde 26 azaldı. Böylelikle Türkiye’nin askeri harcamaları üç Yıl üst üste düşmüş oldu.
Raporda, Türkiye’nin 2022’de askeri harcamalarının nominal şartlarda yüzde 28 arttığına, fakat ülkedeki yüksek enflasyonun tesiriyle gerçek olarak yüzde 26’lık düşüş belirlendiğine dikkat çekildi. Bu oranın da Türkiye’nin askeri harcamalarında kaydedilen en Aka yıllık düşüşe işaret ettiği belirtildi.
SIPRI raporunda, her Vakit olduğu üzere ülkelerin nihayet 10 yıllık harcama trendine de yer verildi. Türkiye’nin savunma harcamalarının 2013 yılından 2022’ye kadar yüzde 15 oranında arttığı görüldü.
Altınbaş Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, Türkiye’nin 2022’deki savunma harcamalarını, evvelki yıllardaki SIPRI raporlarında ortaya koyulan datalarla karşılaştırarak yorumlarken dolar kurunda geçen Yıl yaşanan artış ve enflasyona dikkat çekti.
Kozanoğlu, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, “SIPRI’ye nazaran Türkiye’nin askeri harcamaları 2019’da 20,4 milyar dolarla Doruk yaptıktan sonra 2020’de 17, 2021’de 15,5 ve 2022’de 10,6 milyar dolara geriledi. 2022’de ortalama dolar kuru yüzde 86 arttı. Bunun sonucu TL bazındaki yüzde 28’lik nominal artış, enflasyonun gerisinde kalıyor. Çünkü 2022 ortalama enflasyonu yüzde 72,32’di. Demek ki TL bazında da gerçek bir gerileme Laf konusu” dedi.
Savunma harcamaları üzerine araştırmaları bulunan Prof. Dr. Gülay Günlük Şenesen de Türkiye’de nihayet yıllarda kur artış oranlarının enflasyonun üzerinde seyrettiğini, münasebetiyle dolar cinsinden bedellerde düşüşün “çok daha keskin” olduğunu vurguladı.
SSDF faktörü
Şenesen ayrıyeten, Türkiye’nin SIPRI tarafından 10,6 milyar olarak hesaplanan askeri harcamalarının içinde muhtemelen yalnızca bütçeden değil, Savunma Sanayii Destekleme Fonu’ndan (SSDF) yapılan harcamaların da yer aldığına dikkat çekti.
SSDF, 1985 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin modernizasyonunun sağlanması ve Türkiye’de Çağdaş savunma sanayiinin kurulması için Gerekli kaynağın, genel bütçe dışında devamlı ve istikrarlı bir formda temini emeliyle Merkez Bankası nezdinde buyruğunda kuruldu.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığının aktiflik raporlarında yer Meydan bilgiye nazaran, AKP iktidarı periyodunda yapılan kanun değişiklikleri ile güvenlik genel Müdürlüğü ve ulusal İstihbarat Teşkilatının istihbarat ve güvenliğe ait tedarik taleplerinin de bu fondan karşılanması sağlanıyor. Savunma Sanayii İcra Komitesi kararları kapsamında harcanan SSDF, TSK ve öbür Emniyet güçlerinin muhtaçlıklarının “hızlı bir şekilde” tedarikini sağlamak üzere oluşturulan “etkin ve esnek” sistemin Temel sistemlerinden biri olarak tanımlanıyor.
Bu fondan yapılan harcamalara ait bilgiler ise “gizli” olduğu gerekçesiyle kamuoyuna açıklanmıyor.
En Fazla ABD harcadı
SIPRI’nin 2022 raporuna nazaran, en Çok askeri harcama yapan ülke ise Yeniden Aleni Uzaklık Amerika Birleşik Devletleri (ABD) oldu. Global askeri harcamaların yüzde 39’u ABD tarafından yapıldı. ABD’nin 2022’de asker harcamaları yüzde 0,7 artarak 877 milyar dolara yükseldi. ABD’nin gayrisafi Yurt içi hasılasının yüzde 3,5’ine denk gelen bu fiyatın içinde, Ukrayna’ya yapılan ve 19 milyar doları bulduğu kestirim edilen askeri yardım da yer aldı.
ABD’yi bu Yıl da Çin izledi. Çin’in askeri harcamaları bir evvelki yıla kıyasla yüzde 4,2 artarak 292 milyar dolar oldu. Bu meblağ, askeri harcamalarını 28 yıldır üst üste artıran Çin’in 2022’deki gayrisafi Yurt içi hasılasının yüzde 1,6’sına tekabül ediyor.
Ukrayna’yı işgalinin akabinde savunma harcamalarını artıran Rusya ise listede iki basamak yükselerek üçüncü sırada yer aldı. Rusya, savunma harcamalarını 2022’de 2021 yılına kıyasla yüzde 9,2 artırarak 86,4 milyar dolara çıkardı. Bu fiyat, Rusya’nın 2022’deki gayrisafi Yurt içi hasılasının yüzde 4,1’ine denk geliyor.
Savunma harcamalarını yüzde 6 artırarak 81,4 milyar dolara yükselten Hindistan dördüncü, yüzde 16’lık artışla 75 milyar dolar harcayan ve 2022’de listede üç basamak yıkarı çıkan Suudi Arabistan ise beşinci sırada yer aldı.
Küresel askeri harcamaların yüzde 63’ü, listenin birinci beş sırasındaki ülkeler tarafından yapıldı.
Almanya Yine yedinci sırada
Savunma harcamalarını 2021’e kıyasla yüzde 2,3 artıran Almanya ise 55,8 milyar dolar ile yedinci sıradaki yerini korudu.
Bu meblağ, Almanya’nın 2022’deki gayrisafi Yurt içi hasılasının yüzde 1,4’üne tekabül ediyor. Almanya’nın nihayet 10 yıldaki askeri harcamalarını üçte bir oranında artırdığı görüldü.
Ukrayna etkisi
Askeri harcamaların 2022’deki artışında Rusya’nın Ukrayna işgali Değerli rol oynadı.
Avrupa’da askeri harcamalar 2022 yılında yüzde 13 arttı. Bu, Avrupa’da Soğuk Cenk periyodunun akabinde kaydedilen en Aka yıllık artış oldu. Bu Dizi dışı artışta, savaşan taraflar Rusya ve Ukrayna’nın askeri harcamalarında Önemli oranda artışa gitmelerinin yanı Dizi öbür birçok Avrupa ülkesinin de 2022’de işgalin akabinde askeri bütçelerini artırması tesirli oldu.
Ortadoğu ülkeleri askeri harcamalarını yüzde 3,2 artırırken Asya ve Okyanusya ülkelerinin harcamalarındaki artış yüzde 2,7 oldu.
Askeri harcamalarını Oran olarak en Fazla artıran ülke Ukrayna oldu. Ukrayna’nın 2022’deki askeri harcamaları yüzde 640’lık artışla 44 milyar dolar oldu. Bu meblağ, Ukrayna’ya Cenk nedeniyle yapılan ve 30 milyar dolar olarak hesaplanan milletlerarası mali yardımı içermiyor. 44 milyar dolarlık askeri harcama, SIPRI listelerinde birinci Sefer birinci 15’e giren Ukrayna’nın 2022’deki gayrisafi Yurt içi hasılasının yüzde 34’üne denk geliyor.
Askeri harcama yükü en Çok olan ülkeler sıralamasında birinci basamakta yer Meydan Ukrayna’yı Suudi Arabistan izledi. Suudi Arabistan’ın 2022’de askeri harcamalarının oranı, gayrisafi Yurt içi hasılasının yüzde 7,4’üne tekabül etti.
Yorum Yok