Temelli: Bir yıldır uydurma bir sistemle yönetiliyoruz

DW Türkçe: Sezai Beyefendi, uzun bir seçim süreci geride kaldı. Bu süreçte en akılda kalan noktalardan biri de, sizin 31 Mart öncesinde ve sonrasında daima ‘HDP’nin iktidarın adayına oy vermeyeceği’ sözlerinizi tekrarlamak zorunda kalmanız. HDP’nin tıpkı soruyu tekraren kere yanıtlamak zorunda kalmasının sebebi nedir?

Sezai Temelli: Evet, değişik bir şey. Neden HDP’ye bu kadar suçlama, bu kadar taarruz var? HDP üzerinde neden bu derece spekülatif siyaset var? Türkiye siyaseti çok sıkışmış, çok kutuplaşmış bir siyaset. Hatta Türkiye siyasetinin bugün hem iktidar hem de muhalafette olan siyasi dinamikleri, siyaset üretemez hale geldiler. Kürt problemini çözmeye dair çok hamasetli ve kararlı bir adım attık. Bu mevcut siyaseti ve onu muhafaza peşinde olan iktidarı ziyadesiyle etkiledi. Bu yüzden bu sorular bir cevap arama soruları değil, bu sorular bir itham sorusu. Bu sorular, HDP’yi suçlayan, HDP’yi yok sayan, siyasetini görünmez kılmaya çalışan sorular. Türkiye halklarının problemlerine deva olmayan bir siyasetle karşı karşıyaydık. Bu, bizim açımızdan, Türkiye açısından kritik bir eşikti. 31 Mart ve 23 Haziran’da bu eşik geçildi.

“Mektubu sağlıklı yorumlamamızın sonuçlarını birlikte aldık”

Seçime birkaç gün kala Abdullah Öcalan’ın mektubu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından ekranlarda değerlendirildi. Partinize yönelik operasyonlar, tutuklamalar ve sizlere yöneltilen “terör örgütü bağlantıları” üzerinden bu siyasi hamleyi nasıl değerlendiriyorsunuz?

31 Mart’a giden süreçte daima suçlandık. Terörist olduk, kovulduk, dinsiz olduk, akla hayale gelmeyecek her türlü hakaret, suçlama ve akınla karşı karşıya kaldık. 23 Haziran’a giderken, Cumhur İttifakı bir taktik değişikliğine gitti. Kürtlere sevimli gözükelim taktiğine geçtiler. Kürt kardeşlerim, Kürtler ciğer parem, Kürtçe bir iki söz, Kürdistan sözcüğünün rahatça kullanımı ve buna yönelik ataklar geldi. Bunu yaparken de yeniden HDP’nin içinde güya bir kırılma varmış, bir iktidar savaşı varmış üzere bir senaryo da devreye sokulmaya çalışıldı.

Abdullah Öcalan’ın mektubu üzerinden de bu senaryo güçlendirmeye çalışıldı. Fakat hem daha evvelki bildirileri ve mektubu bütünlüklü okuduğunuzda aslında iktidarın kurgulamaya çalıştığı siyasete karşı çıkan, toplumu demokratik siyasete davet eden ve demokratik tahlil konusunda inisiyatif almaya davet eden bir yerde duruyordu. Muhakkak sözcükleri, kendi cümle bütünlüğünden koparıp ele aldığınızda farklı farklı yorumlamanız mümkün. Lakin biz Öcalan’ı 2013’ten beri çok güzel anlayıp, takip ediyoruz. Tekrar tıpkı biçimde yorumladık. Sağlıklı biçimde yorumladığımızın sonuçlarını da esasen daima birlikte yaşadık.

“Mesafe sorunu iktidarın HDP‘ye yönelik bir kara propaganda malzemesi”

HDP kitle partisi olmak istiyor. Terörle ve PKK ile ortasına aralık koyduğunu tekrarlıyor. Lakin Öcalan iletileri, partinizi bazı seçmenler nezdinde temaslı kılıyor. Bu ikilemi nasıl aşmayı planlıyorsunuz?

Burada bir ikilem yok. Ara problemi iktidarın HDP’ye yönelik bir kara propaganda materyali. Tıpkı ‘Türkiye partisi misiniz, değil misiniz’ sorusu üzere. Biz cevaplarımızı çok net verdik. Biz Türkiye partisiyiz. Bizden hem niteliksel olarak hem de siyaset olarak daha Türkiye partisi olma özelliği gösteren öbür bir parti yok. Türkiye’nin en temel problemi herkesin üzerinde mutabık kaldığı, Kürt sorunudur. Kürt sıkıntısı aşılmadan, demokrasi sorunu da aşılmıyor. Kürt problemini aşabilmeniz için PKK ve Sayın Öcalan sorununu de yanlışsız tanımlamanız lazımdır. Kürt sorununun muhatabı Öcalan’dır.  Dört yıl boyunca Öcalan mutlak tecrit altındaydı. Hiçbir bildirisi topluma ulaşmıyordu. Dört yıl boyunca Türkiye’nin geldiği hale bakın. Hasebiyle bu tezimiz, doğrudur. Kaldı ki, 2013-15 ortasında şahsen devlet, AKP iktidarı bunu yapmıştır. Bu manasıyla 2013- 2015’e baktığımızda, yeni söylemiş olduğumuz bir şey değil. Biz demokratik siyasetin içinde Türkiye’de siyaset yapan bir partiyiz. Uzaklık, devletle PKK ortasındaki bir aralık. İster masa aralığına indirirler, görüşme sürdürürler, isterlerse top aralığına çıkarırlar, savaşırlar. Zati savaş devam ediyor. Bakın, daima hudut ötesi harekat, daima hava bombardımanı. Demek ki bu arayı tercih ediyorlar.

Kürt seçmen ya da HDP seçmeninin İstanbul seçim sonucu üzerindeki tesirini nasıl tanımlıyorsunuz? İstanbul’da İmamoğlu’nun “HDP’li kardeşlerim” ifadelerinin siyasi iklim üzerinde de tesirli olabileceğini düşünüyor musunuz?

Olmalı… Gerçek bir yaklaşımdır. HDP, seçim sonuçlarını direkt belirleyen partidir. Türkiye’de 31 Mart’taki belirleyici gücü çok nettir. 23 Haziran’da da 31 Mart’tan çok daha güçlü bir inisiyatif alarak seçim sonuçlarını belirlemiştir. Öbür hiçbir faktör bu kadar tesirli değildir. Bu hem istatistiki açıdan hem de sokaktaki müşahedelere nazaran böyledir. Tartışmaya açık bir husus değildir. Sayın İmamoğlu’nun yaklaşımı, öbür muhalefet partilerinin yaklaşımı olsun, aslında memnuniyet vericidir. Yalnız bu hususta samimi olmak, tahlile yönelik de buluşmaları sağlamak kıymetlidir. O yüzden demokratik Anayasa daveti yapıyoruz. Toplumsal barış daveti yapıyoruz. Bunlara hassas olma vaktidir. Sayın İmamoğlu, İstanbul Büyükşehir Belediye Lideridir ve ben inanıyorum ki bütün İstanbulluları, Kürdü, Türkü, bütün inançları Alevisi Sünnisi, kim varsa İstanbul’da hepsini kucaklayacaktır, eşit yurttaşlık anlayışıyla bir mahallî idare sergileyecektir. Kendisine muvaffakiyetler diliyorum.

“Türkiye‘de faşizm şartları vardır”

Tıkanan ve daima başa saran bir barış ve tahlil süreci var… Siz seçim gecesi de bir defa daha “üçüncü yol demokrasinin” altını çizdiniz. Üçüncü yol demokrasinin farkı nedir?

Üçüncü yol demokrasinin en temel tezlerinden biri demokratik anayasadır. Bir darbe anayasasının yamalı bohça haline geldiği bir anayasamız var. Anayasa değişikliğiyle Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi denen, uydurma bir sisteme geçtik. Son bir yıldır da bu türlü yönetiliyoruz. Aslında yönetilemiyoruz. Türkiye halkları, toplumu, işçileri, sivil toplum örgütleri, sendikaları yani siyaset ismine kelam söyleyecek her yapı, anayasasını yapmalı. Bunun için de birinci adımı meclis atmalıdır. Türkiye’nin toplumsal barışı son dört yılda adeta dinamitlendi. Toplumsal barış ismine hiçbir şey ayakta kalmadı. Münasebetiyle toplumsal barış ismine adımlar atılmalı. Lakin bunlar doğal ki müzakereci bir anlayışı, diyaloğu gerekli kılar. HDP bu kendi durduğı yerden bu sıkıntıda sorumluluk almaya devam ediyor. Lakin çabucak şunu da belirteyim ki, Türkiye’de faşizm şartları vardır. Faşizmle çabada de asla tereddüte düşülmemelidir.

Evet, meclise davet yaptınız, meclisteki partilerden bu mevzuda bir reaksiyon alabildiniz mi?

Henüz almadık. Lakin inancımı koruyorum.

“Bu siyasi sistem bu ülkenin tarihine, kültürüne, politik yapsına uygun değil”

Başkanlık sisteminin resmen uygulanmaya başlanmasının üzerinden bir yıl geçti ve sistem muhalefet tarafından tekrar tartışılmaya açıldı. Sizin bu süreçte rolünüz, amacınız ne olacak?

Cumhurbaşkanının son demecine baktığımızda, Cumhurbaşkanı yalnızca bir belediye başkanlığı kaybedildi, dört yıl boyunca iktidardayız. Gerekli ıslahatları tekrar biz yaparız yaklaşımında. Genel bir diyalog yerin gelişmesi, parlamentonun inisiyatif alması konusunda bir yaklaşımını şu an için gözlemlemek mümkün değil. Zira temel sıkıntı burada bir başkanlık rejimi tartışması çerçevesi değil, temel sorun Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi bu ülkenin tarihine, kültürüne, politik yapsına, sosyolojisine uyumlu bir sistem değil. Burada bir siyasal sistem sorunu var. Bu yokmuş üzere yaparak ne demokratik Cumhuriyeti gerçek manada inşa edebilirsiniz ne de demokratik bir anayasa yapabilirsiniz. Bir yıl önceye nazaran daha güzel mi daha makûs bir yerde miyiz? Türkiye’de işsizlik, iş cinayetleri bu derece artıyorsa, personel cinayetleri içinde daha fazla mülteciler ömrünü kaybediyorsa ve Suriye probleminde tahlil üretemeyen bir iktidar karşınızdaysa, bu problemlerin nasıl birbiriyle ilintili olduğu tabiatıyla açığa çıkıyor. Bu topyekün yönetememe halidir.

“Yargı Kürt sıkıntısında daima iktidara bağımlı oldu”

Eski eş liderleriniz cezaevinde. Haklarındaki suçlamalara kanıt olarak iddianamede yer alan sözler, bugün iktidar tarafından da kullanılıyor. Bu bahiste nasıl bir adım atmayı düşünüyorsunuz?

Bir yargı ıslahatı tartışmaları var. Önümüzdeki günlerde meclise de bir paketin gelme mümkünlüğü var. Öncelikle bu ıslahatın gerçek manaya kavuşabilmesi için haksız hukuksuz yere cezaevinde tutulan herkesin özgür kalmasını, özgür kalmasını istiyoruz. Terörle Çaba Kanunu üzere Türkiye’nin kapalı anayasası olan aslında bütün demokrasi güçlerinin başında Demokles’in kılıcı üzere sallanan bu düzenlemeden Türkiye kurtulmalı. Arkadaşlarımızın belgelerinde bir tane suça dair bir tane kanıt kelam konusu bile değildir. Savcının, mahkemenin yorumu vardır. Bu kadar keyfi nasıl yorum yapıyorlar? İşte bu hususlardan. Talimatlı bir yargı kelam hususudur. Geçmiş davalara bakın, son üç beş yıla değil, son 30-40 yıla… Birebir senaryoyu görürsünüz. Yargının nerede taraflı ve bağımlı hareket ettiği problemini ele aldığınızda, iktidar ve Kürt sıkıntısına yaklaşımının belirleyici olduğunu çok net görürsünüz. Bugün de karşı karşıya olduğumuz bahis budur.