DW Türkçe’nin Memleketler arası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) Amel birliğiyle yürüttüğü Gölge Diplomatlar (#ShadowDiplomats) araştırmasına nazaran, Türkiye’de yabancı ülkeleri temsil eden fahri konsolosların en az 50’si skandallar, soruşturma ve davalarla kamuoyunun gündemine gelmiş isimlerden oluşuyor.
Üç yüzü aşkın sayıyla Fazla sayıda fahri konsolosa konut sahipliği yapan Türkiye’nin yükümlülüklerinden biri de bu şahıslar hakkındaki soruşturma ve davaları temsil ettikleri devletlere bildirmek. DW Türkçe’ye konuşan emekli diplomat Yalım Eralp, “Bir fahri konsolos rastgele bir suçlamayla karşılaştığında Mahallî makamlar bunu temsil ettiği ülkeye bildirir. Bildirmek zorundadır. Bildirir ve der ki bu kişinin fahri konsolosluğundan vazgeçin. O Vakit o ülke de vazgeçer” diyor.
Ancak araştırma, Türkiye’de bulunup da bu temsil hakkını elde edenlerin yaklaşık yüzde 16’sının, hakkındaki suçlamalara Karşın vazifesine devam eden ya da isminin karıştığı gözaltı, soruşturma ve davalardan sonra fahri konsolos seçilen şahıslardan oluştuğunu ortaya koydu.
Fahri konsolosluk alanındaki kuralları düzenleyen Viyana Sözleşmesi’ne 1976’da taraf olan Türkiye, taraf devletler için bağlayıcı olan bu mukavelenin bütün hükümlerine uymak zorunda.
Viyana Mukavelesi’nin 42’inci maddesi ise “tutuklama, gözaltına alma yahut kovuşturma hallerinin yazılı olarak bildirilmesi” başlığı altında, “Bir konsolosluk işçisi mensubunun tutuklanması, gözaltına alınması yahut cezai bir kovuşturmaya tabi tutulması halinde, kabul eden Devlet durumdan konsolosluk şefini en kısa vakitte haberdar etmekle yükümlüdür” diyor. Birebir kontratın 58’inci maddesinin ikinci fıkrasına nazaran ise bu unsur fahri konsolosluk memurları için de geçerli.
DW Türkçe’ye konuşan emekli diplomat Ünal Çeviköz, fahri konsolosların Viyana Sözleşmesi’ne nazaran rastgele bir dokunulmazlıkları olmadığını, bulundukları ülkelerin vatandaşları olarak o ülkenin kanunlarına tabi olduklarını vurguluyor. (Konsolosluk işleriyle ilgili olduğunu beyan ettikleri işler hariç)
“Dışişleri Bakanlığı bildirmeli”
Eğer bir fahri konsolos hakkında rastgele bir cezai süreç varsa bu durumun o kişiyi görevlendiren ülkeye bildirme yükümlülüğünün Dışişleri Bakanlığı’na ilişkin olduğunu Anlatım eden Çeviköz, “Herhangi bir biçimde bir yolsuzluğa bulaştığı hakkında bir İlan yahut bir bilgi gelirse, o Vakit o fahri konsolosu görevlendiren ülke, onun kendisini temsil etmesinden artık hoşlanmaz ve o kişiyi vazifeden azleder. Bu türlü bir durum benim hatırladığım kadarıyla bir Örnek olarak yok” diye konuşuyor.
Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’de Öbür bir ülkenin fahri konsolosluğunu yürüten ve hakkında soruşturma yahut dava açılan kaç kişinin ilgili ülkelerin temsilciliklerine bildirildiğine dair sorumuzu yanıtlamazken DW Türkçe’ye konuşan kimi fahri konsoloslar, isimlerinin geçtiği dava ya da soruşturmalarla ilgili temsil ettikleri ülkelerden rastgele bir İkaz ya da bildirim almadıklarını belirttiler.
Dört soruşturma bir dava
Eylül 2012’den itibaren bir AB ülkesi olan Hırvatistan’ın Antalya fahri konsolosluğu vazifesini yürüten Amel insanı Fettah Tamince hakkında bu vazifesi sırasında “Fethullahçı Terör Örgütü-FETÖ” ile bağlı dört başka soruşturma ve bir dava açıldı.
Tamince’nin “FETÖ’ye yardım ve üyelik” suçlamalarından yargılandığı Biricik dava dört Yıl sürdü. Konya’da görülen davada mahkemeden Mart 2019’da beraat kararı çıktı.
Tamince hakkında Nisan 2016’da “FETÖ üyesi olmak” ve “dolandırıcılık” suçlamalarıyla açılan soruşturmaya da üç ay sonra takipsizlik kararı verildi. vuruş teşebbüsünün akabinde ise hakkında “nitelikli dolandırıcılık, zimmet, itimadı berbata kullanma ve FETÖ’ye Üye olmak” cürümlerinden yeni bir soruşturma daha açıldı. Soruşturmaya Mayıs 2018’de verilen takipsizlik kararı, üç ay sonra itiraz üzerine kaldırılırken bu karara da itiraz edilmesi üzerine takipsizlik kararını kaldıran hakimlik, Eylül 2018’de kendi kararını bozdu. Yargıtay en nihayet Temmuz 2020’de soruşturmada verilen bu iki takipsizlik kararını bozarak tekrar soruşturmanın yolunu açtı.
Hırvatistan Dışişleri’nde kayıtlı
Söz konusu dava ve soruşturmalar 2015 yılından bu yana devam ederken resmi kaynaklar, Tamince’nin Hırvatistan’ın fahri konsolosluğunu yakın bir tarihe kadar sürdürdüğünü gösteriyor. Hırvatistan Dışişleri Bakanlığı’nın ICIJ takımıyla paylaştığı resmi fahri konsoloslar listesine nazaran Tamince, Eylül 2022’de dahi bu unvana sahipti. Hırvatistan’ın Ankara Büyükelçiliği’nin web sitesinde de Tamince hala ülkenin Antalya Fahri Konsolosu görünürken T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın diplomatik portal kısmında bu bilginin yer almaması dikkat cazip. Bu üzere çelişen bilgiler bu husus hakkında yeteri kadar şeffaflık olmadığını da gösteriyor.
Geçen yılın Nisan ayında Hırvatistan’ın Antalya için yeni bir fahri konsolos adayı belirlediği haberlere yansırken, Tamince’nin fahri konsoloslukla ilgili faaliyetlerinin ne olduğuna dair kamuya Aleni kaynaklarda hiçbir bilgiye rastlanmıyor. Fettah Tamince mevzuyla ilgili sorularımızı yanıtlamadı.
Ülkede otel yatırımı var
Turizm ve otel işletmeciliği faaliyetleriyle öne çıkan Tamince’nin Hırvatistan’da yatırımları da bulunuyor. Tamince, Hırvatistan’ın Dubrovnik kentinde Rixos Premium otelinin sahibi olan Hotel Libertas şirketinin sahibi.
ICIJ’in yayınladığı Paradise Papers ve Pandora Papers sızıntılarında Tamince’nin offshore şirketlerle kontakları ortaya çıkmıştı. 2021 yılında ise Fettah Tamince’nin ortağı olduğu “Bodrumbir” şirketinin, Ziraat Bankası’ndan 277 milyon lira “usulsüz” kredi çekerek Cennet Koyu’nda 700 dönümlük halk yeri satın aldığı gündeme geldi. Danıştay ihaleyi iptal etti lakin karar uygulanmadı.
Fettah Tamince’nin hakkında açılan dava ve soruşturmalara Karşın Hırvatistan’ın Antalya fahri konsolosluğu misyonuna devam etmesi, Dışişleri Bakanlığı’nın bu dava ve soruşturmaları Hırvatistan yetkililerine bildirip bildirmediği konusunda soru işaretlerine neden oldu.
Hırvatistan Dışişleri Bakanlığı da ICIJ ortaklarının bahisle ilgili sorusunu karşılıksız bıraktı.
Belize Biricik soru sormadı
“FETÖ gözaltıları” ile kamuoyunun gündeme gelip o Devre fahri konsolosluk misyonunu sürdürenler ortasında Amel insanı Mustafa Çıkrıkçıoğlu da bulunuyor. Demir, çelik ve maden kesimlerinde aktiflik gösteren Çıkrıkçıoğlu, Ağustos 2016’da “FETÖ”nün mali yapılanmasına yönelik yapılan operasyonda gözaltına alındı. Türkiye İşadamları ve Endüstriciler Konfederasyonu (TUSKON) ile ilişkilendirilerek gözaltına alınan Çıkrıkçıoğlu sözü alındıktan sonra tıpkı gün içinde hür bırakıldı.
Çıkrıkçıoğlu, 2010 yılından beri Belize’nin İstanbul fahri konsolosluğu vazifesini sürdürüyordu. Gözaltı kararından sonra misyonuna uzun müddet devam eden Çıkrıkçıoğlu, Belize devletinin bu hususta kendisine hiçbir şey sormadığını söyledi.
Darbe teşebbüsünden sonra Türkiye’ye yatırımcı daveti için oluşturulan heyetlerde de yer Meydan Çıkrıkçıoğlu’nun misyonuna Kasım 2021’de hiçbir münasebet gösterilmeden nihayet verildi.
Şirketlerinin Belize ile hiçbir ticari alakası olmadığını vurgulayan Çıkrıkçıoğlu, fahri konsolosluk misyonuna getirildiğinde Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanvekili olduğunu ve o Devre hiçbir ticari faaliyeti olmayan Belize ile Türkiye ortasındaki ticari ilgileri geliştirmek için çalıştığını söyledi. Çalışmaları sonrası Belize vatandaşlarına Türkiye’de vize muafiyeti sağlandığını belirtti.
Fahri konsolosluk misyonunun neden iptal edildiğini şimdi anlamadığını Anlatım eden Çıkrıkçıoğlu, “Takdir devletimizin” dedi.
Hayali İhracat soruşturması
Bir fahri konsolosun bu vazifeye gelmesi için hem bu temsili talep eden hem de fahri konsolosa mesken sahipliği yapan ülkenin onayı gerekiyor. Fakat bu vazifeye seçilmeden Evvel hakkında gözaltı kararı çıkan yahut Anlatım veren fahri konsoloslar da Laf konusu.
Bu isimlerden biri de AKP’li İçişleri eski Bakanı Abdülkadir Aksu’nun oğlu ve ASC hukuk ofisinin sahibi Avukat Murat Aksu.
Kamuoyuna yansıyan bilgilere nazaran Aksu, Mart 2005’te İstanbul’da bir hayali İhracat soruşturması kapsamında Anlatım verdi. Aksu hakkında daha sonra takipsizlik kararı çıktı.
Hürriyet Gazetesi’nin haberine nazaran Laf konusu soruşturma 1999 yılında Aksu’nun Yönetim şurası üyesi olduğu Kalpeks Kalyon’un hayali İhracat yaptığına ait savlar münasebetiyle açılmıştı. Gümrük Müsteşarlığı’nın resmi yazısında, Kalpeks Kalyon’un Polonya’daki Dajo Sp isimli şirkete 666 bin dolarlık İhracat yaptığı belirtilirken Interpol, Dajo Sp’nin firma kaydının olmadığı ve adresinde bu türlü bir firmanın bulunmadığını tespit etmişti. Tabirinde Kalpeks Kalyon’un dokümanlarının Düzmece olmadığını belirten Aksu, bu firmayla fiilen bir illiyet bağı olmadığını, imzası lazım olduğunda imza attığını söylemişti.
Mayıs 2011’de Burundi İstanbul Fahri Konsolosu olarak atanan Aksu, Burundi Büyükelçiliği’nin resmi web sitesine nazaran misyonuna devam ediyor. Aksu, hayali İhracat argümanları ve bu tezlerin fahri konsolosluk sürecinde sorulup sorulmadığına ait sorularımızı yanıtlamadı.
Aynı vakitte TFF reis Vekili olan Murat Aksu’nun kurucu ortağı olduğu ASC Hukuk Ofisi’nin halk bankaları olan Vakıfbank, Kamu ve Ziraat bankalarının icra evraklarının takibini yapması geçen Yıl münakaşa konusu olmuş, CHP Milletvekili Murat Buyruk, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’a husus hakkında soru önergesi vermişti.
Yasa dışı bahis operasyonu
Meksika’nın Antalya fahri konsolosu olan tepe Kaya’nın ismi da bu misyona atanmadan yaklaşık dört Yıl Evvel bir Yasa dışı bahis operasyonu ile gündeme gelmişti. Kıbrıs ve Türkiye’de otelleri olan Kaya Holding’in sahiplerinden tepe Kaya, basına yansıyan haberlere nazaran, Eylül 2016’da Yasa dışı bahis operasyonuyla gözaltına alınan 57 şahıs ortasında yer almıştı. Operasyona mevzu sanal bahis tertibinin 10 milyar dolar bedelinde olduğu belirtilirken Kaya hakkında alınan gözaltı kararının nasıl sonuçlandığı kamuya Aleni kaynaklarda yer almadı.
Fahri konsolosluk vazifesine Kasım 2020’den bu yana devam eden Kaya, bu misyonu ve hakkında çıkan haberlerle ilgili sorularımızı yanıtlamadı.
Bazı fahri konsolosların isimleri ise nihayet devirde isimli olaylarla gündeme geldi.
Adları isimli hadiselere karışanlar
Haziran ayında Gaziantep’te savcılığa bildirilen bir yol kesme olayında ismi geçen hür Özdağlı, 2021 yılından bu yana Şili’nin Gaziantep fahri konsolosluğu vazifesini yürütüyor. Özdağlı, bu ülkenin fahri konsolosu olmak için 2017’de müracaat yaptığını, müracaatının ise 2021’de Olumlu sonuçlandığını söyledi.
Basına yansıyan haberler, bu yol kesme olayını “FETÖ Borsası” ile ilişkilendirdi. hür Özdağlı, beraberindeki bireylerle seyahat halindeyken konvoydaki birtakım araçların önü kesilmiş, olayla ilgili tutuklanan Yılmaz Öztürkmen, olayın Gülen Cemaati’ne yönelik soruşturma ve davalarda yer Meydan şahıslardan alınan rüşvetler münasebetiyle oluşan bir husumetten kaynaklandığını sav etmişti.
“İtibar suikasti çabası”
Bu tezin büsbütün iftira olduğunu savunan Özdağlı ise DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada “FETÖ” yahut dava belgeleriyle İlgi ve alakası olmadığını, bütün bunların şahsına yönelik bir “itibar suikasti” gayreti olduğunu söyledi.
Sanayi ve Hariç ticaret bölümlerinde aktiflik gösterdiğini belirten Özdağlı, fahri konsolosluk statüsünün kendisine ticari ya da siyasi manada bir avantaj sağlamadığını da anlattı.
“Bin kişinin üzerinde istihdam sağlayıp Aka bir İhracat ağıyla Türkiye’ye döviz getirisi sağladığını” söyleyen Özdağlı, Şili’den 2008 ila 2015 yılları ortasında Aka ölçülerde koz ithalatı yaptığını, fahri konsolosluk unvanından Evvel ise AKP Şehitkamil Meclis Üyesi ve Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Heyeti Üyesi misyonlarının zati var olduğunu vurguladı.
İddialara Karşılık vermedi
Haiti İstanbul Fahri Konsolosu Metin Güneş de Türkiye’deki fahri konsoloslar ortasında ismi isimli olaya karışmış isimlerden.
MET-GÜN İnşaat’ın ortaklarından biri olan Metin Güneş’in şirketinin bulunduğu plaza 18 Ekim 2021’de silahlı taarruza uğramış, saldırıyı azmettirdiği tez edilen akrabası ve Yeniden inşaatçı olan İrfan Güneş, tehdit, şantaj ve Hane dokunulmazlığının ihlali suçlamalarıyla tutuklanmıştı. İrfan Güneş’in tutuklanmasının akabinde, ihale süreçlerinde Amel yaptığı öne sürülen yargı mensuplarını “Beni çıkarın, sizi de yakarım” diyerek tehdit ettiği savları basında yer aldı.
Metin Güneş’in Uçankuş TV isimli magazin kanalında Can Tanrıyar ile olan iştirakleri ise başlamadan bitmişti. Bu periyoda Can Tanrıyar ve ailesinin Nisan 2021’de darp edildikleri bir olayın sorumlusu olduğu teziyle Metin Güneş hakkında şikayetçi olduğu basına yansımıştı. Güneş, Laf konusu tezler ve bu argümanların fahri konsolosluğunu etkileyip etkilemediği ile ilgili yönelttiğimiz sorulara Karşılık vermedi.
Metin Güneş, Ekrem İmamoğlu’nun İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Lideri seçilmesinin akabinde, AKP devrinden kalan asfalt alacakları için belediyenin bankadaki “haczedilemez” hesaplarından 565 milyon liraya el koymasıyla da gündeme gelmişti.
Metin Güneş’in fahri konsolosluğu ile ilgili birinci çevrimiçi bilgi Kasım 2021’e rastlıyor. Dışişleri Bakanlığı’nın kayıtlarına nazaran Güneş, bu vazifesine devam ediyor.
#ShadowDiplomats nedir?
“Shadow Diplomats (Gölge Diplomatlar)” milletlerarası diplomaside en az incelenen rollerden biri olan fahri konsolosluğa Fer tutuyor. Bu istekli diplomatlar, ekseriyetle büyükelçilik yahut konsolosluk bulunmayan yerlerde, yabancı hükümetlerin çıkarlarını desteklemek için kendi ülkelerinden çalışıyor.
Soruşturma, fahri konsolosluk sisteminin, gereğince denetlenmeden atanan ya da kazandıkları bu statüyü kendilerini zenginleştirmek, kanun yaptırımlarından kaçmak yahut siyasi gündemleri ilerletmek için kullanan birtakım isimler tarafından baltalandığını ortaya koydu.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ve ABD’li haber kuruluşu ProPublica’nın koordinatörlüğünde hazırlanan, 46 ülkeden 61 medya kuruluşunu kapsayan bir gazetecilik Amel birliği olan “Shadow Diplomats (Gölge Diplomatlar)” 160 gazetecinin ortak çalışmasıyla hazırlandı. Türkiye ile ilgili çalışmayı yalnızca DW Türkçe’nin gerçekleştirdiği global araştırmada yer Meydan gazeteciler skandallara yahut ceza davalarına karışmış en az 500 adet fahri konsolos tespit etti.
Pelin Ünker
Yorum Yok