Türkiye ile Suriye ortasında savunma bakanları ve istihbarat liderleri seviyesinde yürütülen olağanlaşma süreci bugün Türk, Suriyeli, Rus ve İranlı dışişleri bakanlarının yapacağı görüşmeyle siyasi bir tabana taşınmış olacak.
Daha Evvel gayri resmi ortamlarda birkaç sefer görüşen Türk ve Suriyeli dışişleri bakanları Çavuşoğlu ve Faisal Mikdad birinci sefer resmi bir halde bir ortaya gelecekler.
Toplantıyla ilgili Türk Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Söz konusu toplantıda, Türkiye ile Suriye ortasındaki ilgilerin olağanlaştırılması hakkında görüş alışverişinde bulunulması, terörle uğraş, siyasi süreç, sığınmacıların istekli, inançlı ve onurlu dönüşleri de iç olmak üzere insani hususların ele alınması planlanmaktadır.” denildi.
Moskova’daki dörtlü görüşmede Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun yanı Dizi Suriye Dışişleri Bakanı Faisal Mikdad, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdüllahinyan da yer alacak.
Suriye’de 2011’de başlayan İç Cenk sırasında muhalifleri destekleyen Ankara ile Şam ortasındaki ilgiler büsbütün kopmuştu.
Akar, Türk basınına yaptığı açıklamalarda, Şam idaresinin Özellikle Suriyelilerin meskenlerine dönme konusunda Ankara ile işbirliğine yakın olduğunu açıklamıştı.
Bu nedenle, dört dışişleri bakanını bugün gerçekleştirecekleri görüşme hem zamanlaması hem de içeriği bakımından dikkat çeken bir özellik kazandı.
Seçimlerden Çabucak Evvel gelen görüşme
Çavuşoğlu ve Mikdad’ın Moskova görüşmesinin zamanlama açısından iki Kıymetli ögesi ön plana çıkıyor. Birincisi, bu görüşmenin Türkiye’de kritik cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerden yalnızca 4 gün Evvel gerçekleşecek olması.
Diplomatik kaynaklara nazaran, Suriye idaresi Türkiye ile olağanlaşma açısından daha somut adımları seçimler sonrasında ortaya çıkacak tabloya nazaran atmak istiyor. Türkiye’de sayıları 4 milyona yaklaşan Suriyeli mültecilerin meskenlerine Geri döndürülmesi konusunun seçim kampanyaları sırasında Daimi gündeme getirilen bir mevzu olması da Şam’ı bu süreçle ilgili daha temkinli davranmaya ittiği yapılan değerlendirmeler ortasında.
Ankara’dan yapılan açıklamalara rağmen seçimler öncesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad ortasında bir başkanlar görüşmesi olmaması da seçim takvimiyle kontaklı bir duruma işaret ediyor.
Şam’ın durumunu geçmişe oranla daha güçlendiren ikinci gelişme ise Arap Birliği’ne yine kabul edilmesi oldu. 2011’de başlayan İç savaşta Şam idaresinin kullandığı orantısız Sıkıntı ve bir milyonu aşkın sivilin vefatına neden olan askeri müdahaleler nedeniyle Arap Birliği’ndeki üyeliği dondurulan Suriye, Arap dayanışmasının en Değerli merkezlerinden olan birlikteki eski statüsünü kazanmış oldu.
Arap Birliği, Türkiye’nin ırak ve Suriye topraklarında yürüttüğü terörle çaba operasyonlarına karşı çıkmasıyla bilinen bir örgüt. Suriye’nin Türkiye ile bundan sonraki süreçte yapacağı müzakereler açısından bu örgütün dayanağını alması Kıymetli bir kazanımı olarak bedellendiriliyor.
Gündemde hangi başlıklar var?
Ankara’nın gündeminde üç Kıymetli başlık bulunuyor. Bunların en başında terörle gayret konusu geliyor. Türkiye, Özellikle Fırat’ın doğusunda denetimi elinde bulunduran Kamu Savunma Birlikleri’nin (YPG) Suriye’yi bölmek emelinde olduğunu, ABD ile sürdürdüğü askeri ve siyasi iştiraki da bu hedefle kullandığını düşünüyor.
YPG’nin, ABD ve AB tarafından terör örgütü ilan edilen PKK’nın Suriye kolu olduğunu, bu nedenle terörist olarak değerlendirilmesini savunan Ankara, Şam ile bu hususta işbirliği yapma arayışında olduğunu saklamıyor.
Suriye ise bu mevzuda rastgele bir işbirliğine girişmeden Evvel topraklarında yer Meydan Türk askerinin çekilmesi şartını öne sürüyor. Türkiye bunun olamayacağını, Türk askerinin çekilmesi durumunda boşluğun Suriye ordusu tarafından değil terör örgütleri tarafından doldurulacağını savunuyor.
Ancak şartların nihayet 10 senede büsbütün değişmesi ve bölgenin DAEŞ iç Öbür radikal terör ögelerini da barındırmıyor olması nedeniyle bu protokolün yeniliğini yitirdiği Ankara tarafında seslendiriliyor. Siyasi alanda uzlaşı adımlarını atmak için Emniyet protokollerinin sağlanmış olması tarafların üzerinde durduğu Değerli bir gelişme olarak görülüyor.
Suriyelilerin Geri dönüşü de masada
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, görüşmeden bir gün Evvel Türk basınına yaptığı açıklamalarda, savaştan kaçan Suriyelilerin ülkelerine Geri dönmesinin masaya getireceği Değerli ögeler ortasında olduğunu kaydetti.
“Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönmelerini görüşüyoruz fakat bunların dönebilmesi için de tabanın hazırlanması gerek,” sözlerini kullanan Bakan Çavuşoğlu, resmi kayıtlara nazaran sayıları 3,6 milyonu bulan Suriyelilerin peyderpey dönüşünü sağlayacak bir programa muhtaçlık olduğunu kaydetti.
Bakana nazaran Geri dönüş için öncelikle Şam idaresi ile işbirliği gerekiyor. Tıpkı vakitte Geri dönüşü takip etmesi ve insani yardımların organize edilmesi için BM ve ilgili casusların sürece katılması ayrıyeten Avrupa Birliği’nin de devrede olması Gerekli ögeler.
“Rejim genel manada Suriyelilerin dönmesini istiyor. lakin Değerli olan güvenliğin sağlanması. Rejimin bunu sağlayacak kapasitesi yok maalesef,” diyen Çavuşoğlu, rejimin çıkardığı aflarla Geri dönecek Suriyelilerin Üzücü muameleye tabi olmayacağı teminatı verdiğini anımsattı.
Ancak Çavuşoğlu’na nazaran Türkiye’deki bütün Suriyelilerin Geri döneceğini argüman etmek aldatıcı. Bakan, “Yüzde yüzünün döneceğini söylemek hakikat olmaz, aldatıcı olur. Vatandaşlık Meydan var, statüleri olan var. lakin epey Geri dönmesi gereken Suriyeliler de var,” sözlerini kullandı.
Uluslararası hukuka nazaran mülteciler zorla ülkelerine Geri döndürülemiyor. Geri dönüşler inançlı, istekli ve onurlu bir halde gerçekleşmeli.
Siyasi süreç canlanır mı?
Ankara’nın Şam’dan talepleri ortasında BM Emniyet Konseyi’nin 2254 sayılı kararınca işletilmesi gereken lakin şu anne kadar ilerleme sağlanmamış olan siyasi sürecin canlandırılması da var.
BM kararına nazaran Şam idaresi, muhalifler ve sivil toplumun oluşturduğu 150 Benlik komite ve onun altında oluşturulmuş 45 Benlik anayasa imla komitesi, Suriye’de İç savaşın siyasi yollarla sonlanmasını sağlayacak bir çalışma içinde. Fakat Şam idaresinin engellemeleri nedeniyle komiteler manalı bir ilerleme kaydedemediler.
Türkiye, Suriye idaresiyle yürüttüğü sürecin muhaliflerin aleyhine bir Sonuç yaratmayacağı teminatını veriyor, lakin Şam tarafından bu siyasi sürece canlılık kazandıracak bir adım şimdi gelmedi.
Şam’ın Arap Birliği’ne Geri dönmüş olması, Türkiye’de hem iktidar hem de hükümete gelmek isteyen muhalefetin Suriyelilerin Geri dönüşü için müzakere etmeye Amade olması da bu isteksizliğin nedenleri ortasında görülüyor.
Diplomatik etraflarda yapılan değerlendirmeler, Suriye’de Beşar Esad idaresinin iktidarını zayıflatacak rastgele bir adım atmaya yanaşmayacağına işaret ediyor.
Yorum Yok