Rusya’nın Türkiye’nin güçte bir merkez olmasına ait nihayet periyotta yaptığı açıklamaların akabinde tartışmalar sürerken, mevzuya dair birçok belirsizliğin bulunması ve Avrupa Birliği’nin (AB) Rus gazını alma konusunda istekli olmamasının projeye tesirlerine dikkat çekiliyor.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in üçüncü ülkelere ve istemeleri durumunda Avrupa ülkelerine satış için Türkiye’de bir doğal gaz merkezi oluşturulmasını istediklerine yönelik nihayet aylarda yaptığı açıklamaların akabinde Türk yetkililerden de misal tarafta niyet beyanları gelmişti.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Aralık ayında yaptığı açıklamada “Amacımız, ülkemizi en kısa müddette doğalgaz referans fiyatının oluştuğu global bir merkez haline dönüştürmektir” demişti.
Putin bu teklifini 2014’te de gündeme getirmişti. Ukrayna savaşının akabinde uygulanan yaptırımların Olumsuz tesiriyle nihayet aylarda proje yine masaya kondu.
Ancak Avrupa’da güç fiyatlarının Ukrayna savaşının öncesindeki seviyeye düşmesi ve kışın yumuşak geçmesinin tesiriyle gaz stoklarının kâfi düzeyde olmasının Rus gazının sevkiyatına ait belirsizlikler yarattığı belirtiliyor. Uzmanlara nazaran AB ülkeleri Rus gazı için ne artık ne de yakın bir gelecekte eskisi üzere istekli olmayacak.
Avrupa’da doğal gaz fiyatları Ocak ayı başında yapılan açıklamalara nazaran Ukrayna savaşı öncesi Tertip olan megavat saat fiyatı 72,75 Euro’ya kadar düştü.
AB açısından Rusya’nın Türkiye’yi merkez yapma fikri bir çeşit kaybettiği pazarlara yine ulaşabilmek için gündeme getirdiği bir taktik olarak görülürken, Türkiye’nin güç merkezi olma isteğinin ise Fazla daha geniş bir perspektifte ele alınması gerektiği ve Rus gazı için değil ancak Öbür güzergâhlardan gelen gazlarla Laf konusu olabileceği düşünülüyor.
AB, Ağustos 2022’den itibaren yılda 8 milyar euro pahasındaki Rusya menşeli yahut Rusya’dan ihraç edilen kömür ve öbür sert fosil yakıtların satın alınması, ithal edilmesi yahut AB’ye aktarılmasının yasaklanmasını kararlaştırmıştı.
Yardım: Belirsizlikler sürüyor
Avrupa’nın Rus gazına eskisi kadar bağımlı olmama kararlılığı olduğu surece Türkiye’nin merkez olma projesinin nasıl Muhtemel olacağı, bunun için teknik eksikliklerin nasıl tamamlanacağı ile ilgili soru ve belirsizlikler ise hala sürüyor.
BOTAŞ eski genel Müdürü Gökhan Yardım, teklifin birinci gündeme geldiği Lahza ile şu andaki durum ortasında belirsizliklerin giderilmesi açısından Fazla Aka bir ayrım bulunmadığını söyleyerek, Rusya’nın görüşmelerde ortaya tam olarak ne koyduğunun şimdi Kesin olarak bilinemediğini belirtiyor.
Uzmanlara nazaran Türkiye’nin gaz üssü olması fikri teoride Fazla olumlu, coğrafik pozisyon nedeniyle Muhtemel olabilecek bir şey lakin gerçekleşebilmesi için belirli koşulların varlığı ve en az 3-4 yıllık bir Vakit gerekiyor. DW Türkçe’ye konuşan Yardım bu durumu şöyle aktarıyor:
“Gaz merkezi olmanın kuralları var. Bunları fiziki kurallar ve uygulama ile ilgili kurallar olarak ikiye ayırabiliriz. Uygulama ile ilgili kurallar içerisinde tüzel altyapının tam olması, AB ve dünyadaki uygulamalarla ahenk, ticaret ve iletimin birbirinden ayrılması, güzel işleyen bir borsanın ve piyasa yapısının varlığı lazım ve en değerlisi bunlara kimsenin müdahalede bulunamaması lazım.”
Yardım, fiziki altyapı olarak ise Koşul olmamasına Karşın yer altı depolarının bulunması, fiziki boru sınırı kontaklarının kâfi olması, bu çizgilerin gideceği ülkelerle ilişki mutabakatlarının yapılmış olması üzere gerekliliklerin tamamlanması gerektiğini söyleyerek, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Ben gaz merkezi olacağım’ demek yeterli bir argümandır. Ülkeye Aka yararı bulunan bir tezdir. Türkiye üzere Balkanların ya da Güneydoğu Avrupa’nın, hatta Orta Avrupa’yı bile katabiliriz en Aka gaz kullanıcısı ve en gelişmiş gaz tedariğine sahip bir ülke açısından da o kadar güç olmayan bir argümandır. Şayet Gerekli kurallara uyulursa gerçekleştirilebilir.”
Türkiye’nin coğrafik olarak yeterli bir pozisyonda bulunduğunu hatırlatan Yardım, Avrupa’nın Rus gazına yönelik isteksizliğinin hatırlatılması üzerine ise Türkiye’ye şu anda Rus gazının yanı Dizi Azerbaycan, İran’dan doğal gaz ve ABD’den sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) geldiğini, tahminen ilerde Türkmenistan ya da şimal Irak’tan da gelebileceğini, Umman’la mutabakat yapılacağının söylendiğini aktarıyor.
“Bu gazlar Türkiye’de millileşir” diyen Yardım, Türkiye’nin Bulgaristan, Makedonya ve hatta tahminen Bosna, Romanya, Ukrayna üzere ülkelere gaz gönderebileceğini belirtiyor. Yardım, Bulgaristan’a gaz ihraç edilmesine Karşın ortada bir irtibat muahedesi olmadığına da işaret ederek, bu mutabakatların ticari şirketlerin gaz ihracı için Değerli olduğunu belirtiyor. Yardım bu nedenle “gaz merkezi olma” projesinin şu anda yalnızca BOTAŞ için Muhtemel olabildiğini de belirtiyor.
Bu ortada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu ay sonu Almanya’ya yapacağı ziyarette Türkmen gazının Türkiye ve akabinde da Avrupa’ya ulaştırılması teşebbüsünün de ele alınması bekleniyor.
Rusya’nın merkez olma teklifi AB için ne manada?
Avrupa’nın Rus gazına muhtaçlığının kalmadığı ve güç fiyatlarının düştüğü bir ortamda Moskova’nın Türkiye’nin gaz merkezi olmasına yönelik teklifinin Rusya’ya uygulanan yaptırımların muvaffakiyete ulaştığını gösterdiğini düşünenler de mevcut.
Bu çerçevede Putin’in sık sık Türkiye için getirdiği merkez olması teklifi Avrupalı strateji uzmanlarınca “En Değerli pazarını yani Avrupa’yı ve buradan gelen yüksek gelirini kaybeden Rusya’nın bu pazarlara Öbür yollardan girmeye çalışması” olarak bedellendiriliyor.
Rusya’nın Ukrayna işgalinin başlamasından sonra dokuz farklı yaptırım paketini uygulamaya sokan AB, bu yaptırımlarla Rusya’nın Ukrayna savaşını ekonomik açıdan sürdürememesini hedefliyor.
Türkiye ise geçen Yıl şubat ayında başlayan savaşın akabinde Rusya ile yeterli bağlarını sürdürerek, istikrar siyaseti uyguladığını belirtiyor ve AB’nin ya da ABD’nin yaptırımlarına katılmıyor.
Gazın yanı Dizi Rusya ile ticaret de AB merceğinde
AB’nin Rusya için uygulamaya koyduğu yaptırımlara Türkiye’nin uymaması da gündemde olan bir öbür bahis.
Denge siyasetini sürdüren Ankara, AB üzere tarafı olmadığı örgütlerin ya da öteki ülkelerin yaptırımlarına BM kararı olmaksızın uyması gerektiğini düşünmüyor ve siyasetlerini bu çerçevede oluşturuyor.
AB güç dışında ticarette de Rusya’ya Çeşitli yaptırımlar uygulamaya devam ediyor. AB, Kasım ayında aldığı kararla askeri üretim için kullanılabilecek teknolojide Rusya yaptırımlarını delen üçüncü ülke, şahıs ve şirketlere de yaptırım uygulama konusunda anlaşmıştı.
Bu siyasetlerde ayrışmaya giden Brüksel ile Ankara ortasındaki görüşmeler ise devam ediyor. AB’nin Türkiye’de sayıları giderek artan yüzlerce Rus şirketi incelemeye aldığı ve yaptırımların delinmemesi için gerek Türk şirketlere bilgi aktardığı gerekse Türk yetkililerle temaslarını sürdürdüğü kaydediliyor.
Bu ortada Türkiye’de nihayet 10 ay içinde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) kayıt yaptıran Rus sermayeli şirket sayısının 800’ü geçtiği belirtiliyor.
Yorum Yok